آرايش‌هاي تازه نفتي
حسين آفريده
امريكا از مدت‌ها قبل ظرفيت توليدي كشورش را در خصوص نفت شيل افزايش داده بود. اين امر به بهبود بنيه صادراتي خودش نيز انجاميد. به گونه‌اي كه با كمتر بودن قيمت نفت شيل، كشورهايي كه تا قبل از تحريم‌ها از ايران نفت وارد مي‌كردند را راضي به واردات نفت شيل كرد. در واقع نفوذ امريكا در بازار انرژي كشورهايي مانند هند و چين به واسطه افزايش توان توليدي و ظرفيت صادرات نفت شيل است. براي بررسي مناسبات نفتي و تجاري ميان كشورها در ابتدا بايد به اين نكته توجه داشت كه همه كشورها به دنبال تامين منافع خود هستند. چين و هند نيز از اين قاعده مستثني نيستند. با وجود تنش تجاري ميان چين و امريكا، اما آمار گمرك چين از افزايش 65 درصدي واردات نفت از امريكا حكايت دارد. اين نشان مي‌دهد كه چين نيز نيم نگاهي به امريكا دارد و سعي در تامين بخشي از نظرات اين كشور دارد. در واقع پكن مي‌داند براي كاهش شدت تنش تجاري بايد بخشي از مناسبات خود با جهان را به واسطه امريكا انجام دهد. امريكا براي چين بازار بزرگي است كه گذشتن از آن به معني از دست دادن سرمايه‌هاي زيادي است. از سوي ديگر، برخي معتقدند نفوذ امريكا به كشورهايي مانند چين و هند، به عنوان بزرگ‌ترين تقاضا‌كنندگان انرژي در جهان، قدري از قدرت اوپك را در بازار انرژي كاهش مي‌دهد. در اين خصوص لازم است توضيحاتي ارايه شود. هر كشور و كارتل نفتي يك ظرفيت توليدي دارد كه اوپك نيز از آن مستثني نيست. وقتي اين ظرفيت توليد قابل ملاحظه باشد و نياز بازار فقط از اين طريق تامين شود، مي‌توان اذعان داشت كه اوپك نيز قدرتمند خواهد بود. ولي اگر ظرفيت‌هاي توليد ديگري ايجاد شده باشد، مسلما اوپك فرصت خودش را از دست مي‌دهد. بايد به اين نكته توجه كرد كه دو كشور ايران و ونزوئلا به دليل مسائل تحريم نمي‌توانند آن‌طور كه قبلا در بازار نفت به ايفاي نقش مي‌پرداختند...
سهم حقيقي‌شان را بفروشند. از سوي ديگر امريكا به واسطه تكنولوژي شيل توانسته جايگاهي را به عنوان توليدكننده بزرگ نفتي براي خود دست و پا كند. نه فقط در نفت بلكه در گاز و LNG هم به كشورهاي ديگر صادر مي‌كند. مادامي كه مازاد ظرفيت‌هاي كشورهاي با فناوري شيل مانند كانادا و امريكا افزايش يابد، نقش اوپك در مناسبات نفتي نيز مي‌تواند تغيير كند و به اندازه گذشته نباشد. البته بايد به اين نكته اشاره كرد كه افزايش ظرفيت به خصوص براي نفت شيل اتفاق مي‌افتد و نمي‌توان انتظار داشت كه كشورهاي نفتخيز ديگر نيز به اين ظرفيت دست يابند. مي‌توان ادعا كرد كه به دليل پايين آمدن هزينه استفاده از تكنولوژي شيل، البته نه به اندازه استفاده از نفت خام، توليد نفت از شيل مقرون به صرفه خواهد شد. ذكر اين نكته نيز خالي از لطف نيست كه اگر مساله تكنولوژي و استفاده از شيل نبود، امريكا تا مدت‌ها نمي‌توانست ساير كشورها را راضي به واردات نفت از كشورش كند.