پروژه منهتن

سال 1945 ميلادي در چنين روزي، امريكايي‌ها از مخرب‌ترين سلاح ساخت بشر رونمايي كردند و نخستين بمب اتمي را به آزمايش گذاشتند. گويا اولين‌بار اوايل سال 1939 ميلادي بود كه انريكو فِرمي، فيزيكدان ايتاليايي مقيم شيكاگو در ديداري با چند فرمانده از فرماندهان نيروي دريايي امريكا از امكان استفاده از اورانيوم براي ساخت سلاح انفجاري سخن گفت. با صحبت‌هاي فرمي، بحث درباره چنين سلاحي در برخي محافل علمي و نظامي امريكا آغاز شد و چندي بعد نامه آلبرت اينشتين به فرانكلين روزولت، رييس‌جمهور آن روز ايالات‌متحده موضوع را داغ‌تر كرد. زمستان 1940 دولت فدرال امريكا بودجه‌اي چند هزار دلاري براي پژوهش درباره اين موضوع اختصاص داد و گروه كوچكي را مامور پيگيري كار كرد. اين مبلغ ناچيز، آن‌هم براي پروژه‌اي نظامي نشان مي‌داد كه در آن زمان هنوز خيلي‌ها موضوع را جدي نمي‌گرفتند و اين مساله را در ميان انبوه مسائل موجود، چندان مهم نمي‌ديدند، اما درگير شدن امريكا در جنگ دوم جهاني، شرايط و نگرش‌ها را تغيير داد و اين پروژه كه پروژه منهتن خوانده مي‌شد به يكي از اولويت‌هاي دولت ايالات‌متحده تبديل شد، به‌ويژه آنكه شايعه دستيابي آلمان به دانش ساخت سلاح هسته‌اي و احتمال استفاده نازي‌ها از آن نيز به گوش مي‌رسيد. در امريكا خيلي‌ها معتقد بودند كه اين سلاح برنده قطعي جنگ را مشخص مي‌كند و
هر كدام از طرف‌هاي درگير كه زودتر به اين سلاح مجهز شود فاتح نهايي نبرد خواهد بود. مراحل آخر اين پروژه و برنامه‌ريزي براي آزمايش بمب، در يك پايگاه نظامي بسيار بزرگ واقع در آلاموگوردو ايالت نيومكزيكو انجام گرفت. روز آزمايش، گروه تحقيق و آنهايي كه اجراي كار را به‌عهده داشتند در فاصله 9 كيلومتري محل انفجار مستقر شدند. ارتفاع ابر قارچي‌شكل حاصل از انفجار اين بمب به حدود 12 كيلومتر رسيد و همان زمان تخمين زدند كه قدرت تخريب ناشي از آن، با انفجار نزديك به 20 هزار تن تي‌ان‌تي برابر بوده است، اما زماني كه امريكا به سلاح هسته‌اي دست پيدا كرد، آلمان مغلوب و تسليم شده بود و ديگر نازي‌ها هدف اصلي و تهديد بزرگ محسوب نمي‌شدند. فقط ژاپن باقي مانده بود كه آن‌هم تهديدي نصفه‌نيمه به شمار مي‌رفت و از چندي قبل در پيامي به شوروي، آمادگي خود را براي ختم جنگ اعلام كرده بود، اما امريكايي‌ها به دلايلي كه شايد فقط از نظر خودشان موجه و منطقي به نظر مي‌رسيد، دو شهر از شهرهاي ژاپن را با بمب اتمي بمباران كردند و با كشتار بيشتر از يكصد هزار انسان به جنگ پايان دادند. به هر رو، پروژه ساخت سلاح هسته‌اي كه از دفتري واقع در منهتن نيويورك با 6 هزار دلار شروع شد، تا رسيدن به مراحل پاياني بيشتر از 2 ميليارد دلار هزينه برداشت. بيشتر حاميان پروژه منهتن معتقد بودند كه سلاح هسته‌اي، عاملي بازدارنده است و از اين‌رو جهان را به جايي امن‌تر تبديل مي‌كند، اما گذر زمان نادرستي آن باور انصافا ابلهانه را به اثبات رساند. بعد از امريكا چند كشور ديگر، هر كدام به طريقي به سلاح اتمي دست پيدا كردند و به رقابت تسليحاتي، آن ‌هم تسليحاتي با اين قدرت تخريب و كشتار دامن زدند. امروزه، مساله سلاح‌هاي هسته‌اي يكي از بزرگ‌ترين نگراني‌هاي طرفداران صلح در گوشه و كنار جهان است.