گروه اقتصادي
انقلاب صنعتي چهارم، به صورت بنيادين در حال دگرگوني شرايط و وضعيت زندگي افراد و جامعه است. هنوز آينده‌اي براي جهان بعد از فراگير شدن امواج انقلاب صنعتي چهارم متصور نيست اما نكته واضح گريزناپذيري از آن است. موج اين انقلاب به بسياري از كشورها رسيده كه ايران نيز از آن مستثنا نيست و چند سالي است كه اهميت اين حوزه بر سياستگذاران بيش از پيش آشكار شده است. جنب و جوش‌هاي چند سال اخير در حوزه ارتباطات و فناوري اطلاعات سبب شده صداي بسياري از شركت‌هاي دانش بنيان و استارت‌آپي به گوش مسوولان برسد تا آنها راهكارهايي براي بهبود وضعيت و ادامه فعاليت‌شان بيابند. برگزاري نمايشگاه‌ها و همايش‌هاي مختلف از جمله الكامپ، ايران هوشمند و تصويب طرح‌هايي مانند نوآفرين از جمله اقداماتي درراستاي گسترش زيرساخت‌ها براي توسعه فعاليت‌هاي فناوري محور و بهبود وضعيت فعاليت‌هاي فناوري محور در روز‌هاي اخير بوده است. نمايشگاه الكامپ ۹۸ با حضور وزير ارتباطات، وزيران كشورهاي روسيه، تركيه و آذربايجان نيز در راستاي تبادل تجربيات در حوزه فناوري افتتاح شد. اين نمايشگاه با شعار «آينده بهتر» براي بار اول ميزبان وزراي ساير كشورها بود. نمايشگاه الكامپ بزرگ‌ترين رويداد فناورانه كشور است كه مي‌تواند شروعي براي رونق كسب و كار، اشتغال و در نهايت توسعه و بهبود بسترهاي زيرساختي جهت رفاه مردم باشد.
لزوم توجه به فعاليت‌هاي فناوري محور
توسعه زيرساخت‌هاي بخش فناوري و پيگيري مطالبات شركت‌ها و فعالين حوزه فناوري، نقطه قوت فعاليت دو سال اخير وزارت ارتباطات است. مي‌توان گفت هم و غم وزير ارتباطات و معاونانش گسترش بسترهاي فضاي مجازي و عبور از قوانين دست و پا گير براي فعالان در اين حوزه و افزايش ضريب نفوذ استارت‌آپ‌ها در كشور است. اهميت اين حوزه آن هم در شرايط تحريم آن‌قدر مهم است كه قبل از شروع نمايشگاه الكامپ، طرح نوآفرين از‌سوي وزارت ارتباطات و فناوري بعد از دو سال كشمكش به تصويب رسيد تا كسب و كارهاي نوپا با آسودگي خاطر بيشتر و به دور از مشكلات بيمه، سرمايه‌گذاري و ماليات، تمام تلاش خود را در به ثمر رسيدن تلاش‌هاي خود ببينند.
همچنين توجه به استارت‌آپ‌ها و شركت‌هاي دانش بنيان يكي از اصول اساسي براي رسيدن به اهداف بخش تعاون نيز هست. اين نكته را محمد شريعتمداري، وزير تعاون و كار چند روز قبل از شروع به كار الكامپ گفت. شريعتمداري معتقد است تعاوني‌ها بايد در حوزه استارت‌آپ‌ها و شركت‌هاي دانش بنيان وارد شوند تا به برخي اهداف وزارتخانه متبوعش در بخش تعاون جامه عمل بپوشاند. از سوي ديگر، استارت‌آپ‌ها ظرفيت‌هاي وسيعي براي اشتغال كشور فراهم مي‌كنند. استارت‌آپ‌ها مي‌توانند به صورت مستقيم و غير‌مستقيم شغل ايجاد كنند. محمدجواد آذري‌جهرمي، وزير ارتباطات در اين خصوص و در مراسم افتتاحيه نمايشگاه الكامپ گفت: آينده روشن در گرو ايران هوشمند است؛ ايران هوشمندي كه در گام اول خود قرار است ۶۸ هزار شغل در سال آينده ايجاد كند. اما اهميت حوزه فناوري و شركت‌هاي دانش بنيان تنها در حوزه اشتغال و تعاون خلاصه نمي‌شود، بلكه تغيير مناسبات فناوري و بهبود ظرفيت اقتصادي در كشور و توانمندسازي كارآفرينان نيز از ديگر نتايجي است كه با توجه بيشتر بر اين حوزه مي‌توان به آن دست يافت.
هر چند نبايد از اين نكته غافل شد كه اين حوزه همچنان قوانين دست و پاگير دارد. لازمه فراگير شدن فناوري و ارتباطات در كشور، در گرو توجه به اين بخش است. موردي كه به نظر مي‌رسد با جديت بيشتري توسط مسوولان و مقامات كشوري پيگيري مي‌شود.
الكامپ روز پنجشنبه شروع به كار كرد. 75 درصد از فضاي نمايشگاه به كسب و كارهاي حوزه فناوري اختصاص دارد كه در بخشي از آن نيز استارت‌آپ‌ها حضور يافتند.
ايران هوشمند
نشست افتتاحيه نمايشگاه بين‌المللي الكامپ و نشست «ايران هوشمند» يك روز قبل از شروع به كار نمايشگاه الكامپ برگزار شد كه در آن حسن روحاني رييس‌جمهور، علي‌اكبر صالحي، رييس سازمان انرژي اتمي، محمدجواد آذري جهرمي، وزير ارتباطات، محمود علوي، وزير اطلاعات، امير ناظمي، معاون وزير ارتباطات و بسياري از مسوولان و مديران كشور حضور داشتند.
حسن روحاني در اين مراسم در خصوص فضاي مجازي و اهميت آن در كشور سخن گفت. روحاني معتقد است فضاي مجازي به مشروعيت حاكمان نمره مي‌دهد و نشان مي‌دهد كه حاكميت مسوولان تا چه حد مورد رضايت، مقبوليت و مشروعيت هستند. روحاني در خصوص استفاده از ظرفيت دنياي مجازي در كشور گفت: بايد توجه داشته باشيم اين فضاي جديد مي‌تواند براي نسل، كشور، منطقه و جهان يك فرصت باشد و نه تهديد. در هر دنيا و فضايي عده‌اي هستند كه مي‌خواهند از آن فضا به نفع شخصي يا جمعي خودشان سوءاستفاده كنند، اما هيچ وقت نمي‌شود يك حركت بزرگ و جهاني را به خاطر عده‌اي كه سوءاستفاده مي‌كنند، تعطيل كرد. روحاني تاكيد كرد: امروز آنچه ما فضاي مجازي مي‌ناميم و در مسير ايران هوشمند حركت مي‌كنيم، تنها بحث اقتصاد و اشتغال نيست بلكه از لحاظ اجتماعي، فرهنگي و سياسي اين فضاي مجازي است كه مشاركت مردم را در امور و اداره كشور آسان‌تر كرده و اين فضاي مجازي است كه روزانه به مشروعيت حاكمان نمره مي‌دهد و مي‌گويد كه اين حاكميت و مسوولان تا چه حد مورد رضايت، مقبوليت و مشروعيت هستند. رييس‌جمهوري با اشاره به فضاي جديد كسب و كارهاي نوپا در كشور گفت: استارت‌آپ‌ها تحول بزرگي در كشور ما از لحاظ اقتصاد، محيط زيست و از لحاظ رشد اقتصادي و ارتباطات اجتماعي و سياسي ايجاد كرده‌اند. او اظهار كرد: امروز بين واقعيت موجود فضاي مجازي كه يك شرايط مدرن است با شرايط سنتي ديروز فاصله وجود دارد. ما بايد فاصله را كم كنيم. رييس‌جمهوري در پايان گفت: من قول مي‌دهم دولت بر‌اساس قولي كه از ابتدا به مردم داده است براي باز بودن اين فضا ايستادگي كند و از همه توان خود براي تسهيلگري مقررات در كسب و كارهاي نوپا براي جوانان استفاده كند. امير ناظمي نيز از ديگر سخنرانان مراسم ايران هوشمند بود. ناظمي در اين مراسم دورنمايي از آينده فناوري در كشور ارايه داد و احتمال وقوع چهار سناريو را در آينده محتمل دانست. او معتقد است سناريو يعني راه‌ها و آينده‌اي كه مي‌تواند اتفاق بيفتد؛ سناريوها آينده مختلفي هستند كه اگر اتفاق بيفتند، وضعيت متفاوت مي‌شود. ناظمي نقش عدم قطعيت‌ها را در شكل‌گيري سناريوها بر آينده فناوري و اطلاعات موثر دانست.
معاون وزير ارتباطات با بيان اينكه دو عدم قطعيت جدي پيش روي حوزه فناوري وجود دارد؛ عدم قطعيت اول را احتمال رقابت توأم با همكاري يا جنگ بين بازيگران حوزه فناوري ارتباطات بيان كرد. او در ادامه از عدم اجتماعي به عنوان قطعيت دوم نام برد و گفت: آيا از لحاظ اجتماعي جامعه اعتماد مي‌كند و پذيراي تغييرات است؟ يا به ديده شك نگاه مي‌كند و در برابر آن مقاومت دارد؟
ناظمي عدم قطعيت‌ها را مسبب عدم قطعيت‌ها مي‌داند كه باعث مي‌شود سناريوهايي در اين خصوص ايجاد شود. او به تشريح سناريوها پرداخت و گفت: در سناريوي اول شاهد نوعي همكاري و رقابت بين بازيگران اصلي هستيم. البته در جامعه نيز اعتماد وجود دارد كه به آن «مغز جهاني خصوصي‌سازي» مي‌گوييم. ناظمي اصل دستيابي به ديتا را مهم‌ترين اصل اين سناريو مي‌داند.
از نظر ناظمي، سناريوي دوم اين گونه است كه در كنار اعتماد عمومي، نوعي رقابت و درگيري بين كشورها و نوعي نزاع بين فضا نيز به وجود آيد. به اين معني كه كشورها در حد خودشان براي دستيابي به ديتاها نبرد مي‌كنند و دنيا به بلاگ‌هايي تقسيم مي‌شود كه شركت‌ها و كشورها سعي مي‌كنند حفاظت خود از داده‌ها را حفظ كنند و نقطه اصلي، رقابت و برگشت نوعي ملي‌گرايي در حوزه فناوري و اطلاعات است. معاون وزير ارتباطات سناريوي سوم را درگيري بين شركت‌ها و كشورها براي دستيابي به ديتا و تكنولوژي تعريف كرد كه اسمش را «دارك وب» گذاشت. دليل اين نامگذاري را نيز دستيابي همه به اطلاعات غير مشروع دانست. ناظمي سناريوي سوم را رقابت بين بازيگران و شركت‌ها دانست و گفت: همكاري و رقابت بين شركت‌ها و بازيگران وجود دارد، اما مردم مقاومت مي‌كنند و با ديده شك مي‌نگرند. در اين زمان هوشمندي به تعويق مي‌افتد و با وجود تكنولوژي، افراد تمايلي به استفاده از آن ندارند و دولت‌ها تمايل پيدا مي‌كنند ديتاها را جمع‌آوري كنند.
محمدجواد آذري‌جهرمي نيز در اين مراسم از تغيير نقش دولت‌ها در عرضه اقتصاد ديجيتال از رگولاتوري به توانمندسازي سخن گفت. وزير ارتباطات معتقد است در دولت بايد دو كار براي بهتر شدن زمينه‌هاي توسعه اقتصاد ديجيتال انجام شود؛ اول كم كردن تصدي‌گري و دوم هم توانمندسازي بخش خصوصي است.
جهرمي يكي ديگر از روش‌هايي كه اقتصاد ديجيتال در ايران را در مسير بهبودي قرار مي‌دهد، طرح نوآفرين معرفي كرد و معتقد است كه اين آيين‌نامه مي‌تواند به بزرگ شدن استارت‌آپ‌ها كمك كند، موانع آنها را برطرف كند و فضاي مناسبي براي جنب و جوش كسب و كارهاي نوپا به وجود آورد. وزير ارتباطات با اشاره به اينكه محدوديت‌هاي ايجاد شده براي كشور فرصت است، اطمينان خاطر داد كه مي‌توان اين فرصت را به آينده‌اي روشن تبديل كرد كه فرصت‌هاي پيش رو را افزايش مي‌دهد.
الكامپ؛ متفاوت‌تر از سال‌هاي گذشته
شعار نمايشگاه الكامپ، آينده بهتر است؛ شعاري كه براي ايجاد انگيزه در فعالان اين حوزه در شرايط تحريم و جنگ اقتصادي انتخاب شده است. در اين رويداد فناوري 500 استارت‌آپ حضور دارند. اين نكته را رسول سراييان، دبيركل سازمان نظام صنفي رايانه‌اي متذكر شد و در ادامه نيز بيان كرد: حضور اين تعداد استارت آپ در نمايشگاه امسال نسبت به سال گذشته ۱۲ درصد افزايش داشته است. سراييان از ايجاد بخش جديدي در نمايشگاه الكامپ به نام الكامپ ترندز خبر داد. شركت‌هايي كه در۱۰ فناوري جديد در حوزه ارتباطات و فناوري اطلاعات مانند اينترنت اشيا، بيگ ديتاها، فضايي، هوش مصنوعي و فناوري‌هايي كه در لبه تكنولوژي قرار دارند، فعاليت مي‌كنند در اين بخش قرار مي‌گيرند. او با بيان اينكه استارت آپ‌ها به سه صورت در نمايشگاه حضور دارند، افزود: يك دسته استارت آپ‌هايي هستند كه بالغ شده‌اند و دسته‌اي ديگر كه فقط با يك پنل در نمايشگاه حضور دارند و گروه ديگري از آنها نيز با حضور در بخش آوردگاه سرمايه الكامپ براي ارتباط با سرمايه‌گذاران و شتاب‌دهنده‌ها به‌دنبال توسعه كسب و كارهاي خود هستند. اما سراييان خبرهاي ديگري نيز از الكامپ امسال دارد و آن در نظر گرفتن الكامپ جابز است. او در توضيح اين بخش گفت: با توجه به اهميت اشتغال در اين حوزه، بخشي با عنوان الكام جابز يا مشاغل الكامپي در نمايشگاه امسال در نظر گرفته شده تا در اين بخش شركت‌هايي كه نيازمند نيروي انساني در اين حوزه هستند با متخصصان و افراد جوياي كار در اين حوزه ارتباط بگيرند و اين بخش بتواند در ايجاد اشتغال در اين حوزه موثر باشد. بخش توان تك نيز از ديگر بخش‌هاي الكامپ 2019 كه مخصوص توان‌يابان است. در اين بخش شركت‌هايي كه توسط توان‌يابان راه‌اندازي و مديريت مي‌شوند و همچنين شركت‌ها و استارت‌آپ‌هايي كه به وسيله فناوري اطلاعات خدمتي به توان‌يابان ارايه مي‌كنند در اين بخش حضور دارند. اما دستگاه‌هاي دولتي نيز از الكامپ امسال بهره خواهند برد. طبق گفته‌هاي سراييان، سالني با عنوان دولت هوشمند از طرف سازمان فناوري اطلاعات مانند سال‌هاي گذشته در نمايشگاه در نظر گرفته شده كه دستگاه‌هاي دولتي آخرين دستاوردهاي خود در اين حوزه را ارايه مي‌كنند.
آينده روشن در گرو ايران هوشمند
محمدجواد آذري‌جهرمي كه در افتتاحيه نمايشگاه الكامپ سخنراني كرد، از همت جوانان ايراني كه هر غيرممكني را ممكن مي‌گنند، گفت. وزير ارتباطات استارت‌آپ‌ها را ركن مهم فناوري كشور دانست. از نظر او حضور شركت‌كنندگان خارجي به خصوص هيات‌هاي عاليرتبه در ايران موجب تقويت روحيه همكاري مي‌شود و از اين طريق مي‌توان برنامه‌ها و اقدامات بي‌نظيري را پيش برد.