سارا خادم‌الشريعه چند ماه پيش، پس از كسب دو عنوان نايب قهرماني جهان در دو بخش سريع و برق‌آسا، توانست عنوان قهرماني مجموع مسابقات برق‌آسا جهان در سال ۲۰۱۸ را به خود اختصاص دهد. عنواني كه او به دست آورد يك پيروزي تاريخي براي شطرنج كشورمان محسوب مي‌شود. هفته گذشته دختر نابغه كشورمان موفق شد يك تورنمنت بسيار معتبر را بدون شكست پشت سر بگذارد و دومين نرم استاد بزرگي‌اش را تصاحب كند. او حالا يك قدم تا رسيدن به عنوان استاد بزرگي فاصله دارد. قدمي كه خودش مي‌گويد به زودي برداشته خواهد شد.
از مسابقات آزاد چين و نرم استاد بزرگي كه به دست آورديد، بگوييد. نرم استاد بزرگي با عنوان استاد بزرگي چه تفاوتي دارد؟
اين مسابقات آزاد بود اما يك محدوديت داشت. در اين مسابقات فقط افراد با ريتينگ بالاي 2400 مي‌توانستند شركت كنند. همين باعث شد اين مسابقه سنگين‌ترين مسابقه تابستان امسال لقب بگيرد. فرق نرم استاد بزرگي با عنوانش اين است كه ما براي كسب عنوان استاد بزرگي بايد سه نرم به دست بياوريم. به اين معني كه عملكرد ما در سه تورنمنت مختلف بايد در حد استاد بزرگ‌ها باشد. يعني عملكرد بالاي ريتينگ 2600. لازمه رسيدن به چنين سطحي اين است كه بايد با سه استاد بزرگ از سه كشور مختلف در آن تورنمنت روبه‌رو شويم. من سه سال قبل موفق شده بودم يك نرم استاد بزرگي به دست بياورم. بعد از آن خيلي سعي كردم نرم بعدي را به دست بياورم اما با اينكه هر بار خيلي به گرفتنش نزديك مي‌شدم، اين اتفاق نمي‌افتاد. امسال خوشبختانه موفق شدم دومين نرم را به دست بياورم و تلاش مي‌كنم در مسابقات بعدي سومي را هم كسب كنم و ريتينگم را به بالاي 2500 برسانم تا عنوان استاد بزرگي را كسب كنم.
نزديك‌ترين تورنمنتي كه مي‌توانيد در آن به عنوان استاد بزرگي برسيد، چه مسابقاتي است؟
من برنامه آينده‌ام را به گونه‌اي ريخته‌ام كه تا قبل از سال ميلادي عنوانم را به دست بياورم. اولين مسابقه‌اي كه مي‌توانم در آن به نرم استاد بزرگي برسم، گرند سوييس است. اين مسابقه احتمالا قوي‌ترين مسابقه‌اي است كه تاكنون برگزار شده، چون بازيكنان حاضر در آن صد نفر برتر آقايان هستند. علاوه بر اين برگزار‌كننده مسابقه 40 عدد وايت‌كارت دارد كه يكي از اين كارت‌ها را به من داده‌اند و من مي‌توانم در اين مسابقات شركت كنم. بعد از آن يك رقابت جدول بسته دارم كه در ايسلند برگزار مي‌شود كه در آن هم شانس خوبي دارم. ديگر مسابقه پيش‌رويم، مسابقات تيمي اروپاست.
واكنش حريفان‌تان در مسابقات آزاد چين به اينكه شما شكست نمي‌خورديد چه بود؟ آيا بازخوردي مشاهده كرديد؟
بازتاب خيلي خوبي در جامعه شطرنجي داشت. من جاهاي مختلف ديدم كه از عملكرد من صحبت مي‌شد. حريفاني كه من داشتم همه استاد بزرگ بودند و ميانگين ريتينگ حريفانم 2640 بود كه خيلي بالاتر از ريتينگ خودم بود. به همين خاطر عملكرد من خيلي براي‌شان جالب بود. علاوه بر اين يك بازيكن دختر امريكايي ديگر بود كه توي مسابقات زير 20 سال آقايان شركت كرده بود و آنجا به مقام قهرماني رسيد. اين باعث شد بحثي مطرح شود كه اگر به خانم‌ها به اندازه آقايان فرصت داده شود، ممكن است اختلاف سطح مردان و زنان كم و كمتر شود. در همين مسابقات غير از يكي از حريفانم كه قهرمان زنان جهان بود، همه‌شان آقا بودند. كلا نتايج خوبي كه زنان در مسابقات آقايان به دست مي‌آورند باعث مي‌شود بحث‌هاي زيادي شكل بگيرد.
آيا اين احساس به شما دست داد كه حريفان‌تان از اواسط مسابقات با استراتژي متفاوتي مقابل شما حاضر مي‌شوند تا شما را شكست دهند؟
در اين مسابقات وضعيت كمي برعكس است. چيزي كه من مي‌بينم، اين است كه اگر كسي تا اواسط مسابقات خوب جلو رفته باشد، باقي حريفان ديگر براي بردن او به آب و آتش نمي‌زنند و به مساوي هم راضي هستند. براي من هم در دورهاي آخر چنين اتفاقي افتاد. مثلا يكي از بازي‌هاي من كه با بازيكني با ريتينگ 2600 انجام شد، سر يك ساعت به اتمام رسيد و هر دو به تساوي رضايت داديم.
يعني آنها براي نباختن مقابل شما بازي مي‌كردند؟
نه براي نباختن. اما به همان نيم امتيازي كه مقابل من به دست مي‌آوردند، راضي بودند. يعني اگر در وضعيت تعادل قرار مي‌گرفتيم به تساوي رضايت مي‌دادند. ولي در دوره‌هاي قبل بيشتر مي‌ديدم كه حريفانم ريسك مي‌كنند براي اينكه مرا شكست دهند و البته اين كار مرا هم سخت‌تر مي‌كرد كه خدا را شكر به خير گذشت.
آيا اوايل مسابقات با توجه به اينكه شما مي‌دانستيد با افرادي با ريتينگ بالاتر از خودتان مسابقه مي‌دهيد، با استراتژي گرفتن تساوي وارد رقابت مي‌شديد؟
سبك بازي من يك سبك محكم است. يعني من خيلي ريسك نمي‌كنم. به همين دليل با بازيكنان قوي‌تر بهتر بازي مي‌كنم. در مسابقات مختلف مقابل رقباي قوي‌تر هم از نظر رواني آماده‌ترم و هم از نظر سبك بازي. من چند وقتي است سعي مي‌كنم مسابقاتم را طوري انتخاب كنم كه بتوانم با حريفاني قدرتمندتر از خودم روبه‌رو شوم. اين هم روي كيفيت بازي من تاثير مي‌گذارد و هم باعث مي‌شود بتوانم ريتينگم را افزايش دهم. بازي‌هاي ما به صورت آنلاين از طريق چند سايت معتبر پخش مي‌شود كه علاقه‌مندان مي‌توانند نگاه كنند. البته آناليز لحظه‌اي بازي به شكلي است كه همه متوجه نمي‌شوند اما بخشي وجود دارد كه شما مي‌توانيد از طريق آن بفهميد كه وضعيت سفيد بهتر است يا سياه. مثلا همسرم هميشه اين بخش سايت را دنبال مي‌كند چون از آناليزهايش چيزي متوجه نمي‌شود. ولي جدا از اين كلا بازيكنان شطرنج دو دسته هستند؛ بازيكنان تاكتيكي و بازيكنان پوزيسيوني. من بيشتر خودم را بازيكن پوزيسيوني مي‌بينم. اين بازيكنان بيشتر دنبال استراتژي در بازي هستند. برخي بازيكنان هميشه براي برد تلاش مي‌كنند كه اين به نظر من جالب نيست، چرا كه بعضي وقت‌ها انتظار برد خيلي غيرمنطقي است. من خودم در بازي‌هايم اگر ببينم شانس برد دارم قطعا تلاش مي‌كنم ببرم اما در هر مسابقه‌اي چه با حريف قوي‌تر و چه با حريفي كه ريتينگش از من پايين‌تر است، اگر ببينم در وضعيت تعادل هستيم، مشكلي ندارم براي مساوي اعلام كردن مسابقه. در مجموع در مسابقاتي كه بازيكنان تاكتيكي در آن حضور دارند، امكان برد و باخت بيشتر است و مساوي كمتر اتفاق مي‌افتد. اگر به بازي بازيكنان سطح بالا كه پوزيسيوني هستند دقت كنيد، متوجه مي‌شويد كه مساوي بيشتر اتفاق مي‌افتد.
در مسابقاتي نظير همين مسابقاتي كه اخيرا شركت كرديد كه بسيار فشرده است، آيا فرصت داشتيد حريف را قبل از بازي آناليز كنيد؟
بله، يكي از مهم‌ترين قسمت‌هاي مسابقه، تدارك پيش از بازي است. ما سعي مي‌كنيم پيش از رقابت حريف را بشناسيم. ديتابيسي وجود دارد كه ما با سرچ نام بازيكن در آن مي‌توانيم به تمام بازي‌هاي زندگي او دست پيدا كنيم. از اين طريق ما مي‌توانيم خودمان را آماده رقابت كنيم. حداقل مي‌توانيم بفهميم كه چطور بايد بازي را شروع كنيم تا بقيه بازي بر اساس همان شروع‌مان پيش برود.
كدام شطرنج‌باز معروف دنيا را مي‌پسنديد و او را دنبال مي‌كنيد؟
از روز اولي كه شطرنج را آغاز كردم، يوديت بولگار و الكساندرا كاستنيوك الگوهاي من بودند. البته اين دو نفر الگوي بيشتر دختران شطرنج‌باز در جهان هستند. در همين مسابقات اخير جهاني در قسمت برق‌آسا توانستم كاستنيوك را شكست دهم و اين خيلي برايم اتفاق جالبي بود كه الگوي ورزشي‌ام را بردم. يوديت بولگار هم بازيكن بسيار جالبي بوده از اين منظر كه هميشه با مردان مسابقه مي‌داده. او كسي است كه توانست ثابت كند بين مردان و زنان تفاوتي وجود ندارد. غير از اينها و در بين بازيكنان حال حاضر دنيا نيز آقاي مگنوس كارلسون را از همه نظر قبول دارم. ايشان در حال حاضر رنك يك جهاني را دارد و مي‌شود گفت كه او بهترين بازيكن تاريخ شطرنج است.
يعني از فيشر و اسپاسكي و كارپوف و باقي هم بهتر است؟
بله، البته خيلي‌ها هستند كه به آن شطرنج‌بازان كلاسيك علاقه زيادي دارند ولي مگنوس كارلسون با ريتينگي كه در حال حاضر به آن دست پيدا كرده، نشان داده كه از همه بهتر است.
اگر بخواهيم نگاهي كلي به ورزش ايران داشته باشيم، احساس مي‌كنم كه شطرنج بانوان نسبت به ساير رشته‌ها رشد قابل قبول‌تري داشته است. شما موافق هستيد؟
نه، فقط در قسمت بانوان كه حتي در قسمت آقايان هم به همين شكل است. در ورزش زنان و در رده سني بزگسالان ما عنوان‌هاي زيادي در سطح جهاني نداريم. ضمن اينكه بايد بدانيم تعداد بازيكنان شطرنج در سطح جهان بسيار زياد است و به همين خاطر شطرنج را نمي‌توان با باقي رشته‌ها مقايسه كرد. در بخش مردان نيز همين يك ماه پيش آقاي عليرضا فيروزجا موفق شد اولين سوپر استاد بزرگ ايراني لقب بگيرد. شطرنج ايران اين اميد را دارد كه بتواند جزو برترين كشورهاي جهان قرار بگيرد. من فكر نمي‌كنم در رشته‌هاي ورزشي همگاني ديگر مثل شنا يا فوتبال چنين شانسي وجود داشته باشد. ولي در شطرنج اين شانس وجود دارد كه البته متاسفانه حمايت‌هاي لازم صورت نمي‌گيرد. البته فدراسيون همه تلاشش را مي‌كند و وزارت ورزش نيز كمك مي‌كند ولي همچنان مشكلات وجود دارد. البته همه فدراسيون‌ها در كل كشور با مشكل مواجه هستند.
خيلي‌ها مي‌گويند با جوايز نقدي كه از مسابقات برنده مي‌شويد وضع مالي خوبي داريد. آيا شما ميلياردر هستيد؟
(با خنده) ميلياردر كه نه. من مي‌توانم بگويم بيشتر جوايزي كه ما دريافت مي‌كنيم را مجبوريم خرج شطرنج‌مان كنيم. خرج‌هايي كه ما مي‌كنيم با همان درآمدي كه داريم، متناسب است.