بايدهاي مقابله با فساد
غلامعلي جعفرزاده
روز گذشته بود كه اخباري مبني بر «كشف زمين‌خواري بزرگ در اراضي ونك تهران» توسط معاونت اقتصادي وزارت اطلاعات جمهوري اسلامي منتشر شد. آن هم در حالي كه نه براي نخستين‌بار است كه اخباري از اين دست منتشر شده و نه احتمالا براي آخرين بار ،اما در اين ميان بايدتوجه داشت كه اين اخبار همگي نشانگر ورود جدي نهادهاي امنيتي و اطلاعاتي به موضوعاتي از اين دست و برخورد با «فاسد» است نه «فساد». بايد توجه داشت كه همواره روزنه‌هايي در كشور وجود دارد كه افراد فاسد با استفاده از آنان دست به فسادهاي اقتصادي و سياسي مختلفي مي‌زنند و اگر به راستي خواستار مقابله با فساد هستيم، بايد علاوه بر برخورد با افراد فاسد، روزنه‌ها را نيز ببنديم. امروز در كشور گاه و بي‌گاه شاهد اخباري مبني بر كشف زمين‌خواري يا كوه‌خواري يا مواردي از اين دست هستيم، بنابراين به عقيده نگارنده دستگاه‌هاي مسوول بايد در كنار برخورد با افراد فاسد، مشخص كنند كه در چه بخش‌هايي از سيستم اداري كشور روزنه‌هايي وجود دارد كه منتهي به فساد مي‌شود. هنگامي كه فردي به جرم سرقت از منازل مسكوني بازداشت مي‌شود، افراد براي جلوگيري از تكرار اين سرقت اقدام به بازسازي روزنه‌ها مي‌كنند، پس چرا ما به عنوان مسوولان جمهوري اسلامي با وجود كشف اين قبيل فسادها چنين نكرده‌ايم؟ به عقيده نگارنده امروز در جمهوري اسلامي نياز به انقلاب در دستگاه‌هاي قضايي و امنيتي و اطلاعاتي داريم؛ انقلابي براي برخورد با روزنه‌هاي منجر به فساد در كنار برخورد با افراد فاسد. دستگاه‌هايي همچون وزارت اطلاعات و معاونت اقتصادي اين نهاد بايد بررسي‌هاي تكميلي و جامعي در اين زمينه به عمل آورند و نقص‌هاي موجود را براي حل و فصل به مسوولان ذي‌ربط گزارش دهند. آنچه بدون انجام تحقيقات جامع مشخص است، اين است كه عمده اين فسادها ناشي از انجام اقدامات توسط انسان‌هاست. در چنين مواقعي نه‌تنها امكان خطا بالاست، بلكه مفسدان نيز بيش از پيش به فعاليت مي‌پردازند. در اين راستا دستگاه‌هاي مسوول بايد در كنار مقابله با فاسد بعد از انجام تحقيقات جامع، دستورالعمل‌هايي را براي رفع و ريشه‌كني كامل فساد در بخش مورد نظر ارايه كنند ولي تا زماني كه آن اقدامات صورت نگيرد، هرگز نمي‌توانيم ادعا كنيم كه فساد ديگر ايجاد نخواهد شد.
نگارنده معتقد است كه برخوردهاي صورت گرفته با افراد فاسد در بخش‌هاي مختلف زدن شاخ و برگ‌هاي درخت فساد است و نه ريشه آن، بنابراين لازم است براي كاميابي در اين مسير سراغ ريشه‌ها رويم. با اين حال آنچه نمي‌توان بر آن چشم پوشيد، اقدامات مثبت معاونت اقتصادي وزارت اطلاعات در برخورد با فساد است. يكي از اصلي‌ترين حسن‌هاي اين نهاد پرهيز از اقدامات سياسي است به‌طوري كه تاكنون هرگز از اقدامات فسادستيزانه متوليان آن بوي سياسي‌كاري به مشام جامعه نرسيده است؛ حال آنكه در موارد مشابه صورت گرفته از سوي نهادهاي ديگر، جامعه بارها و بارها دستگاه‌ها را متهم به سياسي‌كاري كرده است. انتظار آن است كه اين نهاد نه‌تنها مشي دوري از سياسي‌كاري خود را ادامه دهد، بلكه براي جلوگيري از فساد در صورت انجام اقداماتي پيشگيرانه تضمين‌هاي لازم را ارايه كند؛ پيشگيري‌هايي كه محقق نخواهد شد جز با تهيه گزارش‌هاي جامع از چرايي بروز فساد و شناسايي روزنه‌ها به علاوه ارايه دستورالعمل‌هاي مشخص براي جلوگيري از تكرار آنها.