ال‌كلاسيكو به دلايل امنيتي به تعويق افتاده است
بارسلونا، ارتش جدايي‌طلب كاتالونيا
حسين طالب‌پور
روز گذشته بارسلونا موفق شد در خانه ايبار با نتيجه سه بر صفر از سد اين تيم عبور كند. ايبار، يكي از آبي‌اناري‌پوش‌هاي فوتبال اسپانياست و بارسا مجبور بود از پيراهن دومش استفاده كند. پيراهني به رنگ زرد و سرخ كه از پيوند عميق اين تيم با كاتالونيا خبر مي‌دهد. زرد و سرخ، رنگ‌هاي تشكيل‌دهنده پرچم كاتالونيا هستند و از اين دو رنگ در لوگوي بارسلونا هم بهره گرفته شده است. كاتالان‌ها به اين پرچم «استالادا» يا «سنيرا» مي‌گويند. در ديدار مقابل اتلتيكو مادريد هم كه قرار است 30 نوامبر يا يك دسامبر برگزار شود، بارسلونا مي‌خواهد از پيراهن چهارمش استفاده كند. اين ديدار در ورزشگاه واندا مترو پوليتانو شهر مادريد برگزار خواهد شد و بارسلونا با توجه به توافق تابستانه‌اش با نايكي مي‌خواهد از چهارمين پيراهن فصلش رونمايي كند. اين پيراهن زرد رنگ است و در آن چهار خط سرخ رنگ مورب ديده مي‌شود. بارسلونايي‌ها با اين پيراهن مي‌خواهند اعتراض خود را به گوش مسوولان اسپانيا برسانند و در پايتخت اين كشور با پوشيدن پيراهني به رنگ پرچم ملي كاتالونيا، توجه جهان را به موضوع استقلال‌طلبي و در خطر بودن رهبران استقلال‌طلب كه در سال 2017 در همه‌پرسي نقش داشتند را جلب كنند. رهبراني كه احكام سنگيني دريافت كرده‌اند و مجموعا بايد بيش از 100 سال زندان را تحمل كنند. باشگاه فوتبال بارسلونا در بيانيه‌اي نسبت به اتفاقات رخ داده واكنش نشان داده است. در اين بيانيه آمده: «باشگاه بارسلونا به عنوان يك مرجع در كاتالونيا و با توجه به هويت تاريخي‌اش بر خود لازم دانست تا در دفاع از آزادي بيان، به حكم صادر شده عليه سياسيون خواهان استقلال كاتالونيا اعتراض كند. بارسلونا بر اين اعتقاد است كه همانند حبس موقت اين افراد كه كمكي به حل معضل نكرد، اين حكم قطعي نيز كمكي براي رفع قضيه كاتالونيا نخواهد كرد. زندان هرگز نمي‌تواند راه‌حل مشكلات اين ايالت باشد. براي حل اين قضيه بايد به گفتمان سياسي متوسل شد. بارسلونا از تمام احزاب درگير درخواست مي‌كند كه به پاي ميز مذاكره و گفتمان براي حل مشكل روي بياورند و لازمه آن آزادي افرادي است كه در بند هستند و به حبس طولاني مدت محكوم شده‌اند. باشگاه بارسلونا با خانواده زندانيان عميقا احساس همدردي كرده و حامي آنها خواهد بود.»
براي اينكه بدانيم اوضاع در كاتالونيا تا چه اندازه خراب است، بزرگ‌ترين رويدادي كه هر سال در اين منطقه برگزار مي‌شود، يعني ال‌كلاسيكوي تاريخي بين رئال و بارسا، به تعويق افتاده است. اين ديدار كه قرار بود شنبه هفته آينده برگزار شود، تا 28 آذر به تعويق افتاده است. فدراسيون فوتبال اسپانيا ابتدا درخواست كرد كه ديدار ال‌كلاسيكو رفت به جاي نيوكمپ در برنابئو برگزار شود و جاي ميزبان و مهمان عوض شود؛ اما رئال مادريد به شدت با اين موضوع مخالفت و اعلام كرد ورزشگاه سانتياگو برنابئو در دست تعمير است و آماده ميزباني از ال‌كلاسيكو نيست. با رد شدن درخواست فدراسيون توسط رئال، تنها چاره تعويق بازي بود و اين مسابقه تا آنجايي كه ممكن بود (چيزي حدود 50 روز) به تعويق افتاد.
از منظر فوتبالي اين تعويق، بيش از همه به نفع رئال مادريد است. تيمي كه مصدومان بي‌شماري دارد و سه بازي خارج از خانه دارد. رئال روز گذشته خارج از خانه با مايوركا بازي داشت و وسط هفته در چارچوب ليگ قهرمانان در استانبول به مصاف گالاتاسراي مي‌رود. ديدار مقابل گالا از اهميت فوق‌العاده‌اي برخوردار است. رئال مادريد تا هفته دوم ليگ قهرمانان از دو بازي برگزار شده تنها يك امتياز كسب كرده و شكست يا تساوي در استانبول، كار رئال و زيدان را بحراني خواهد كرد. تعويق ديدار مقابل بارسلونا فشار زيادي از كهكشاني‌ها براي مصاف مقابل گالا كم مي‌كند و آنها مي‌توانند با آرامش تمام توان‌شان را براي شكست اين تيم در تركيه بگذارند و اميدوار باشند تا ليست مصدومان پرتعدادشان تا اواخر آذر آمادگي كامل براي اين ديدار حيثيتي را داشته باشند.
اما چرا رابطه بارسلونا و استقلال كاتالونيا اينقدر نزديك است؟ شعار باشگاه بارسلونا «فراتر از يك باشگاه» است و در واقع تولد اين تيم با حوادث سياسي حاكم بر اين منطقه همراه بوده. لاپورتا، رييس سابق باشگاه فوتبال بارسلونا كه براي احراز پست شهرداري اين شهر باشگاه را ترك كرد، در مورد بارسا گفته: «اگر كاتالونيا يك كشور باشد، بارسلونا ارتش آن است.» بارسلونا به ذات يك باشگاه سياسي است و تمام نمادها و نشانه‌هاي يك باشگاه سياسي را هم مي‌توان در آن ديد. در جريان همه‌پرسي استقلال در سال 2017، بارسلونا بيش از هميشه وارد ماجراهاي سياسي شد. وقتي دولت مركزي در مادريد سعي كرد با تدابير مختلف از جمله دستگيري مقامات رده بالاي كاتالونيا و توقيف ميليون‌ها برگه اخذ راي از يك انبار، جلوي اين همه‌پرسي را بگيرد، بارسلونا اين‌طور واكنش نشان داد: «باشگاه بارسلونا با پايبندي به تعهد تاريخي‌اش در دفاع از ملت، دموكراسي، آزادي بيان و استقلال، هر عملي كه مانع از اجراي اين حقوق مي‌شود را محكوم مي‌كند. بنابراين بارسلونا حامي همه مردم، نهادها و موسساتي است كه براي احقاق اين حقوق تلاش مي‌كنند. بارسلونا با نهايت احترام به طيف گسترده اعضايش، همچنان از خواست اكثريت مردم كاتالان حمايت خواهد كرد و اين كار را به شكلي صلح‌آميز و مثال‌زدني انجام خواهد داد.» بارسلونا البته هميشه به شكلي سياست‌مدارانه موفق شده بي‌طرفي خودش در كاتالونيا را حفظ كند و با وجود اينكه آشكار است موافق استقلال است، در بيانيه‌هايش از «روند همه‌پرسي» حمايت مي‌كند و به نتيجه‌اي كه هنوز به رسميت شناخته نشده، اقتدا نمي‌كند. با اين حال اين باشگاه هرگز ابايي ندارد كه خودش را وارد مسائل سياسي بكند. در روز برگزاري همه‌پرسي استقلال كاتالونيا، بارسلونا بايد در ورزشگاه نيوكمپ به مصاف لاس‌پالماس مي‌رفت و اين تيم از سازمان ليگ اسپانيا درخواست كرد به دليل شرايط خاص حاكم بر شهر بارسلونا در روز همه‌پرسي، بازي اين تيم با يك روز تاخير برگزار شود. اما فدراسيون اسپانيا با سخت‌گيري و جديت اعلام كرد بازي حتما بايد در زمان از پيش تعيين شده برگزار شود. بارسلونا كه مجبور بود به اين خواسته تن بدهد، با رندي درهاي ورزشگاه نيوكمپ را به روي هواداران بست و بازي را بدون حضور تماشاگرانش برگزار كرد. بارسا با اين كار به خواسته قبلي‌اش كه پرت نشدن حواس مردم از رفراندوم بود، رسيد و صندلي‌هاي خالي نيوكمپ مردم سراسر جهان را از برگزاري يك همه‌پرسي در اين منطقه با خبر كرد. جوزپ ماريا بارتومئو، رييس باشگاه بارسلونا بلافاصله اعلام كرد كه باشگاه اين تصميم را نه به دليل مسائل امنيتي بلكه به نشانه اعتراض گرفته است. او همچنين گفت كه تهديد گروهي از هواداران مهم تيم مبني بر حمله به زمين و توقف بازي در صورت برگزاري مسابقه هم در اين تصميم بي‌تاثير نبوده است.
تعويق ال‌كلاسيكو در چنين شرايطي تصميمي كاملا قابل درك است. كاتالان‌ها رئال را نماينده پادشاهي اسپانيا و حكومت مركزي مي‌دانند. پيكه چند سال پيش در مورد ال‌كلاسيكو گفته بود: «ديدار بارسلونا و رئال مادريد، ديدار كاتالونيا و اسپانياست.» لاپورتا نيز در مصاحبه‌اي اين‌گونه حرف او را تاييد كرد: «به نوعي اين حقيقت دارد. مادريد هميشه نماينده اسپانيا و ما هميشه نماينده كاتالونيا بوده‌ايم.» وقتي يك ديدار فوتبال تبديل به كارزاري براي جنگ بين جدايي‌طلبان و وفاداران به حكومت مركزي مي‌شود، بديهي است كه از برگزاري آن در پرآشوب‌ترين روزهاي كاتالونيا در اين سال‌ها جلوگيري كنند. همان‌طور كه كاتالان‌ها از فوتبال به عنوان اهرمي براي فشار به دولت مركزي استفاده مي‌كنند و بارسلونا را تبديل به رسانه استقلال‌طلبي كاتالونيا كرده‌اند، گهگاهي دولت مركزي هم از همين حربه عليه‌شان استفاده كرده است. در جريان همه‌پرسي سال 2017، رييس فدراسيون فوتبال اسپانيا اعلام كرد در صورت جدايي كاتالونيا از اسپانيا، بارسلونا نمي‌تواند در لاليگا شركت كند. خبري كه جهان فوتبال را تكان داد. بسياري از هواداران بين‌المللي بارسلونا كه به دليل علاقه قلبي به اين تيم، با اهداف سياسي آن هم همصدا شده بودند، بعد از فهميدن اين موضوع، نظرشان نسبت به استقلال كاتالونيا تغيير كرد. هواداران بارسا كه تاريخ تيم‌شان با مبارزه و مصاف مقابل رئال مادريد گره خورده، نمي‌توانستند دنيايي را تصور كنند كه در آن هر فصل شاهد حداقل دو ال‌كلاسيكو نباشند. اين يكي از بزرگ‌ترين ضربه‌هاي استقلال‌طلبي كاتالان‌ها از طريق فوتبال بود. هرگاه در ورزشگاه نيوكمپ سرود ملي اسپانيا پخش مي‌شود، تماشاگران با هو كردن واكنش نشان مي‌دهند.
بارسلونا با يك آگهي شصت و سه كلمه‌اي در روزنامه «لوس دپورتس» كار خود را شروع كرد و از كساني كه مي‌خواستند بازي‌هاي بارسا را ببينند، دعوت مي‌كرد تا به دفتر روزنامه بروند. آن زمان دوازده نفر به دفتر روزنامه رفتند. رئال مادريد نيز كار خود را با بازي‌هاي غير رسمي در رتيرو پارك شروع كرد؛ جايي كه نيمكت‌ها هفت، هشت نفر را در هر طرف جاي داده بودند. عده‌اي مي‌گفتند بهتر بود وقت‌مان را با سيگار كشيدن و نوشيدن تلف مي‌كرديم و عده‌اي هم نگاهي غير اخلاقي به اين ورزش داشتند: «جوان‌هاي بي‌حيا حالا جرات مي‌كنند با شلوارك توي خيابان بروند، حتما از نظر مغزي مشكل دارند.» حدود دو هزار نفر اولين بازي بين بارسلونا و رئال مادريد را از نزديك تماشا كردند. نشسته روي صندلي‌هايي كه از يك كاسب در بازار اجاره شده بود.
فيليپ دوم سال ۱۵۶۱ فقط به خاطر اينكه اين شهر در مركز اسپانيا بود، مادريد را پايتخت اعلام كرد. تابلويي در پوئرتا دل سول- ميدان اصلي شهر مادريد - كيلومتر صفر را نشان مي‌دهد. تابلويي نمادين به اين معنا كه همه راه‌هاي اسپانيا از مادريد آغاز مي‌شوند. نمادي از مركزگرايي معني‌داري كه بيشتر مادريدي‌ها توجهي به آن ندارند. فيليپ پنجم تمامي ساختارهاي سياسي كاتالونيا را نابود و زبان كاتالاني را در مدارس ممنوع اعلام كرد و تا دوران رنسانس يا انقلاب فرهنگي كه اواسط سال 1800 بود، وضعيت كاتالان‌ها بسيار اسفناك شده و نفس‌شان را بريده بود. حدود هفتاد سال بعد كاتالان‌ها پارلمان خود را تشكيل دادند ولي اين اقدام آنها فقط يازده سال دوام داشت و توسط ژنرال ميگوئل سرنگون شد. با سقوط ميگوئل و آغاز انقلاب دوم، در اولين دموكراسي واقعي اسپانيا، كاتالونيا صاحب يك دولت خودمختار شد، اما ظهور جنگ‌هاي داخلي اسپانيا و ديكتاتوري ژنرال فرانكو به همه آن بلندپروازي‌ها پايان داد. بعد از مرگ فرانكو و تغييرات در سياست اسپانيا، كاتالونيا دوباره تبديل به يك منطقه خودمختار مي‌شود. در دوران ژنرال فرانكو، فوتبال اسپانيا بيش از پيش سياسي شد و علاقه شخصي اين ديكتاتور به رئال، مناقشات زيادي در تاريخ اين دو باشگاه و به خصوص ال‌كلاسيكوها رقم زده است. يكي از عجيب‌ترين نتايج تاريخ ال‌كلاسيكو مربوط به پيروزي يازده بر يك رئال مقابل بارسلوناست. نتيجه‌اي كه در حال حاضر از آمار ديدارهاي رسمي دو تيم خارج شده است. بسياري مي‌گويند كه ژنرال فرانكو با تهديد بازيكنان بارسلونا، آنها را مجبور به پذيرش چنين شكست سهمگيني كرده است.
در اوايل قرن بيستم، انريك پرات د لا ريبا يكي از نخستين سياستمداراني كه در ايجاد ملي‌گرايي كاتالان‌ها نقش داشت، شوراهاي منطقه كاتالونيا را با هم متحد و ساختار حكومتي اين منطقه را مدرن كرد. در مفهوم مدرن، اولين حزب سياسي كه خود را طرفدار استقلال توصيف مي‌كرد، بين دهه‌هاي 1920 و 1930 در كاتالونياي اسپانيا تشكيل شد. اصلي‌ترين حزب جدايي‌طلب ايجاد شده در آن زمان، حزب استات كاتالا و شاخه‌اي از آن موسوم به باندرا نگرا بود. يكي از مهم‌ترين فكت‌هاي جدايي‌طلبان، جداي از تفاوت‌هاي زباني و فرهنگي، مساله اقتصاد است. كاتالونيا منطقه‌اي متصل به درياست و از گردشگري و صنعت، درآمد بسيار خوبي به نسبت ساير ايالات اسپانيا دارد. ماليات سنگيني به درآمد كاتالان‌ها بسته شده و آنها نارضايتي شديدي از پرداخت ماليات سنگين به دولت مركزي دارند.
در حال حاضر، چهره‌هاي فوتبالي سرشناسي مثل پپ گوارديولا و جرارد پيكه، نقش بسيار مهمي در رساندن صداي مردم كاتالونيا به جهانيان دارند. جرارد پيكه با انتشار پست‌هايي در روز همه‌پرسي 2017، مردم را تشويق به شركت در اين رفراندوم كرد. پيكه صبح روز يكشنبه عكسي از خودش در حال راي دادن در شبكه‌هاي اجتماعي منتشر كرد و توضيح داد:«من راي دادم. اگر در كنار هم از دموكراسي دفاع كنيم، هيچ چيز نمي‌تواند جلوي‌مان را بگيرد.» او به عنوان يكي از نمايندگان فوتبال اسپانيا، در رفراندومي شركت كرد كه دولت اين كشور آن را غيرقانوني مي‌داند. در پايان ديدار بارسلونا و لاس‌پالماس در روز همه‌پرسي، پيكه در مصاحبه با خبرنگاران احساساتي شد و در حالي كه سعي مي‌كرد جلوي اشك‌هايش را بگيرد، گفت اگر حضورش مشكل درست مي‌كند، حاضر است قبل از جام جهاني از تيم ملي كناره‌گيري كند: «من كاتالان هستم و به آن باور دارم.»