اعتراض نمادين
محمود فاضلي
اخيرا خبري را مي‌خواندم كه وزير دادگستري آلمان اعلام كرده قصد دارد به آتش كشيدن پرچم كشورها را يك جرم تلقي كند و براي آن مجازات در نظر بگيرد. گويا يكي از دلايل چنين تصميمي به آتش كشيدن پرچم كشورها در جريان تظاهرات اعتراضي در آلمان است. در تجمعات مختلف در اين كشور، پرچم‌ها، كشورها و رژيم‌ها از جمله پرچم تركيه به آتش كشيده مي‌شود. اين مقام آلماني معتقد است: «با اين كار احساسات شمار زيادي از اتباع يك كشور به‌شدت جريحه‌دار مي‌شود.» او تا پايان سال يك طرح قانوني ارايه خواهد داد كه در آن به آتش كشيدن پرچم يك كشور كه نماد ملي آن محسوب مي‌شود، به عنوان جرم قابل مجازات خواهد شد. در چنين مواردي، جرايم نقدي يا زندان تا دو سال نيز در نظر گرفته شده است. تاكنون فقط از بين بردن پرچم‌هايي كه در مكان‌هاي عمومي قرار دارند، به‌طور مثال مقابل سفارتخانه‌ها، مجازات داشت. در اين كشور تاكنون فقط آسيب زدن به پرچم‌هاي سفارتخانه‌ها يا پرچم‌هايي كه روي كشتي‌ها قرار دارند مشمول جريمه مي‌شد.
در ابتداي سال جاري نيز نمايندگان پارلماني حزب سوسيال‌دموكرات آلمان در راستاي جلوگيري از به آتش كشيده شدن پرچم رژيم اشغالگر قدس، خواستار ممنوعيت آتش‌زدن پرچم كشورهاي خارجي در آلمان و جرم تلقي كردن آن شدند. در مجازات موردنظر سوسيال‌دموكرات‌ها فردي كه پرچم كشوري ديگر را در ملاءعام يا در جريان راهپيمايي آتش مي‌زند را مي‌توان تا يك سال زنداني كرد. در سال‌هاي اخير بارها در جريان راهپيمايي عليه اسراييل در آلمان پرچم اين رژيم به آتش كشيده شد.
شواهد نشان مي‌دهد آتش‌زدن پرچم امريكا و اسراييل در سطح جهان پديده‌اي ملموس بوده‌است. پس از انتخاب ترامپ در امريكا، مخالفين سياست‌هاي او در خاك امريكا اقدام به آتش‌زدن پرچم اين كشور كرده‌اند. آتش‌زدن پرچم امريكا در ايالت‌هاي مختلف اين كشور را بايد اقدامي در راستاي اعتراض به دولت مستقر در كاخ سفيد ارزيابي كرد. آتش‌زدن پرچم امريكا در اعتراض به روي كار آمدن ترامپ است. ترامپ در آن زمان اعلام كرد كه اين افراد بايد مجازات شوند اما يك دادگاه عالي امريكا دو بار به صورت رسمي اعلام كرد آتش‌زدن پرچم امريكا كه مسبوق به سابقه نيز هست، جرم نيست و اعتراضي نمادين براي مقابله با استبداد حكومت به حساب مي‌آيد. افزايش آتش‌زدن پرچم امريكا پس از تصميم ترامپ براي انتقال سفارت اين كشور به بيت‌المقدس با شدت بيشتري صورت گرفت.
همچنين حملات نظامي اسراييل به مردم غزه و واكنش فلسطيني‌ها در محكوميت اقدامات دولت امريكا در حمايت از اسراييل و به رسميت شناختن شهرك‌سازي‌هاي غيرقانوني در كرانه باختري در «روز خشم مردمي» موجب افزايش اين حملات بوده است. به آتش كشيدن پرچم امريكا و اسراييل در لبنان، عراق، يمن، بحرين، ايران، سوريه، فيليپين و كشورهاي امريكاي لاتين به يك موضوع عادي تبديل شده است. لبناني‌ها نيز اخيرا در اعتراض به مداخلات امريكا در امور كشورشان برابر سفارت اين كشور در «بيروت» تظاهرات كردند و پرچم‌هاي امريكا، اسراييل و تصاوير ترامپ را آتش زدند. همچنين در تجمعات متعدد در هنگ‌كنگ پرچم چين از سوي معترضان لگدمال شد. تركيه نيز به نسبت به آتش كشيدن پرچم اين كشور و پرچم منطقه ترك‌نشين قبرس حساسيت دارد.
طبق قانون كيفري يونان توهين به پرچم (از جمله آتش زدن) و ساير نمادهاي يونان و ساير كشورها جرم است كه مجازات آن حداكثر دو سال زندان يا مجازات مالي دارد. چندي پيش چند نفر آلماني در يكي از جزاير يونان ابتدا پرچم اين كشور را پايين كشيده و پرچم آلمان را نصب كردند. اين افراد دادگاهي شده و به 10ماه زندان تعليقي محكوم شدند. آنارشيست‌هاي يونان بارها پرچم اين كشور را آتش زدند اما دستگير و محاكمه نشدند. در تظاهرات ضد تركيه بارها اكراد و ارامنه، پرچم تركيه را آتش زده اما اين امر هيچ واكنشي از سوي يونان به همراه نداشت.
پرچم يك كشور به عنوان يكي از اصلي‌ترين عناصر هويت‌بخش آن سرزمين به شمار مي‌رود. از اين رو در برگيرنده مفاهيم و نشانه‌هايي است كه حكايت از قدمت، ارزش‌ها و نمادهاي موجود آن سرزمين داشته و از مقدسات مردم آن كشور قلمداد مي‌شود. ممكن است در كشوري قانوني براي مجازات وجود نداشته باشد ولي در شرايطي و البته بيشتر به صورت گزينشي و تبعيض‌آميز، با مرتكبين اين عمل برخورد و مجازاتي هم اعمال شود.