اتهام دروغگويي و پنهان‌كاري به سازمان منع سلاح‌هاي شيميايي
شواهد «دوما» را محو كنيد
شهاب شهسواري
اعتبار سازمان منع سلاح‌هاي شيميايي با افشاي اسناد جديد در مورد تلاش مقام‌هاي اين سازمان براي دستكاري گزارش بازرسان اعزامي به سوريه تحت فشار سياسي امريكا براي محكوم كردن حكومت دمشق به استفاده از سلاح‌هاي كشتار جمعي به شدت به خطر افتاده است. وب‌سايت افشاگر ويكي‌ليكس، متن تعدادي از اي‌ميل‌هاي داخلي ميان بازرسان و مقام‌هاي سازمان منع سلاح‌هاي شيميايي را منتشر كرده است كه نشان مي‌دهد، مقام‌هاي اين سازمان به شكل واضح از بازرسان خواسته‌اند بخشي از اسناد و يافته‌هاي تيم حقيقت‌ياب «كاملا از اسناد دبيرخانه حذف شود و هر گونه رد پايي از ورود آنها به اين دبيرخانه و آرشيو سازمان محو شود.» اشاره اين اي‌ميل به بخشي از يافته‌هاي يك بازرس سلاح‌هاي شيميايي در دوماي سوريه است كه با اشاره به وجود منابع كلر در منطقه دوما تاييد كرده بود، منبع آلودگي در اين شهر عنصر شيميايي خطرناك پرتاب كپسول از آسمان نبوده است بلكه احتمالا مخازن گاز به صورت زميني براي صحنه‌سازي به محل منتقل شده‌اند. پيش از اين نيز يك افشاگر كه ادعا مي‌كند عضو تيم حقيقت‌ياب سازمان منع سلاح‌هاي شيميايي در دوما بوده است در برابر گروهي از روزنامه‌نگاران و اساتيد حقوق، گزارشي كه سازمان به عنوان «گزارش نهايي» بازرسي از دوما منتشر كرده است «جعلي» و «از لحاظ علمي غيرقابل اتكا» توصيف كرده بود. ويكي‌ليكس همچنين متن اي‌ميلي از 20 بازرس سازمان منع سلاح‌هاي شيميايي را منتشر كرده است كه خرداد ماه سال گذشته در واكنش به متني كه سازمان تصميم گرفته بود به عنوان گزارش مقدماتي منتشر كند، آن را بازتاب‌دهنده نتايج تحقيقات خود ندانسته و به شدت از انتشار نسخه دستكاري شده گزارش اظهار نگراني كرده بودند. كارشناسان معتقدند كه به رغم اعزام يك تيم تخصصي از سازمان منع سلاح‌هاي شيميايي به دوما بعد از ادعاي حمله شيميايي، سازمان منع سلاح‌هاي شيميايي به رغم يافته‌هاي بازرسان رسمي‌اش كه احتمال استفاده از گاز كلر به عنوان سلاح را رد مي‌كرد با تكيه به گزارش موازي كه عمدتا از اطلاعات منتشر شده از سوي گروه‌هاي مخالف دولت مانند كلاه سفيدها و ديدبان حقوق بشر سوريه مستقر در لندن تهيه شده بود، متن گزارش سازمان را تهيه كرده‌اند كه به شكلي وانمود مي‌كند كه بازرسان استفاده از گاز كلر به عنوان سلاح را تاييد كرده‌اند.
سازمان منع سلاح‌هاي شيميايي كه سال 2013 به دليل تلاش‌هايش براي خلع سلاح شيميايي سوريه، برنده جايزه صلح نوبل شده بود حالا متهم اصلي در لاپوشاني حقيقت در سوريه است. حقيقت در غبار غليظ جنگ داخلي سوريه همچنان پنهان مانده و كسي نمي‌داند در طول سال‌هاي گذشته در دوما، خان شيخون و غوطه دمشق چه كسي اقدام به استفاده از سلاح‌هاي شيميايي كرده و ابعاد اين جنايت تا چه اندازه بوده است. حالا با افشاگري‌هاي تازه، اعتبار تنها سازمان بين‌المللي كه مشخصا با هدف منع توسعه، توليد، ذخيره و استفاده از سلاح‌هاي شيميايي در واكنش به استفاده صدام از سلاح‌هاي شيميايي عليه شهروندان غيرنظامي ايران تاسيس شده بود به شدت زير سوال رفته است بلكه ترديدها در مورد انگيزه‌هاي پنهان حمله موشكي امريكا، فرانسه و بريتانيا به سوريه به بهانه اين حمله هم افزايش يافته است. روسيه، ايران، چين و سوريه بارها اين سازمان را متهم كرده‌اند كه بنا به اراده سياسي دولت‌هاي غربي به ويژه واشنگتن از انجام دقيق وظايف خود طفره مي‌رود و با انتشار گزارش‌هاي مبهم يا فاقد پشتوانه واقعي تلاش مي‌كند، خواست سياسي كشورهاي متحد ايالات متحده امريكا را در قالب اتهام جنايت جنگي پياده كند. واقعيت اما همچنان در ميان گمانه‌زني‌هاي رسانه‌اي در زمينه نحوه اطلاع‌رساني از اين حملات و سانسور سازمان يافته اطلاعات پنهان شده است. ويكي‌ليكس كه روزگاري با افشاي اسناد جنايات ارتش امريكا در عراق به يكي از اصلي‌ترين منابع افشاگري اسناد محرمانه سياسي بدل شده بود از سال 2016 و با انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رييس‌جمهور امريكا به دليل همكاري با اعضاي كارزار انتخاباتي ترامپ براي بدنام كردن رقيب سياسي‌اش به‌‌شدت بي‌اعتبار شده است. سياستمداران و رسانه‌هاي امريكايي، ويكي‌ليكس را متهم مي‌كنند كه به اهرم اطلاعاتي دولت روسيه تبديل شده است، آن هم در شرايطي كه روسيه، اصلي‌ترين حامي دولت بشار اسد در سوريه همچنين اصلي‌ترين مخالف تغيير در ساختار بازرسي سازمان منع سلاح‌هاي شيميايي براي اضافه كردن مسووليت تعيين مقصر در حملاتي مشابه حمله دوماست. در برابر اما سانسور و حذف اخبار مرتبط با رسوايي‌هاي گزارش سازمان در مورد اين حمله از سوي رسانه‌هاي امريكايي صداي منتقدان سياست واشنگتن را درآورده است. طارق حداد، خبرنگار جوان بريتانيايي نيوزويك، هفته گذشته به‌دليل سانسور گزارشش در مورد رسوايي اخير سازمان از اين هفته‌نامه استعفا داد. او در گزارشي از دلايل استعفايش از اين هفته‌نامه مي‌نويسد:«يك مافيا سردبيران را رهبري مي‌كند، آزادي رسانه مرده است. روزنامه‌نگاران و شهروندان عادي بايد به پاخيزند.» او با اشاره به يافته‌هايش در مورد انتشار اطلاعات نادرست از جنگ سوريه توسط رسانه‌هاي امريكايي به يافته‌هاي مشابه خبرنگاران مشهوري مانند سيمور هرش، رابرت فيسك و رولا خلف اشاره مي‌كند كه پيش از اين در گزارش‌هاي افشاگرانه خود بخشي از تبليغات غربي در مورد بحران سوريه را زير سوال برده بودند. او همچنين تاكيد كرده كه اسنادي در اختيار دارد كه نشان مي‌دهد، دولت ايالات متحده مستقيما در پرونده‌اي غير از پرونده سوريه با استفاده از نفوذ خود در سازمان منع سلاح‌هاي شيميايي، گزارش رسمي اين سازمان را به شكل نظام‌مندي دستكاري و با اطلاعات نادرست پر كرده است. نيوزويك در واكنش به اين استعفا او را به «انتشار تئوري توطئه» متهم كرد. اسكات ريتر، نظامي پيشين امريكايي و بازرس پيشين سازمان ملل متحد در امور خلع سلاح عراق معتقد است كه شرايط سازمان منع سلاح‌هاي شيميايي به شدت با دوراني كه او از بازرسي سازمان كناره‌گيري كرد، مشابه است و بار ديگر يافته‌هاي يك تيم بازرسي مستقل بين‌المللي به دليل فشارهاي سياسي واشنگتن در حال دستكاري شدن است كه مي‌تواند به فاجعه‌اي ديگر همچون جنگ عراق منتهي شود.
پرونده انتشار اسناد دستكاري شده و اطلاعات گمراه‌كننده در مورد حملات شيميايي در دوماي سوريه از اين جهت مورد توجه قرار گرفته است كه اتهام استفاده از سلاح‌هاي شيميايي دو روز بعد با واكنش نظامي 3 كشور غربي مواجه شد و امريكا، فرانسه و بريتانيا در عملياتي مشترك به بهانه اين حمله به خاك سوريه حمله كردند. يك هفته بعد از اين حمله بود كه بازرسان سازمان منع سلاح‌هاي شيميايي براي تحقيق در مورد حمله ادعايي به منطقه وارد شدند. سازمان منع سلاح‌هاي شيميايي تاكنون يك گزارش موقت و يك گزارش نهايي از اين حمله منتشر كرده است اما اسناد منتشر شده در ماه‌هاي اخير نشان مي‌دهد كه بازرسان سازمان، نتايج منتشر شده در هيچ يك از اين دو گزارش را به عنوان حقيقت قبول ندارند. يك بازرس سازمان منع سلاح‌هاي شيميايي كه براي پنهان ماندن هويتش از او با نام «الكس» ياد مي‌شود به يك تيم حقيقت‌ياب سازمان غيردولتي «بنياد شجاعت (Courage Foundation) » مي‌گويد:«اكثريت اعضاي تيم حقيقت‌ياب دوما احساس مي‌كنند كه دو گزارش منتشر شده از سوي سازمان يعني گزارش موقت و گزارش نهايي از لحاظ علمي ضعيف، از لحاظ حقوقي غيرعادي و از لحاظ محتوايي احتمالا جعلي هستند.»
تازه‌ترين اسنادي كه توسط ويكي‌ليكس منتشر شده است، نشان مي‌دهد كه مقام‌هاي سازمان منع سلاح‌هاي شيميايي به صورت سازمان يافته، انتشار يافته‌هاي بازرسان رسمي اين سازمان بين‌المللي در مورد حمله شيميايي اتهامي در دوماي سوريه را سانسور و دستكاري كرده‌اند. اين اولين بار نيست كه در طول سال جاري ميلادي گزارش سازمان منع سلاح‌هاي شيميايي در مورد اين حمله زير‌سوال مي‌رود. يك ماه پيش بود كه ويكي‌ليكس متن اي‌ميلي از سوي 20 بازرس سازمان منع سلاح‌هاي شيميايي را منتشر كرد كه در آن از گمراه‌كننده بودن اطلاعات منتشر شده در گزارش «دستكاري شده» سازمان انتقاد شده بود. اين 20 بازرس سازمان خطاب به مقام‌هاي ارشد سازمان گفته بودند كه آنچه در گزارش «دستكاري شده» آمده است، بازتاب‌دهنده يافته‌هاي تيم حقيقت‌ياب سازمان نيست. اين بازرسان تاكيد كرده‌اند كه در گزارش نهايي منتشر شده از سوي سازمان منع سلاح‌هاي شيميايي اين‌گونه وانمود شده كه گويا نتيجه قطعي تحقيقات نشان مي‌دهد كه در اين حمله اتهامي «از گاز كلر به عنوان سلاح» استفاده شده است. در حالي كه اين بازرسان با اشاره به متن كامل گزارش محرمانه بازرسان تاكيد مي‌كنند كه در بخش‌هاي مختلف گزارش مذكور، ادعاي استفاده از گاز كلر به عنوان سلاح مورد ترديد قرار گرفته بود. پيش از اين هم ويكي‌ليكس متن يك گزارش رسمي به سازمان را منتشر كرده كه در آن به وجود دو كپسول حاوي گاز كلر در محل تحقيقات اشاره شده بود؛ موضوعي كه در گزارش نهايي سازمان به آن اشاره‌اي نشده است. فرناندو آرياس، مديركل سازمان منع سلاح‌هاي شيميايي در واكنش به انتشار اسناد افشا شده در مورد دستكاري گزارش نهايي اين سازمان به رسانه‌ها گفته است كه همچنان از اين گزارش حمايت مي‌كند. او اسناد افشا شده را «برخي ادعاها كه در انجمن‌هاي گفت‌وگوي آن‌لاين دست به دست مي‌شوند» توصيف كرده است و گزارش منتشر شده توسط سازمان منع سلاح‌هاي شيميايي را «مستقل و حرفه‌اي» معرفي مي‌كند.