آيا وام بانك جهاني گم شده است؟
نيلوفر رسولي
فاضلاب و آب از خانه‌هاي اهوازي‌ها و كاروني‌ها فروكش نكرده بود كه پس از 15 سال صحبت از نحوه تخصيص وام بانك جهاني به آب و فاضلاب شهر اهواز مطرح شد. شايد تا پيش از آبان 98 آب باران فقط در خيابان‌ها و كوچه‌هاي اهواز جمع مي‌شد اما تصويرهاي منتشر شده به صراحت نشان مي‌داد كه اين‌بار مخلوطي از آب و فاضلاب راه را به خانه‌هاي مردم جسته است. گزارش روز چهارشنبه، 4 دي «اعتماد» با عنوان «مسموميت پول؛ خروش فاضلاب» نشان مي‌داد نخستين اشاره‌ها به سرنوشت مبهم وام بانك جهاني نه به روزهاي مسموم فاضلاب، بلكه به حرف‌هاي مديرعامل وقت آب و فاضلاب اهواز در سال 97 باز مي‌گشت. اين فردوس كريمي، مديرعامل وقت آب و فاضلاب اهواز بود كه شهريور 97 از «بي‌سرانجام» بودن اين وام ياد كرده بود، با اين حال خروش فاضلاب در حريم شخصي زندگي مردم پس از 15 سال رنگ ديگري به اين سوال داد كه با 149 ميليون دلار بانك جهاني چه اقدامي در اهواز صورت گرفته است و اگر اين پول در پروژه‌هايي خرج شده، چرا حاصل وضع چنين است. «صادق حقيقي‌پور»، مديرعامل آبفاي خوزستان در گفت‌وگو با «اعتماد» مشخص كرده بود كه حدود 40 ميليون دلار از اين وام در سايه تحريم تخصيص نيافت، البته او متذكر شده بود كه پيشرفت پروژه‌هاي آب و فاضلاب در مدتي كه وام جاري بود، چندان بالا نبود و تحريم مانع «تمديد» وام شد، علاوه بر اين حقيقي‌پور گفته بود كه يكي از نقاط ضعف اجرايي آن زمان، احداث كلكتورهايي با قطر بالا و اندازه‌هاي طولاني بود، علاوه بر اين تمركزگرايي هم هزينه پروژه‌ها را بالا مي‌برد و همزمان بهره‌برداري از آنها را به وقفه مي‌اندخت. تحليل صحبت‌هاي حقيقي‌پور نشان مي‌دهد كه اگر زماني كه وام بانك جهاني معتبر بود، مگاپروژه‌گرايي به نفع پروژه‌هاي واقع‌گرايانه‌تر تسليم مي‌شد، شايد هم از اين وام بهره بهتري برده مي‌شد. پس از درج گزارش «اعتماد» و پيگيري خبرگزاري‌هاي ديگر، سوال «وام بانك جهاني اهواز گم شده است؟» دست به دست چرخيد، بررسي‌هاي «اعتماد» در پرونده هفته گذشته نشان مي‌داد اين وام
«گم نشده است»، بلكه به اهواز تخصيص يافته و سازمان برنامه و بودجه هم در حال حاضر مسوول بازپرداخت قسط‌هاي اين وام است و مساله اصلي درمورد اين وام، «گم شدن» آن نيست، بلكه سرنوشت ناكارآمد اين وام هم نشان مي‌دهد كه اين چند ميليون دلار اگر هم «گم» شد، در ادعاهاي بلندپروازانه‌اي گم و ناكارآمد شد كه روزي مي‌خواست از پروژه‌هاي جاري در كشور صرفا «ترين»ها را بسازد. نگاهي به تصفيه‌خانه شرق اهواز نشان مي‌دهد كه اين سازه در نوع خود مي‌تواند بي‌نظير باشد، روش SBR (فرآيند هوازي تصفيه فاضلاب كه اصلاح كيفيت فاضلاب به‌گونه‌اي است كه آسيب به محيط‌زيست و اكوسيستم را به حداقل مي‌رساند) كه در اين تصفيه‌خانه به كار گرفته شده است، در خاورميانه رقيب ندارد. اين دست صحبت‌ها پيش از اين درمورد مگاپروژه‌هاي شهري ديگر هم مصداق داشت؛ همان زماني كه پل‌صدرها ساخته مي‌شد، اما تعارض جايي سر بر مي‌آورد كه در شهري كه يكي از پيشرفته‌ترين تصفيه‌خانه‌هاي فاضلاب دنيا ساخته شده و هنوز به بهره‌برداري نرسيده است، همچنان نيمي از شبكه فاضلاب شهري فرسوده است و همچنان ساده‌ترين اندام شهري، يعني جوي آب براي جمع‌آوري آب‌هاي سطحي در اين شهر وجود ندارد.