اسطوره قرن
به راستي رمز جاودانگي ماندلا در چيست؟ چه اكسيري مس وجود او را طلا كرد تا به اسطوره‌اي در غلبه عشق و مدارا بر نفرت و انتقام تبديل شود؟هنر بزرگ ماندلا زدودن خشم و نفرت از دل‌ها و نشاندن نهال گذشت و محبت در جان انسان‌ها فارغ از رنگ و نژاد در ماتمكده بازمانده از آپارتايد بود.ماندلا در اوج اقتدار با عبارت فراموش نشدني «مي‌بخشم، ولي فراموش نمي‌كنم» دو عنصر به ظاهر متضاد «اخلاق» و «سياست» را به هم پيوند زد و طرحي نو در عرصه حكمراني و سياست‌ورزي درانداخت. بر رفيع‌ترين قله محبوبيت، به قدرت پشت كرد تا الگو و اسوه‌اي باشد براي رهبراني كه خلعت حكومت را بر تن خود زيبنده مي‌بينند و آن را رسالتي ابدي بر دوش خود احساس مي‌كنند.براي ماندلا ملكه اخلاق، راهنماي سياست بود و اين فضيلت را با خميرمايه وجودش عجين كرده بود. اين اكسيري بود كه از او در سياست يك جوانمرد ساخت. در جايي مي‌گويد: «من اين نكته را بهتر از هر چيزي مي‌دانستم كه درست همان‌گونه كه ستمديدگان بايد آزاد شوند، ظالمان نيز بايد آزاد شوند. مردي كه آزادي مرد ديگري را از او مي‌گيرد، خودش اسير نفرت و در پشت ميله‌هاي تعصب و كوته‌انديشي گرفتار است. من اگر آزادي فرد ديگري را از او بگيرم، واقعا آزاد نيستم و قطعا وضعيت من مشابه وقتي است كه آزادي مرا از من گرفته باشند». «با ماندلا در كشور رنگين‌كمان» خاطرات جاويد قربان اوغلي (سفير ايران در آفريقاي جنوبي) است كه توسط نشر ني به چاپ رسيده است. از جمله سرفصل‌هاي اين كتاب مي‌توان به امام خميني و نلسون ماندلا، هاشمي‌رفسنجاني و ماندلا، درخواست پيام از خاتمي، آفريقاي جنوبي تبعيدگاه رضاشاه، ماندلا در اسراييل، يك ديدار تلخ، ديدار در تونس، وداع با اسطوره قرن و ... اشاره كرد.