گروه سياسي
بامداد چهارشنبه جمهوري اسلامي ايران با حمله‌اي موشكي به عين‌الاسد، بزرگ‌ترين پايگاه نظامي امريكا در عراق پاسخي نظامي به ايالات متحده داد كه بامداد جمعه گذشته سردار قاسم سليماني، فرمانده سپاه قدس را به شهادت رسانده بود. بسياري اين اقدام را انتقام سخت توصيف كردند؛ با اين حال رهبر انقلاب در ديدار صبح چهارشنبه با مردم قم و حسن روحاني، رييس‌جمهوري در جلسه هيات دولت تاكيد كردند كه «انتقام سخت» از امريكا خروج تمام و كمال اين كشور از منطقه خواهد بود.
با اين حال اما در گفته‌هاي اغلب مقام‌هاي مسوول در چند روز گذشته آنچه به چشم مي‌آمد، اغلب بر اين پايه بود كه انتقام ايران از ايالات متحده لزوما با اقدام‌هاي نظامي بعدي تداوم نخواهد داشت. علاوه بر تصويب طرح سه‌فوريتي اقدام متقابل با امريكا ازسوي مجلس شوراي اسلامي و تاييد نهايي آن از سوي شوراي نگهبان، دولت جمهوري اسلامي چندروز پس از شهادت فرمانده سپاه قدس، پنجمين گام در راستاي كاهش تعهدات برجامي را برداشت؛ گامي كه براساس آن، ايران ديگر با هيچ محدوديتي در حوزه عملياتي شامل ظرفيت غني‌سازي، درصد غني‌سازي، ميزان مواد غني‌شده و تحقيق و توسعه مواجه نيست. مجموعه اين اقدام‌ها در روزهاي پس از شهادت فرمانده سابق سپاه قدس، ازجمله محورهاي گفت‌وگوهاي تلفني حسن روحاني، رييس‌جمهوري با همتايان خود در كشورهاي منطقه و اروپايي بود كه در مدت اخير پيگير وضعيت برجام بوده‌اند؛ پيگيري‌هايي كه البته كماكان ادامه دارد.
بر اين اساس حسن روحاني روز پنجشنبه با 4 مقام خارجي درمورد حوادث اخير در ايران گفت‌وگو كرد. رييس شوراي اروپا، نخست‌وزير ايتاليا، رييس‌جمهوري آفريقاي جنوبي و امير قطر ازجمله اين افراد بودند. همچنين روحاني با رييس‌جمهوري اوكراين درمورد سقوط هواپيماي بويينگ 737 گفت‌وگو كرده است.
تاكيد بر تداوم همكاري ايران و آژانس
حسن روحاني روز پنجشنبه در تماس تلفني «شارل ميشل»، رييس شوراي اروپا تاكيد كرد كه ايران آماده است با اتحاديه اروپا همكاري نزديك‌تري داشته باشد و معتقد است كه نبايد اجازه داد اين فرصت همكاري از بين برود. شوراي اروپا يكي از نهادهاي زيرمجموعه اتحاديه اروپا است كه از سال 2009 به‌صورت رسمي فعاليت خود را آغاز كرد. اين نهاد اگرچه اجازه قانون‌گذاري ندارد اما به دليل اينكه مي‌تواند در جهت‌گيري‌هاي سياسي و اولويت‌هاي اين اتحاديه موثر باشد، نهادي حائز اهميت و واجد اثرگذاري تلقي مي‌شود. رييس‌جمهوري در جريان گفت‌وگو با رييس شوراي اروپا با اشاره به ابراز همدردي «شارل ميشل» به‌خاطر حوادث اخير ايران گفت: «تظاهرات گسترده مردمي از كشمير تا عراق و لبنان به‌دنبال ترور سپهبد شهيد قاسم سليماني بيانگر محبوبيت و نقش بزرگ اين شهيد در ثبات و امنيت منطقه است.» همچنين پس از پاسخ جمهوري اسلامي ايران به شهادت رساندن سردار سليماني، رييس‌جمهوري ايالات متحده امريكا اعلام كرد كه تحريم‌ها عليه ايران را شدت خواهد بخشيد. روحاني نيز در اين رابطه با رييس شوراي اروپا گفت‌وگو كرد و توضيح داد: «امريكا با تشديد تحريم‌ها عليه ايران حتي در بحث دارو و مواد غذايي دست به تروريسم اقتصادي زد و با ترور فرمانده بزرگ ايران، همه مقررات بين‌المللي را زير پا گذاشت و اروپا بايد در خصوص اين اقدامات تروريستي امريكا واكنش نشان دهد.» روحاني در پاسخ به توضيحات رييس شوراي اروپا در اين زمينه نيز تاكيد كرد: «ايران و اروپا به دنبال ثبات منطقه و تحكيم مجدد برجام هستند و براي ما بسيار مهم است كه اروپا و چين و روسيه بتوانند براي حفظ برجام نقش مهم خود را ايفا كنند تا منافع ايران تامين شود.» رييس‌جمهوري 5 گام ايران در كاهش تعهدات برجامي را اقداماتي در راستاي ايجاد تعادل توصيف كرد و گفت: «ايران به همكاري‌هاي خود با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي همچنان ادامه خواهد داد.»
رييس شوراي اروپا نيز در اين تماس تلفني ضمن ابراز تسليت به‌خاطر حوادث اخير در ايران گفت: «برجام دستاورد 10 سال مذاكره بود و اتحاديه اروپا تمام تلاش خود را براي حفظ اين توافق به‌كار خواهد گرفت.» شارل ميشل گفت: «اروپا همچنين همه تلاش خود را به كار گرفته است تا نقش مثبتي در فضاي سياسي سطح جهاني و منطقه ايفا كند و در روزهاي اخير بارها از امريكا خواسته است تا بيش از اين باعث افزايش تنش در منطقه نشود.»
رييس شوراي اروپا نسبت به تحولات منطقه‌اي ابراز نگراني كرد و در اين گفت‌وگو خواست كه همه طرف‌ها خويشتنداري كنند و البته از جمهوري اسلامي ايران براي تداوم همكاري با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي علي‌رغم كاهش تعهدات برجامي قدرداني كرد.
استقلالِ اروپا از سياست‌هاي اشتباه امريكا؟
در ادامه برقراري ارتباط تلفني با رييس‌جمهوري از سوي مقامات عاليرتبه اروپايي، حسن روحاني با «جوزپه كونته»، نخست‌وزير ايتاليا نيز گفت‌وگو كرد. روحاني و كونته، در اين تماس تلفني، دوستي دو ملت ايران و ايتاليا را ريشه‌دار و عميق ارزيابي كرده و بر اين نكته اشتراك‌نظر داشتند كه بايد بيش از پيش، از ظرفيت دو كشور درمسير تعميق روابط مشترك و تقويت صلح و امنيت در منطقه بهره‌گرفت. رييس‌جمهوري با اشاره به ابراز همدردي نخست‌وزير ايتاليا به‌خاطر حوادث اخير، اقدامات تروريستي امريكا را تهديدي جدي براي امنيت منطقه برشمرد و با تاكيد بر اينكه ترور سپهبد شهيد سليماني نشأت گرفته از ميزان عصبانيت امريكا از فرمانده مبارزه با تروريسم و داعش در منطقه بود، گفت: «ملت‌هاي منطقه از اقدامات امريكا بسيار عصباني هستند و همه بايد تلاش كنيم تا تنش‌آفريني و اشتباهات راهبردي دولت خودسر امريكا را كه برآمده از كم اطلاعي آنها است، مهار و اين كشور را پايبند به چارچوب قانون كنيم.» روحاني همچنين در اين گفت‌وگو با نخست‌وزير يكي از كشورهاي اتحاديه اروپا خواهان اتخاذ مواضع مستقل اين اتحاديه درخصوص مسائل مهم منطقه شد و گفت: «امنيت در منطقه امكان‌پذير نيست مگر اينكه همه به قانون احترام بگذارند و تلاش كنند كه مانع تكرار اينگونه جنايات در سطح جهان شوند.» رييس‌جمهوري با اشاره به همكاري‌هاي مشترك ايران و اروپا و ازجمله ايتاليا در موضوع‌هاي مهم منطقه‌اي، تصريح كرد: «اتحاديه اروپا مسووليت سنگيني در مسائل جهاني دارد و بايد مستقل از سياست‌هاي اشتباه امريكا و با اتخاذ مواضع درست، در مسير تقويت صلح و ثبات منطقه و جهان بكوشد و بي‌ترديد تهران در چنين شرايطي در كنار اين اتحاديه خواهد بود.» روحاني با تاكيد بر اينكه مشكلات منطقه بايد به دست خود منطقه انجام گيرد، راي قاطع پارلمان عراق مبني بر لزوم خروج نيروهاي امريكايي از اين كشور را پاسخي قاطع و روشن به مداخله‌ها و اقدام‌هاي تروريستي امريكا توصيف كرد. نخست‌وزيري ايتاليا نيز در اين تماس تلفني با بيان اينكه دولت كشورش، ميزان تاثر و عصبانيت ملت بزرگ ايران را از قتل سپهبد سليماني درك مي‌كند، خواهان تلاش همگاني براي كاستن از سطح تنش‌ها در منطقه شد و تاكيد كرد كه ايتاليا همه تلاش خود را براي كاهش تنش و تقويت صلح و ثبات در منطقه به‌كار خواهد گرفت. جوزپه كونته در اين تماس تلفني همچنين بر اهميت برجام و راه‌هاي حفظ اين توافق بين‌المللي به‌رغم مانع‌تراشي‌هاي امريكا تاكيد كرد.
جهان اقدام‌هاي غيرقانوني امريكا را نمي‌پذيرد
رييس‌جمهوري همچنين شامگاه پنجشنبه با «سيريل رامافوسا»، رييس‌جمهوري آفريقاي جنوبي به‌صورت تلفني گفت‌وگو كرد. حسن روحاني با بيان اينكه ريشه بسياري از مسائل خطرناك در منطقه ما از تحريم غيرقانوني امريكا نشأت مي‌گيرد، ابراز اميدواري كرد كه همه كشورهاي دوست با موضع‌گيري مناسب خود درمورد اين اقدام‌هاي غيرقانوني، امريكا را وادار كنند به قانون برگردد. روحاني اتخاذ موضع ازسوي كشورها درمورد ترور ناجوانمردانه شهيد سپهبد قاسم سليماني را بسيار مهم ارزيابي و تاكيد كرد: «ما بايد به امريكايي‌ها اعلام و تفهيم كنيم كه جهان نمي‌پذيرد آنها اقدامات جنايتكارانه انجام دهند.» رييس‌جمهوري با بيان اينكه سردار سليماني در سال‌هاي اخير به‌طور مداوم با تروريسم، مخصوصا داعش مبارزه كرد، گفت: «اين جنايت، مردم ما را برابر كشورهاي متجاوز يكپارچه‌تر و منسجم‌تر كرد.» روحاني از آفريقاي جنوبي به عنوان كشوري دوست كه هميشه كنار ايران بوده، نام برد و افزود: «هميشه بين ما و دولت آفريقاي جنوبي همكاري‌هاي بسيار خوبي در سازمان‌هاي بين‌المللي بوده و اميدوارم در محكوميت اين تروريسم دولتي باز هم در مجامع بين‌المللي هم‌صدا باشيم.» در ادامه اين گفت‌وگو رييس‌جمهوري به برگزاري جلسه كميسيون مشترك اقتصادي دو كشور اشاره و ابراز اميدواري كرد كه وزراي خارجه براي اجرايي كردن سند‌هاي همكاري ميان ايران و آفريقاي جنوبي تلاش كنند. همزمان رامافوسا، رييس‌جمهوري آفريقاي جنوبي نيز بر فعاليت بيش از پيش كميسيون مشترك اقتصادي ايران و آفريقاي جنوبي تاكيد كرد.
زندگي سياسي پراشتباه سياستمداران امريكايي
رييس‌جمهوري عصر پنجشنبه نيز با شيخ تميم بن حمد بن خليفه آل ثاني، امير قطر درمورد شهادت سردار سليماني و تبعات جهاني و منطقه‌اي اين اقدام امريكا صحبت كرد و در اين مكالمه تلفني، اعلام كرد كه جمهوري اسلامي ايران خواهان محكوميت اين جنايت از سوي همه كشورها به‌ويژه همسايگان است. روحاني همچنين ترور شهيد سليماني به عنوان ميهمان مردم و دولت عراق را اهانتي بزرگ نسبت به حاكميت عراق و جنايتي بسيار بزرگ عليه ملت ايران دانست و گفت: «مصوبه مجلس عراق درخصوص لزوم خروج نيروهاي امريكايي از اين كشور و حمايت‌هاي گسترده مردم آن كشور بسيار ارزشمند بود.»
رييس‌جمهوري تاكيد كرد كه «اگر امريكا بخواهد برابر اقدام ما پاسخ دهد، با پاسخي بسيار بزرگ و خطرناك مواجه خواهد شد.» روحاني در عين حال ابراز اميدواري كرد: «امريكايي‌ها كه هميشه زندگي سياسي آنها پر از اشتباه بوده، مرتكب اشتباه ديگري نشوند.» او گفت: «اميدوارم در اين مقطع حساس، همه كشورهاي خواهان امنيت با اقدام جدي، امريكا را به‌سمت قانون و انسانيت هدايت كنند.» امير قطر نيز در اين تماس تلفني با بيان اينكه قطر موضع دولت و ملت ايران را در قبال تحريم‌هاي كشورش فراموش نمي‌كند، گفت: «ما مخالف هرگونه ايجاد تنش عليه جمهوري اسلامي ايران هستيم.»