ديپلماسي جمهوري اسلامي

ديپلماسي علمي، مفهومي است كه در قرن بيست و يكم به سبب پيشرفت‌هاي فناورانه در حوزه‌هاي مختلف دانش بشري مطرح شده و بيشتر مورد توجه قرار گرفته است. به‌طور كلي اين مفهوم عبارت است از استفاده از همكاري‌هاي علمي ميان دولت‌ها و ملت‌ها، به منظور رسيدگي و حل و فصل چالش‌هاي مشترك. امروز ديپلماسي علمي به عنوان ابزاري مناسب جهت ايجاد ارتباط ميان ملت‌ها و دستيابي به منافع مشترك مورد توجه قرار مي‌گيرد. بسياري از چالش‌هاي جهان امروز (مسائل مربوط به غذا، آب، انرژي، محيط زيست و سلامت) به يك ملت يا منطقه خاص محدود نشده و نيازمند راه‌حل‌هاي فني هستند. اين مسائل تنها در صورتي با موفقيت حل و فصل مي‌شوند كه دانشمندان، مهندسان و مبتكران در تدوين و اجراي راه‌حل‌ها حضور داشته باشند. آنچه سبب جدا شدن ديپلماسي علمي از ديگر انواع همكاري‌هاي علمي بين‌المللي مي‌شود، رابطه مستقيم آن با منافع و اهداف ملي است، زيرا ديگر گونه‌هاي همكاري علمي گاه با هدف سود اقتصادي و تجاري و بدون مشاركت مستقيم دولت صورت مي‌گيرد. ديپلماسي علمي بر پايه اصل منافع متقابل و اهداف مشترك بنا شده و وجود رابطه ميان دوطرف، انگيزه اصلي انجام همكاري است. به‌طور كلي، هرچند خود دانش ممكن است غيرسياسي در نظر گرفته شود، اما پژوهش و توسعه در حوزه‌هاي علمي و فناوري اغلب به‌ شدت سياسي شده و كشورهاي مختلف، به ‌شدت مراقب سرمايه‌هاي علمي خود و درآمد بالقوه گرانبهاي برآمده از آنها هستند. بنابراين اثرگذاري متقابل علم، فناوري و روابط بين‌الملل بر يكديگر واقعيتي است كه به گونه‌اي گسترده پذيرفته شده است. علم و فناوري نقش روزافزوني در كسب قدرت، نفوذ و سهم از بازارها بازي مي‌كند. موفقيت اقتصادي و رونق يك كشور بستگي به توانايي آن در دستيابي به منابع جهاني و جذب استعدادها و سرمايه‌ها دارد. فرآيند جهاني شدن اهميت علم و فناوري را در روابط بين‌الملل افزايش داده است. همكاري علمي براي اعتمادسازي و نزديكي، پيشرفت‌هاي ايران در عرصه علم و فناوري كه در عرصه بين‌المللي مورد تاييد و توجه قرار گرفته، مي‌تواند به عاملي موثر براي مديريت منازعه و افزايش درك متقابل تبديل شود و به توانمندي‌سازي مناطق محروم جهان كمك كند. در شرايط كنوني جهان، شايسته است ديپلماسي علمي بيش از هر زماني در سياست خارجي ايران مورد توجه قرار گيرد. از اين ديدگاه، پيشرفت‌هاي ايران در عرصه علم و فناوري كه در عرصه بين‌المللي مورد تاييد و توجه قرار گرفته، مي‌تواند به عنوان جنبه‌اي از قدرت نرم جمهوري اسلامي در روابط با كشورهاي منطقه قفقاز جنوبي مورد توجه و استفاده قرار گرفته و به عنوان زيربنايي براي تقويت جايگاه ايران در اين كشورها و ابزاري جهت تامين هر چه بيشتر منافع ملي در رابطه با آنها به كار گرفته شود. ديپلماسي علمي به مفهوم استفاده از همكاري‌هاي علمي ميان دولت‌ها و ملت‌ها به منظور رسيدگي و حل و فصل چالش‌هاي مشترك است. در اين كتاب تلاش بر آن است تا ضمن بررسي مفهوم ديپلماسي علمي و جايگاه آن در عرصه روابط بين‌الملل، رويكرد جمهوري اسلامي ايران نسبت به اين‌گونه ديپلماسي مورد مطالعه قرار گرفته و به‌طور خاص در چارچوب روابط ايران با كشورهاي منطقه قفقاز جنوبي شامل آذربايجان، ارمنستان و گرجستان بررسي ‌شود. كتاب شامل هفت فصل است. موضوعاتي همچون «ساختار و روش پژوهش، پيشينه پژوهش، مفاهيم پژوهش، ديپلماسي علمي ايران در جمهوري آذربايجان، ارمنستان، گرجستان و نتيجه» در اين كتاب 182 صفحه‌اي مورد بررسي قرار گرفته است.

ديپلماسي علمي جمهوري اسلامي ايران در جمهوري‌هاي قفقاز جنوبي- الهه كولايي- انتشارات: خرسندي