واكنش‌ها به دستگاه كروناياب ساخت سپاه ادامه دارد
وزارت بهداشت بي‌خبر است
وزارت بهداشت مي‌گويد «از دستگاه ويروس‌ياب كرونا خبر نداريم و آن را ارزيابي هم نكرده‌ايم». روز چهارشنبه بود كه سپاه با حضور سردار سرلشكر پاسدار حسين سلامي، فرمانده كل سپاه پاسداران انقلاب اسلامي از سامانه هوشمند تشخيص لحظه‌اي ويروس كرونا با نام «مستعان» رونمايي كرد. دستگاهي كه به گفته سلامي، مي‌تواند ويروس كرونا را تا حدود ۱۰۰ متر تشخيص دهد. بر اساس توضيح فرمانده كل سپاه «مستعان» نياز به گرفتن خون ندارد و قابليت تشخيص سطوح و انسان‌هاي آلوده را دارد و آزمايش آن در بيمارستان‌هاي مختلف صورت گرفته و تا ۸۰ درصد عملكرد آن مثبت بوده است. حسين سلامي از اين دستگاه به عنوان يك «پديده علمي و فناوري نوظهور و منحصر به فرد» ياد كرد كه در هر نقطه‌اي از محيط كه تا شعاع ۱۰۰ متر آلوده باشد، آنتن اين دستگاه در مقابل آن نقطه قرار مي‌گيرد و در عرض ۵ ثانيه مي‌تواند، نقطه آلوده را كشف كند. با اين وجود اما وزارت بهداشت در اولين واكنش به «اختراع» چنين دستگاهي اعلام كرد كه سازمان غذا و دارو براي اين دستگاه تاييديه‌اي نداده است. كيانوش جهان‌پور، سخنگوي وزارت بهداشت با بيان اينكه «مرجع تاييد وزارت بهداشت است» گفت: «اگر اين دستگاه از سوي وزارت بهداشت تاييد شده بود حتما در گزارش رونمايي آن اعلام مي‌شد. تا اين لحظه بسياري از اين زحمات كشيده شده و تلاش‌هاي زيادي شده ولي مواردي كه تاييد نهايي گرفته بسيار كم بوده است.» اما مساله «مستعان» تنها نداشتن تاييديه وزارت بهداشت نبود. چند ساعتي بعد از رونمايي از اين دستگاه بود كه فضاي مجازي پر شد از واكنش‌هاي متفاوتي اعم از طنز و جدي به اين اختراع. واكنش‌ها تا آنجا پيش رفت كه پاي رسانه‌هاي خارجي هم به ميان آمد. بلافاصله اما گزارش‌هايي در فضاي مجازي منتشر شد كه افرادي با دليل و سند مدعي بودند كه اين دستگاه تاكنون چندين بار و با نام‌ها و كاربري‌هاي ديگري مانند دستگاه مين‌ياب، ردياب مايع و جامد و كشف سوخت قاچاق رونمايي شده است. با چرخي در سايت‌ها و خبرگزاري‌ها مي‌توان دريافت كه اين دستگاه حداقل يك بار ديگر در سال ۹۶ و با عنوان «دستگاه كشف سوخت قاچاق» عرضه و در اختيار شركت ملي پخش فرآورده‌هاي نفتي قرار داده شده بود و خبر ساخت اين دستگاه و استفاده از آن در خبرگزاري‌هاي رسمي ايران از جمله ايرنا هم منتشر شده بود. همچنين همين دستگاه در ارديبهشت سال ۹۷ با عنوان ردياب «هر نوع ماده جامد و مايع» و راهي براي كشف بمب و جلوگيري از بمب‌گذاري معرفي شد كه خبر ساخت آن هم در رسانه‌هاي رسمي و حتي در صدا و سيما منتشر شده بود. انتشار چنين مطالبي باعث واكنش جدي‌تر افكار عمومي به ادعاي ساخت دستگاه ويروس كروناياب شد و شوخي‌ها با اين اختراع گسترده‌تر شد. موضوعي كه از سوي سخنگوي سپاه با واكنش مواجه شد. سردار شريف به متخصصان توصيه كرد كه از «شتابزدگي» در قضاوت نسبت به اين سامانه پرهيز كنند. او حيرت، تعجب و برخي پرسش‌ها و سوالات مطرح شده پيرامون اين دستاوردها را امري طبيعي و رايج دانست و گفت كه پديده‌ها و موفقيت‌هاي علمي به ويژه در اين سطح و آن هم دستاوردي كه به گرفتاري امروز بشريت در ابتلا به بيماري كرونا مربوط مي‌شود، مي‌تواند مورد شبهات و ترديدافكني‌هاي ناآگاهانه قرار گيرد. به گفته سخنگوي سپاه، غالب واكنش‌هاي اخير در قبال اين دستاوردها كه بيشتر توسط رسانه‌ها و شبكه‌هاي وابسته به بيگانه طراحي و ضريب داده شده است ناشي از احساس ضعف، حقارت و استيصال آنان از اقتدار و اراده ايراني براي حل مشكلات و مسائل مبتلابه از جمله آنچه در اين روزها علاوه بر ملت ايران، ساير ملل و جوامع را به خود درگير و مشغول كرده است، بوده و اين تهاجمات به زودي رنگ خواهد باخت و آنها مانند مصاديق تجربه شده در گذشته مثل موشك‌هاي نقطه‌زن و پهپادهاي راهبردي مجبور به پذيرش حقايق و واقعيات و اذعان به خدشه‌ناپذير بودن اين دستاورد شگرف خواهند شد.» با اين وجود واكنش‌ها به اختراع اين دستگاه همچنان ادامه دارد؛ ديروز انجمن فيزيك ايران دستگاه ويروس‌ياب سپاه را فاقد مبناي علمي دانست. اين انجمن در مطلبي كه در وب‌سايت خود منتشر كرده، آورده است:«در بيان اين خبر به عبارت‌هاي با ظاهر علمي مانند امواج الكترومغناطيس، دوقطبي‌هاي مغناطيسي و الكتريكي و ديگر عبارت‌هايي از حوزه فيزيك اشاره شده است. با وجود اينكه روش‌هاي تشخيص و شناسايي با استفاده از مشخصه‌هاي فيزيكي مواد در علم فيزيك بسيار پركاربردند ولي دانش بشري در حال حاضر توان شناسايي و آشكارسازي ذراتي با ابعاد حدود ۱۰۰ نانومتر را از راه دور ندارد و چنين ادعايي باورناپذير و در حد داستان‌هاي علمي و تخيلي است.» همچنين بار ديگر وزارت بهداشت تاكيد كرد كه اين دستگاه را ارزيابي نكرده است. مديركل آزمايشگاه مرجع سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در نشست خبري كه به صورت ويديوكنفرانس از وزارت بهداشت برگزار شد درباره تاييد دستگاه جديد تشخيص كرونا از طريق رادار گفت:«از اين دستگاه خبر نداريم و آن را ارزيابي هم نكرده‌ايم اما بر اساس مكانيسم ما هر چيزي كه بخواهد در سيستم آزمايشگاهي و تشخيصي ما مورد استفاده قرار گيرد حتما بايد از سوي سازمان غذا و دارو تاييد شود. سازمان غذا و دارو هم يك اداره كل تجهيزات پزشكي دارد كه فرآيند را از آنجا آغاز كرده و تمام اقدامات مربوط به ثبت، مطالعه پرونده و... انجام مي‌شود و اگر نيازمند آزمايش كيفي باشد به انستيتو پاستور كه از جمله بهترين ظرفيت‌هاي كشور است، رفته و بررسي مي‌شود.» سيامك سميعي تاكيد كرد:«حال اگر فرآيند تاييد اين دستگاه در وزارت بهداشت آغاز شود، مي‌توانيم درباره آن اظهارنظر كنيم. متخصصان به تدريج درباره آن اظهارنظر مي‌كنند. وزارت بهداشت جز بر اساس شواهد و ارزيابي‌هاي دقيق نمي‌تواند اظهارنظر كند. در حال حاضر هم من اطلاعي درباره اين سيستم و نحوه كارش ندارم.» البته سردار شريف هم پيش از اين گفته بود كه براي توليد انبوه اين سامانه راهبردي، مجوزهاي لازم اخذ خواهد شد. بايد ديد كه در صورت بررسي اين دستگاه از سوي وزارت بهداشت، آيا «مستعان» از سوي اين وزارتخانه و متخصصان حوزه بهداشت و درمان تاييد خواهد شد يا نه.