استارت براي تغيير بزرگ

از آخرين باري كه فوتبال ايران ميزبان يك تورنمنت بين‌المللي و معتبر بوده است سال‌ها مي‌گذرد. ايران تاكنون دو بار ميزباني جام ملت‌هاي آسيا را برعهده داشته؛ در سال‌هاي 1968 و 1976 كه هر دو با قهرماني تيم ملي كشورمان پايان يافتند. در سال‌هاي گذشته فدراسيون فوتبال ايران چند بار درخواست ميزباني را به كنفدراسيون فوتبال آسيا ارايه كرد و هر بار با مخالفت اين نهاد روبه‌رو شد. حال از فدراسيون خبر رسيده كه ايران يك بار ديگر براي كسب ميزباني خيز برداشته است و مي‌خواهد در سال 2027 ميزبان بهترين‌هاي فوتبال آسيا باشد. گرچه همه مي‌دانيم درخواست ميزباني بدون شك اولين قدم در اين راه محسوب مي‌شود اما بايد توجه داشت كه مسير رسيدن به چنين موقعيتي بسيار چالش‌ برانگيز و سخت خواهد بود.

آسيا در تهران

سال 1968 مطابق با 1348 شمسي، ايران براي نخستين‌بار ميزباني رقابت‌هاي جام ملت‌هاي آسيا را بر عهده گرفت. در اين دوره از رقابت‌ها به جز ايران چهار تيم اسراييل، چين، برمه و هنگ‌كنگ حاضر شدند. بازي‌ها به صورت گروهي در ورزشگاه امجديه تهران برگزار شد و در نهايت ايران با 4 برد و بدون از دست دادن حتي يك امتياز مقتدرانه عنوان قهرماني را به دست آورد. سال 1976 مطابق با 1355 شمسي ايران براي دومين‌بار ميزباني از تيم‌هاي آسيايي را برعهده گرفت. در اين دوره بازي‌ها با حضور 6 تيم در دو گروه سه تيمي در ورزشگاه آزادي (آريامهر سابق) برگزار شد كه در نهايت ملي‌پوشان كشورمان موفق شدند با برتري مقابل كويت در فينال مسابقات در حالي كه گفته مي‌شود بيش از 110 هزار تماشاچي بازي را از نزديك مي‌ديدند، به سومين قهرماني خود در آسيا دست پيدا كند. اين آخرين باري بود كه اين رقابت‌ها در كشورمان برگزار مي‌شد.

فقط درخواست مي‌دهيم

بعد از اينكه علي پروين در فينال جام 1976 آزادي را منفجر و ايران را قهرمان كرد، 12 دوره جام ملت‌هاي آسيا برگزار شده و سهم كشورمان از ميزباني اين 12 دوره صفر بوده است. فدراسيون فوتبال ايران در همين چند سال اخير دو بار و براي جام ملت‌هاي 2019 و 2023 نامزدي خود را به كنفدراسيون فوتبال آسيا ارايه داد اما بار اول ميزباني به امارات رسيد و بار دوم به چين. هنگامي كه ايران و امارات دوئل كسب ميزباني رقابت‌ها را آغاز كرده بودند عده زيادي معتقد بودند كه تنها دلايل سياسي ممكن است ميزباني را به اماراتي‌ها برساند. اما در همان زمان رجوع به پروتكل‌هاي اي‌اف‌سي نشان مي‌داد كشور ما از مجموع امتيازات لازم براي كسب ميزباني نمره بالايي نمي‌گيرد. همين مساله در مورد جام ملت‌هاي 2023 نيز عينا تكرار شد. مي‌توان گفت مسوولان فوتبال كشور در چند سال اخير چشم بسته براي رسيدن به هدف تلاش كردند و در نتيجه ناكام ماندند.

پروتكل‌ها چه مي‌گويند؟

روند كسب ميزباني به اين شكل است كه ابتدا كشورها درخواست خود را ارايه مي‌دهند و سپس AFC برنامه‌ها و زيرساخت‌هاي آن كشور را در مراحل اوليه مورد بررسي قرار مي‌دهد و سپس نامزدهاي نهايي گرفتن ميزباني را معرفي مي‌كند. سپس در فاصله 4 سال مانده به شروع رقابت‌ها كنفدراسيون فوتبال آسيا به شكل جدي‌تري وضعيت كشورها را مي‌سنجد و در نهايت يك كشور را براي ميزباني معرفي مي‌كند اما مواردي كه اي‌اف‌سي به صورت مشخص پيگيري مي‌كند چه چيزهايي هستند؟ اولين و شايد مهم‌ترين فاكتور ورزشگاه‌هاي يك كشور هستند. شيخ سلمان رييس اي‌اف‌سي در حاشيه انتخاب ميزبان جام ملت‌هاي آسيا 2023 تاكيد كرده بود با توجه به افزايش تيم‌ها به 24، ميزبان نياز به 10 ورزشگاه كلاس جهاني براي برگزاري مسابقات دارد. مورد بعدي كمپ‌هاي تمرين است. درواقع تيم‌هايي كه براي برگزاري مسابقات راهي يك كشور مي‌شوند بايد بتوانند از كمپ‌هاي مجهز تمريني در ايام مسابقات بهره ببرند. سرويس‌هاي حمل‌ونقل براي تماشاچيان نيز ديگر دغدغه مسوولان برگزاري مسابقات است. محل‌هاي اسكان يا همان هتل‌ها ديگر فاكتور مد نظر است و در نهايت يكپارچگي دولت نيز بايد به نحوي باشد كه در ايام مسابقات مسافران از لحاظ دريافت ويزا و اقامت در يك كشور دچار مشكل نشوند. همچنين امنيت تماشاچيان نيز بايد به گونه‌اي مطلوب تامين شود.

ما چه نمره‌اي مي‌گيريم؟

نگاهي به موارد بالا و يك حساب سرانگشتي نشان مي‌دهد ما در حال حاضر بسياري از فاكتورهاي لازم كه اكثرا مربوط به زيرساخت‌هاي فني مي‌شود نداريم. تنها استاديوم‌هاي قابل ذكر فوتبال ايران، استاديوم‌هاي آزادي، نقش جهان، امام‌ رضا، يادگار امام و فولاد آرنا هستند كه هنوز راه زيادي تا تبديل شدن به يك ورزشگاه كلاس جهاني دارند. همچنين تيم‌هاي ايراني هميشه از نبود كمپ‌هاي باكيفيت رنج برده‌اند و به همين دليل هر ساله براي برگزاري اردوهاي آماده‌سازي راهي كشور تركيه مي‌شوند. در ساير موارد نظير سرويس‌هاي حمل‌ونقل و هتل گرچه در وضعيت بدي قرار نداريم اما به نسبت كشورهايي كه ممكن است با آنها رقابت كنيم در مضيقه قرار داريم. در بحث يكپارچگي دولت و ارگان‌ها نيز بايد ديد نهادهاي ذي‌صلاح چه تصميمي خواهند گرفت.

برداشتن قدم اول

با تمام اين تفاسير تلاش كشورمان براي دريافت ميزباني مسابقات يك اقدام قابل قبول است، چرا كه مي‌تواند زمينه‌ساز حركت رو به جلوي فوتبال ايران باشد. شايد ساير رقباي ايران براي گرفتن ميزباني در حال حاضر از لحاظ امكانات جلوتر از ما باشند اما همه آنها بايد براي آمادگي لازم اقداماتي را صورت دهند و اين يعني ما با كار فشرده‌تر مي‌توانيم تا زمان استارت نهايي براي آماده‌سازي خودمان را به آنها برسانيم. فعلا تنها رقيب ايران در راه رسيدن به اين عنوان كشور عربستان است و با توجه به اينكه جام 2023 در چين برگزار مي‌شود بعيد است كشوري از شرق آسيا بتواند وارد رقابت با ما شود. در غرب نيز امارات چنين امكاني ندارد و تنها مي‌ماند كشورهايي نظير بحرين، عراق يا قطر. قطر نيز سال 2011 ميزباني را برعهده داشته و بعيد است بتواند دوباره اين عنوان را تصاحب كند. پس مي‌توان گفت تنها رقيب ما همان عربستان سعودي است. قدم اولي كه برداشته شده مي‌تواند اين اميدواري را به وجود آورد كه برنامه‌ريزي متناسب با آن نيز صورت بگيرد كه اين برنامه‌ريزي چه به كسب ميزباني منجر شود چه نشود، اثرات خوبي براي فوتبال ايران دارد.