ماكرون در لبنان
ابوالقاسم دلفي
در شرايطي كه نتايج حاصل از انفجارات دوگانه سه‌شنبه گذشته در بندر بيروت جهان و منطقه را دچار بهت و حيرت كرده و سوالات بسياري درمورد چرايي و علت اين فاجعه در اذهان و افكار عمومي لبنان، منطقه غرب آسيا و جهان ايجاد شده است، امانوئل ماكرون، رييس‌جمهور فرانسه با سفر غيرمنتظره و بدون اطلاع قبلي خود به بيروت كه تنها چند ساعت طول كشيد، علاوه بر ايجاد شوك عظيم در روند تحولات لبنان، ابهامات و پرسش‌هاي فراواني را براي اين حضور و اظهارات ناهمگون خود در قبال مسائل داخلي و منطقه‌اي كشوري چون لبنان توليد كرده است. دقيقا يكصد سال قبل و پس از جنگ جهاني اول، انگليس و فرانسه با هماهنگي برخي قدرت‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي آن روز دنيا، قرارداد محرمانه سيكس - پيكو را براي تقسيم منطقه خاورميانه تنظيم و پس از طرح در كنفرانس رم و گرفتن تاييد ضمني جامعه بين‌المللي آن روز دنيا، اين منطقه حساس و حياتي جهان را به مناطق تحت نفوذ خود تقسيم كردند كه لبنان و سوريه در حوزه منافع فرانسه و تحت سيطره استعماري پاريس از اوايل قرن بيستم قرار گرفت. نوع اظهارات و تاكيدات ماكرون در سفرش به بيروت و خصوصا طرح موضوع مداخله بين‌المللي براي كنترل شرايط فعلي لبنان، پاره‌اي مشابهات و ابهامات هراس‌آور براي آينده لبنان و مقايسه آن با قرارداد سيكس-پيكو در اذهان و افكار عمومي مردم لبنان و منطقه زنده كرده است. رييس‌جمهور فرانسه در درجه اول با طرح موضوع تشكيل يك كميسيون بين‌المللي تحقيق درخصوص علت حوادث و انفجارات بندر بيروت، نگاه‌ها را به اين سمت سوق داد كه حاكميت و دولت فعلي لبنان صلاحيت انجام وظايف قانوني و واقعي خود در دفاع از حقوق مردم لبنان را نداشته و قيم بين‌المللي بايد وارد صحنه داخلي و متشنج لبنان كه مدت‌هاست درگير كش و قوس‌هاي مختلف اقتصادي، اجتماعي و به‌خصوص سياسي بوده، شود و علت فاجعه اخير را ريشه‌يابي كند. اينكه كشوري چون فرانسه با انبوهي از مشكلات مختلف داخلي و بين‌المللي به همراه اعتراضات مستمر و تقريبا دايمي مردم و اقشار مختلف اين كشور عليه رفتار، گفتار و عملكرد دولت و شخص آقاي ماكرون و اصولا حاكميت سنتي احزاب و نهادهاي حكومتي فرانسه روبه‌رو است و عجز و ناتواني‌اش در پاسخگويي به مطالبات مكرر براي كناره‌گيري و استعفا، فرانسه و اروپا را نيز دچار معضل كرده است، چگونه درصدد حل مشكلات پيچيده مردم لبنان بر آمده، نكته‌اي است كه پاسخ آن را تنها در عكس‌العمل‌ها و موضع‌گيري‌هاي عجيب و غريب شخص رييس‌جمهور فرانسه در طول اقامت چندساعته در بيروت مي‌توان مشاهده كرد. پس از موضوع تشكيل كميسيون بين‌المللي براي بررسي حوادث لبنان، طرح و پروژه بعدي ماكرون كه در زمان حضورش در بيروت اعلام شد موضوع تشكيل كنفرانس بين‌المللي كمك به لبنان متشكل از كشورهاي مختلف جهان است كه به گفته رييس‌جمهور فرانسه طي روزهاي آينده در پاريس برگزار مي‌شود. آقاي ماكرون در اين زمينه با يادآوري كنفرانس قبلي كمك به مردم لبنان كه در سال ۲۰۱۸ در پاريس تشكيل شد، خاطرنشان كرده است كه در آن كنفرانس ۱۱ ميليارد دلار كمك براي بازسازي لبنان جمع‌آوري شد و همگان منتظر انجام اصلاحات اساسي در لبنان هستند تا اين كمك‌ها ارسال شود. بنابراين به نظر مي‌رسد كه كنفرانس بين‌المللي آتي كمك به لبنان هم اگر هيچ‌گونه تشابهي با كنفرانس رم در سال ۱۹۲۰ براي تقسيم رسمي و علني خاورميانه نداشته باشد، در تبديل شدن به اهرمي براي وادار كردن حاكميت لبنان به تن دادن به اصلاحات عميق موردنظر فرانسه و ساير هم‌پيمانانش در مديريت لبنان، مي‌تواند ايفاي نقش كند. رييس‌جمهور فرانسه همچنين اعلام كرد براي تقسيم كمك‌هاي فوري و ضروري به مردم لبنان نيز مسوولان فعلي اين بخش مورد وثوق مردم لبنان نيستند و بايد مديريتي براي تقسيم كمك‌ها براي رساندن مستقيم آن به دست كساني كه نيازمند آن هستند به وجود آيد و بدين ترتيب شكاف آشكار ديگري بين مردم لبنان و حاكميت اين كشور و تلاش براي تاثيرگذاري بر تغيير و اصلاح اين حاكميت در جهت اهداف فرانسه زمينه‌سازي كرده است. آقاي ماكرون براي تحقق اتمام حجت‌هايي كه با حاكميت لبنان مطرح كرده و مقدمات آن نيز در سفر دو هفته قبل لودريان وزير خارجه‌اش به بيروت زمينه‌سازي شده است در گفت‌وگوي
رو دررو با مردم لبنان اظهار كرد كه براي دو هفته ديگر و شركت در مراسم اول سپتامبر به‌مناسبت يكصدمين سال تشكيل لبنان به بيروت بازمي‌گردد تا تحولات و رخدادهاي اين مدت و مسووليت فرانسه را پيگيري كند. لبنان قرار بوده در اول سپتامبر آتي جشن‌هاي يكصدمين سالگرد استقلال خود را در بيروت برگزار كند. آگاهان تحولات منطقه‌اي بر اين نظرند كه بعيد است رييس‌جمهور فرانسه تنها به خاطر مسائل انسان‌دوستانه و علاقه به مردم لبنان و لبناني‌ها در اين شرايط خاص به بيروت سفر كرده باشد، بلكه منافع استراتژيك و زمينه‌سازي براي تاخير و ممانعت از جهت‌گيري احتمالي لبنان به سمت چين و شرق و نيز حفاظت از مناطق غرب، رييس‌جمهور فرانسه را ترغيب كرد تا مشكلات سفر و حضور در بيروت آشوب‌زده از بحران‌هاي مختلف را به جان بخرد. بديهي است كه از اين رهگذر تامين منافع اقتصادي فرانسه و نيز حضور شركت‌ها و كمپاني‌هاي فرانسوي بازسازي بندر ويران‌شده بيروت مدنظر بوده است. همچنين موضع فرانسه در حمايت و مشاركت در اجراي قانون تحريم «سزار» عليه منطقه و سوريه موجبات محروم‌سازي مردم لبنان از بسياري از عايدات اقتصاد ايشان، اهداف انسان‌دوستانه فرانسه در قبال مردم لبنان را نيز دچار ترديد كرده است. به هر تقدير شرايط نابهنجار و به‌هم ريخته لبنان و فشارهاي همه‌جانبه عليه دولت ائتلافي و حاكميت اين كشور براي اصلاحات تحميلي «عميق و معتبر» در جامعه حاكميتي لبنان و تشابهات اين وضعيت با شرايط دوران پس از جنگ جهاني اول در منطقه خاورميانه و طراحي تقسيم منطقه توسط فرانسه و انگليس در چارچوب قرارداد به محرمانه سيكس- پيكو، شرايطي را به ذهن متبادر مي‌كند كه سفر و اظهارات رييس‌جمهور فرانسه در لبنان و طراحي‌هاي بعدي بين‌المللي براي تاثيرگذاري در روند جريانات داخلي لبنان را نمي‌توان به سادگي از كنارشان عبور كرد.