يادي از محمد گلندام
پروين عارفي
يكشنبه بيستم مهر ماه مصادف با روز گراميداشت حافظ است.حافظ از مهم‌ترين اثرگذاران بر شاعرانِ فارسي‌زبانِ پس از خود شناخته مي‌شود. هر سال در ۲۰ مهر مراسم بزرگداشت حافظ در آرامگاهش در شيراز با حضور پژوهشگراني از اقصي نقاط دنيا برگزار مي‌شود. مشهور است كه يكي از نزديكان حافظ، ديباچه‌نويس و جمع‌آورنده و مقدمه‌نويس ديوان او بوده است. از او به عنوان نويسنده و شاعر نيز ياد شده است. اما خيلي از مردم از او اطلاعي ندارند. به اعتقاد بسياري اگر محمد گلندام وجود نداشت امروز از فيض دسترسي به ديوان حافظ محروم بوديم. او در جايي حافظ را «المرحوم الشهيد» خوانده است.شمس‌الدين محمد گلندام (يا گلندام) منشي و مورخ و شاعر شيرازي در نيمه دوم سده هشتم هجري قمري به دنيا آمد. او از دوستان و ياران نزديك حافظ بوده است و بسياري او را جمع‌آوري‌كننده و مقدمه‌نويس اشعار حافظ دانسته‌اند. پس از آنكه دير زماني را در خارج از شيراز به خدمت انشاء و تاريخ در درگاه پادشاهان عصر خود از آل مظفر گذراند و با غلبه تيمور و فرو ريختن دستگاه‌هاي مربوط، وطن‌دوستي او را به تجديد اقامت در شيراز وادار كرد و دريافت كه حافظ شيرازي فوت كرده است، آنگاه به ترتيب غزليات او پرداخت و در مقدمه‌اي كه بر ديوان گرد آمده نوشت پس از اشاره به سوابق امر، سال رحلت خواجه را احدي و تسعين و سبعمائه يا ٧٩١ به رسم آن زمان در صورت لفظ عربي قيد كرد. آنچه از «مقدمه جامع ديوان» به دست مي‌آيد، حافظ و محمد گلندام هر دو در مجلس درس قوام‌الدين عبدالله بن نجم‌الدين محمود شيرازي شركت داشته‌اند. ديوان حافظ، به احتمال زياد، نخستين‌بار پس از مرگ او، توسط محمد گلندام گردآوري شده است. ديوان حافظ (كهن‌ترين نسخه كامل شناخته شده) كتابت 801 ق، كهن‌ترين نسخه شناخته شده و كامل از ديوان حافظ است و به شماره 5149 در كتابخانه نورعثمانيه (استانبول) نگهداري مي‌شود. مهم‌ترين امتياز اين دستنويس، وجود ديباچه محمد گلندام (جامع ديوان حافظ) در آن است و تاكنون قديمي‌ترين نسخه از اين ديباچه است كه شناخته شده است. از آثار به جاي مانده از شمس‌الدين محمد گلندام ديباچه كليله و دمنه بهرام شاهي، تحفه الفائزات و عجاعب‌‌المخلوقات را مي‌توان نام برد.