ادامه از صفحه اول
جان ناآرامي كه در آرامش آرام گرفت
هرمز آموزگاري حرفه‌اي بود. او هنوز تازه‌كار بود كه فهميد كار آموزش گشودن درهاي ذهن است نه پركردن آن. او به جام شاگردانش قطره‌قطره «شهامت فكر كردن» مي‌ريخت و اين جوهر اولين كتابي است كه 60 سال پيش به همت او با عنوان «گل و گشتي در مدارس»، گزيده‌اي از نوشته‌هاي شاگردان انتشار يافت. در همان سال‌ها بود كه با شعار «اين شهر دانشگاه مي‌خواهد» باني نهضتي مردمي شد در شهر اراك؛ نهضتي كه با استقبال گرم بزرگان شهر و شهروندان عادي مواجه شد. جوانان شهر با شور و شوق دست به كار شدند و گردهمايي‌ها و سخنراني‌ها و نامه‌نگاري‌ها و مايه گذاشتن‌هاي مردمي چنان فراگير شد كه مقامات امنيتي نگران شدند و جلوي كار را گرفتند. ديگر كاري از دست هرمز انصاري براي شهر زادگاهش ساخته نبود. او راهي تهران شد و كاري را شروع كرد كه از عهده‌اش بر مي‌آمد. تاسيس «گروه فرهنگي شباهنگ» اولين تلاش ناموفق بود براي ساختن مجموعه‌اي به لحاظ اقتصادي خودگردان كه پشتوانه كار فرهنگي باشد؛ اما درس‌هاي آن دستمايه‌اي شد براي بنيانگذاري انستيتو سيمين در سال 1349؛ مركزي كه براي آموزش زبان انگليسي تاسيس شده و هدف بزرگ‌تر بر كشيدن آن به يك مجموعه فرهنگي بود. طي 30 سالي كه هرمز انصاري، مديريت مجموعه را بر عهده داشت، صدها هزار و شايد هم بيشتر، از جوانان كشور ما در انستيتو آموزشي سيمين آموزش زبان ديده‌اند و هزاران مشتاق مهارت زبان‌آموزي را آموختند. آنها نيز در شروع يا پايان دوره پاي سخنراني مدير موسسه نشسته و رابطه آموزش و زندگي، هدف يادگيري، رسالت معلم و بسياري مسائل ديگر را از او شنيده‌اند. از اساتيد دانشگاه‌هاي ما، از چهره‌هاي سرشناس فرهنگي و ادبي ما، از بنيانگذاران و فعالان مراكز اقتصادي ما، از مسوولان و مديران دولتي ما هزاران كس از سيمين توشه‌اي گرفته و درسي از درس‌هاي زندگي را از زبان مدير آن به خاطر سپرده‌اند. از حدود پانزده سال پيش از مديريت سيمين خود را بازنشسته كرد و با چند صد نوار كاست و دستنوشته و پيام نوروزي فصل تازه‌اي از حضور و تاثيرگذاري را آغاز كرد. حالا ديگر سن به نقطه‌اي رسيده بود كه مشكلات جسمي هر سال دري را به روي او مي‌بست. دشوارترين نبرد تازه آغاز شده بود. نبردي نابرابر با ذات هستي. طغيان عليه فرمان زمان كه او را به خاموشي امر مي‌كرد. هرمز در پانزده سال پاياني عمر پر بار خود 45 جلد كتاب، «براي آنها كه مي‌انديشند» منتشر كرد. در تقلايي سينه‌خيز، با چنگ و دندان. اين جزوه‌ها همه حاوي درس‌ها و پيام‌هايي است كه هرمز طي نيم قرن تلاش خستگي‌ناپذير با هزاران هزار رهجوي كشورش در ميان گذاشته است. فشرده فكر و نشانه آتش هميشه زنده ذرات وجودش در «پيام‌هاي نوروزي» او با ظرافتي شگفت حكاكي شده است. هرمز تحت تاثير برادر بزرگ محمدصادق، زندگي را با سياست شروع كرد. اما بن‌بست پشت بن‌بست خيلي زود او را هدايت كرد كه كار را از ريشه، از فرهنگ شروع كند. از پي سرنوشت كارزار «اين شهر دانشگاه مي‌خواهد»، او در دل به آنها گفته بود «به خير تو اميد نيست. شر مرسان». او اين بار به جاي انتظار از بالا از پايين شروع كرد. دومين درس زندگي برادر بزرگ‌تر به او گفت: از دست خالي كمتر كاري ساخته است. هدف «فرهنگ» است و «اقتصاد» وسيله. بدون اقتصاد، بي‌فرهنگي ماندگار است. سيمين از نگاه او پشتوانه‌اي بود براي ركاب زدن در راه هدف. وقتي از مديريت سيمين بازنشسته مي‌شد، به من گفت نخواهد گذاشت از او فقط آجر و سنگ و سيمان به ميراث بماند. او آرزو داشت انديشه‌هايش را در نوشته‌هايش ماندگار كند و كرد. روزي كه چشم از جهان فرو بست، چهره مهربانش همه لبخند بود. او آسوده به خواب ابدي رفت. هرمز انصاري به هر آنچه با خود عهد بسته بود، عمل كرد و چه پرقدرت.
لندن - پنجم آبان‌ماه 1399
ريشه اسلام ستيزي مكرون
در ماه‌هاي اخير هر جا كه اردوغان تلاش كرده سياست‌هاي تهاجمي خود را دنبال كند، از ليبي و مديترانه گرفته تا قفقاز، امانوئل مكرون تلاش كرده تا در مقابل او بايستد و از همين‌رو بايد تصريح كرد كه انگيزه‌هاي سياسي اردوغان براي اين نوع واكنش نشان دادن بيش از انگيزه‌هاي ديني و مذهبي اوست. جز سه كشوري كه نام برده شد، هيچ كشور مسلمان ديگري واكنشي قاطع و در سطح مسوولان ارشد دولتي به اين موضوع نشان نداده و با اين وصف بعيد به نظر مي‌رسد كه تلاش‌ها براي تحت فشار قرار دادن دولت فرانسه به نتيجه مشخصي برسد. اين اولين بار نيست كه دولتمردان فرانسه، ديدگاه‌هاي اسلام‌ستيزانه خود را در چارچوب آزادي بيان مطرح و محدوديت‌هايي را عليه مسلمانان وضع مي‌كنند. با كمال تاسف بايد اظهار كرد محدوديت‌هاي زيادي عليه جامعه مسلمانان فرانسه وجود دارد و هربار به بهانه‌هاي مختلف و بدون پايه و اساس اين محدوديت‌ها تشديد مي‌شود. هربار كه اين اتفاق رخ مي‌دهد تا مدتي موج خبري به وجود مي‌آيد و پس از آن بدون رخ دادن اتفاق خاصي اين موج فروكش مي‌كند. هرچند كه مسلمانان زيادي تاكنون از ضرورت تحريم كالاهاي فرانسوي سخن گفته‌اند اما تا زماني كه اراده‌اي جدي براي وادار كردن دولت فرانسه به عقب‌نشيني از مواضع خود در سطح دولت‌ها وجود نداشته باشد، نمي‌توان اميد داشت كه اين پويش‌ها موثر واقع شود. اگر چنين همدلي و اتحادي ميان مسلمانان شكل گيرد كه واقعا فرانسه از نظر اقتصادي با چالش مواجه شود، اتفاقي بسيار خوب خواهد بود كه ممكن است بتواند در كاهش محدوديت‌هايي كه عليه مسلمانان فرانسه به وجود آمده، موثر عمل كند.
خطر جامعه غيرسياسي
چهره‌هاي جديد و جابه‌جايي قدرت از جناحي به جناح ديگر موجب احساس نسبي آزادي؛ راه‌حل‌هاي مسالمت‌آميز و دموكراسي حزبي است. در احساس بن‌بست سياست، احساس نمايشي بودن مناسك دموكراسي باعث اعراض توده مردم مي‌شود و مكانيزم بمب ساعتي به راه مي‌افتد. هركشوري بايد افراد و جناح‌هايي براي روز مباداي آن ساعت انفجار نگه دارد ولي پيش از آن بايد مكانيزم طغيان را با رقابت و جابه‌جايي مسالمت‌آميز مهار كند وگرنه در حالت اعراض و خستگي مردم، راه‌حل‌هاي توده‌اي مبتني بر طغيان، جايگزين راه‌حل‌هاي سياسي خواهند شد.