بايدن بايد پرونده كاراكاس را در اولويت قرار بدهد

آشوب اخير در كنگره امريكا بي‌ترديد به بخشي از ميراث سياسي دونالد ترامپ رييس‌جمهور اين كشور بدل خواهد شد. با اينكه اين اتفاق پديده‌اي كاملا امريكايي بود، اما برخي تصاوير اين حادثه براي مخاطبان ونزوئلايي بسيار آشناست. دو سال و نيم قبل در جولاي 2017، طرفداران مسلح دولت نيكولا مادورو بدون مزاحمت نيروهاي امنيتي به ساختمان مجلس در كاراكاس هجوم آورده و به قانونگذاران و خبرنگاران حمله كردند. با اين حال آنچه اين دو اتفاق را از هم متمايز مي‌كند، اين است كه مادورو در نهايت پيروز شد، اما طرفداران ترامپ شكست خوردند. آنچه در كاراكاس اتفاق افتاد، بخشي از برنامه مادورو براي به حاشيه راندن مجلسي بود كه از سال 2015 به كنترل مخالفان درآمده بود. او مي‌خواست فقدان حمايت مردمي خود را با تضعيف نهادهاي دموكراتيك جبران كند. اين پروژه در روز 4 ژانويه 2021 به موفقيت رسيد و مجلس جديد روي كار آمد. مجلس قبلي به رياست خوان گوايدو كه امريكا و 50 كشور جهان آن را به عنوان رييس‌جمهور موقت ونزوئلا به رسميت شناخته بودند، اكنون اختيار قانوني خود را از دست داده است.دولت امريكا احتمالا به حمايت از گوايدو ادامه خواهد داد، اما اتحاديه اروپا صراحتا اعلام كرده گوايدو اكنون تنها يكي از نمايندگان مجلسي است كه با كرسي خود خداحافظي مي‌كند. كشورهاي امريكاي لاتين عضو گروه ليما مي‌گويند مشروعيت نتايج انتخابات اخير در ونزوئلا را رد مي‌كنند، اما به نظر مي‌رسد اعضاي اين گروه در مورد ادامه حمايت از گوايدو با هم اختلاف‌نظر داشته باشند، چراكه او اكنون ديگر از نظر قانون اساسي اختياري ندارد. وقتي جو بايدن رييس‌جمهور منتخب امريكا وارد كاخ سفيد شود، با ليست بلندبالايي از اولويت‌ها در حوزه سياست خارجي مواجه خواهد شد. اگر ونزوئلا در صدر آن ليست جاي نداشته باشد، بايدن حتما بايد به آن اولويت دهد. ونزوئلا فرصتي بسيار مهم براي دولت بايدن است تا به وعده خود مبني بر بازگشت به چندجانبه‌گرايي جامه عمل بپوشاند.بايدن براي كمك به مردم ونزوئلا و در عين حال دفاع از فضاي دموكراتيك در آن كشور چند راه دارد. بايدن براي موفق شدن بايد بر حمايت از چندجانبه‌گرايي تمركز كند. يكي از بزرگ‌ترين شكست‌هاي دولت ترامپ، اتخاذ رويكردي كاملا يك‌جانبه در قبال ونزوئلا بود. در سال 2017 با آغاز به كار گروه ليما (متشكل از 14 كشور امريكاي لاتين) پيشرفت قابل توجهي حاصل شد. اين گروه به يك اتفاق نظر منطقه‌اي رسيد و در محكوم كردن افول دموكراسي در ونزوئلا در سازمان كشورهاي امريكايي به موفقيت‌هاي ديپلماتيك شگرفي دست يافت. با اين حال، پس از انتصاب مايك پمپئو به عنوان وزير خارجه امريكا، اهميت واكنش يك‌صداي كشورهاي امريكاي لاتين در اوايل سال 2018 كاهش يافت. پمپئو كه مخالف سرسخت «چندجانبه‌گرايي محض» بود، تنها دو هفته پس از ورود به وزارت خارجه، تلاش‌هاي پيشين جهان براي افزايش اختيار عمل كشورهاي امريكاي لاتين را با حضور خود در نشست گروه ليما از بين برد. اين نخستين حضور يك مقام امريكايي در چنين نشستي بود. در ماه نوامبر سال 2018، مشاور امنيت ملي وقت ترامپ يعني جان بولتون مبارزه براي دموكراسي در ونزوئلا را جنگي به رهبري امريكا عليه «ايدئولوژي‌هاي سمي سه حكومت ستمگر» (كوبا، ونزوئلا و نيكاراگوئه) توصيف كرد. زماني كه بايدن وارد كاخ سفيد شود، بايد رويكردي را كه بر احترام به اختيار عمل امريكاي لاتين و اهميت كشورهاي منطقه در ارايه پاسخي اثربخش به بحران ونزوئلا تاكيد مي‌كرد، احيا كند. علاوه بر حمايت از گروه ليما، او بايد در عمل از نزديكي برخي رهبران به مادورو استفاده كند. دولت بايدن بايد به جاي بدگويي از مكزيك، آرژانتين و ديگر كشورها به خاطر برقراري رابطه با دولت كاراكاس، خود را به آن كشورها نزديك كند تا بتواند تعامل بهتري با دولت مادورو و حلقه نزديكان او داشته باشد و فرصتي براي ديپلماسي به وجود بياورد.براي اينكه بفهميم مادورو حاضر است چه امتيازاتي بدهد و كدام بخش از فشار امريكا مي‌تواند او را وادار به نشستن پاي ميز مذاكره كند، بايد تلاش‌هاي جدي انجام شود. از كوبا نمي‌توان انتظار داشت مادورو را بفروشد، اما اينكه مشاوران بايدن گفته‌اند او به سياست مشاركت راهبردي با هاوانا بازمي‌گردد، خبر خوبي براي مقابله با بحران ونزوئلا محسوب مي‌شود. گزارش‌ها حاكي از آن‌ است كه كوبا در مذاكرات سال 2019 ونزوئلا كه با ميانجيگري ديپلمات‌هاي نروژي برگزار شد، نقش مهمي ايفا كرده است. در اين مذاكرات بود كه گفت‌وگوهاي اوليه ميان دولت مادورو و مخالفان در هاوانا برگزار و پايه‌هاي مذاكرات بعدي در اسلو ريخته شد. اگر مشوق‌هاي خوبي وجود داشته باشد، شايد كوبايي‌ها بتوانند اين مذاكرات را بار ديگر آغاز كنند. اتخاذ رويكردي چندجانبه‌تر در قبال ونزوئلا مي‌تواند به دولت بايدن كمك كند، اعتبار از دست رفته واشنگتن در ميان متحدان اروپايي‌اش را بازگرداند. دولت بايدن براي انجام اين كار بايد مثل اتحاديه اروپا، راهبرد انعطاف‌پذيرتري را در قبال كاراكاس اتخاذ كند. دو سال پس از آنكه گوايدو خود را رييس‌جمهور موقت ونزوئلا خواند، به نظر مي‌رسد اروپا ديگر روي او حساب چنداني باز نمي‌كند و در عوض با طيف گسترده‌تري از مخالفان و فعالان جامعه مدني وارد همكاري شده است. شايد اروپا نيز فهميده كه حمايت گوايدو در داخل از بيش از 60 درصد به حدود 25 درصد كاهش پيدا كرده است. بدبيني نسبت به گوايدو تنها چيزي نيست كه بروكسل را از واشنگتن متمايز مي‌كند. اروپا با اينكه تحريم‌هاي هدفمندي را عليه افراد متهم به فساد و نقض حقوق بشر در ونزوئلا اعمال كرده، اما به صراحت اعلام كرده با تحريم‌هاي اقتصادي امريكا كه مردم عادي ونزوئلا را هدف قرار مي‌دهد، همكاري نخواهد كرد. اتحاديه اروپا نسبت به امريكا بيشتر روي مذاكره تاكيد دارد. در ماه سپتامبر پس از موفقيت احزاب مخالف در راضي كردن مادورو به عفو 100 زنداني و مخالف سياسي و درخواست نظارت بين‌المللي، اتحاديه اروپا هياتي را به كاراكاس فرستاد تا از اين توافق حمايت كند. متاسفانه دولت ترامپ اين تلاش‌ها را تضعيف كرد و مقامات آن به ديپلمات‌هاي اروپايي حمله كردند. با كارشكني‌هاي امريكا، مذاكرات شكست خورد و مادورو كه انگيزه‌اي براي تغيير روش نداشت، از ميز مذاكره خارج شد.اكنون كه بايدن و تيمش تلاش مي‌كنند روابط امريكا با اروپا را از نو بسازند، همگرايي رويكرد واشنگتن و اتحاديه اروپا مي‌تواند نقطه شروع خوبي باشد. فشار هدفمند و چندجانبه بايد با مشاركت راهبردي توام شود. به جاي اينكه كاري كنند ونزوئلا درگير يك جنگ نيابتي فرسايشي شود، هم واشنگتن و هم بروكسل مي‌توانند با همكاري يكديگر رابطه با چين و روسيه، دو رقيب ژئوپليتيكي خود را بهبود بخشند. احياي نشست استكهلم 2019 مي‌تواند فرصتي طلايي براي رونمايي از اين رويكرد جديد باشد. اين نشست كه از سوي امريكا در نهايت بي‌خردي تحريم شده بود، به اتحاديه اروپا و ديگر بازيگران بين‌المللي فرصت داد در خصوص حوزه‌هاي همكاري در ونزوئلا با يكديگر مذاكره كنند.در نهايت تلاش‌هاي بين‌المللي بايد با پيشرفت ميداني در داخل ونزوئلا همراه شود. با اينكه رسيدن به يك راه‌حل سياسي جامع به اين زودي‌ها محقق نمي‌شود، اما دولت بايدن مي‌تواند با حمايت از دستيابي به توافق‌هاي اوليه و جزيي، براي بهبود اوضاع در داخل ونزوئلا و گسترش فضاي دموكراسي در اين كشور تلاش كند. امريكا مي‌تواند و بايد دارايي‌هاي ونزوئلا را كه در خارج از اين كشور بلوكه شده، آزاد كند تا از اين طريق بحران انساني در اين كشور حل و فصل شود. توافق ژوئن 2020 ميان مادورو و مخالفان براي تامين مالي آزمايش‌هاي كرونا و خريد تجهيزات حفاظتي براي كادر درمان كه با هماهنگي سازمان بهداشت پان آمريكن انجام شد، نشان داد اين نوع توافق قابل دستيابي است. تعميم اين توافق بايد اولويت بايدن باشد. اينكه ونزوئلا نمي‌تواند بدون كمك خارجي بحران انساني خود را حل و فصل كند، به ديگر كشورها كمك مي‌كند ضمن پيگيري مذاكرات تا رسيدن به يك راه‌حل سياسي گسترده، در كاهش درد و رنج مردم ونزوئلا نقشي داشته باشند.
منبع: وب‌سايت ريسپانسيبل استيت‌كرفت