خبرهاي تئاتري پالس‌هاي اميدواركننده مي‌فرستند اما...
دست و پا زدن در كور سوي اميد
شورش تسليمي
هفته تئاتري‌ها پرخبر آغاز شد. بعد از ماه‌ها تعطيلي، اين مجموعه تئاترشهر بود كه اعلام كرد كار خود را با اجراي سه نمايش از سر مي‌گيرد. بنابراين خبر سه نمايش جديد به كارگرداني امير دژاكام، كهبد تاراج و مرتضي شاه‌كرم طي روزهاي آينده در تالارهاي چهارسو، قشقايي و سايه مجموعه تئاترشهر روي صحنه مي‌روند. روابط عمومي مجموعه در توضيح خبر آورده، نمايش‌هاي «ايوب‌خان» به كارگرداني امير دژاكام، «ياماها» به كارگرداني كهبد تاراج و «برونسي» به كارگرداني مرتضي شاه‌كرم عنوان سه نمايش هستند كه بعد از مدت‌ها وقفه در فعاليت‌هاي اجرايي اين مجموعه به دليل شرايط كرونايي اجراي خودرا در تالار چهارسو، تالار قشقايي و تالار سايه مجموعه تئاترشهر آغاز مي‌كنند. نمايش «ايوب‌خان» به نويسندگي و كارگرداني امير دژاكام اولين نمايشي است كه چراغ اجراهاي عمومي تئاترشهر را روشن مي‌كند. در اين نمايشي كه از روز دوشنبه ۲۹ دي ماه ساعت 18:30 با مدت زمان ۷۰ دقيقه در تالار چهارسو تئاترشهر به صحنه مي‌رود (به ترتيب ورود صحنه) الهام خضرايي‌منش، نسيم داداشي، طاها عابدي، ماهان عابدي، حسام شهيدي، الناز ملك‌پور، غزل جمشيدآبادي، نيوشا اميني، مهدي حوريه، ندا حسيني، زينب تحقيقي، ارمين خزائلي، شايان انجمنيان، مژده عنايتي، سمانه شعاعي، بهرام ابراهيمي گروه بازيگران را تشكيل مي‌دهند. داستان نمايش «ايوب‌خان» در اواخر دهه ۴۰ و اوايل دهه ۵۰ مي‌گذرد و ماجراي زني را روايت مي‌كند كه قرار است همسرش كه چند مامور ژاندارمري را زده اعدام شود. اين زن به جلو خانه ايوب‌خان كه فرد ورزشكار و خيري است آمده تا با كمك او براي شوهرش پول ديه جمع‌آوري كند و او را از اعدام نجات دهد. اما ماجرا به گونه‌اي ديگر رقم مي‌خورد. «ياماها» عنوان نمايش جديد ديگر تئاترشهر به نويسندگي و كارگرداني كهبد تاراج است كه از روز چهارشنبه اول بهمن ماه ساعت 18:45 به مدت زمان ۶۰ دقيقه و بازي مرجان قمري، لبخند بديعي و مازيار سيدي اجراي خود را در تالار قشقايي آغاز مي‌كند.
در خلاصه داستان اين نمايش مي‌خوانيم: «نمايش داستان سه آدم است كه به هم ربط دارند؛ برادر و خواهري به همراه يك دختر. برادر در دهه هشتاد و پس از سال‌ها داستان چند سال پيش خواهر خود در دهه‌هاي چهل و پنجاه را روايت مي‌كند. همچنين داستان دختر ديگري كه مكمل اين دو شخصيت است.» در تالار «سايه» نيز نمايش «برونسي» به نويسندگي و كارگرداني مرتضي شاه‌كرم با ايفاي نقش مسعود شامي خاتوني، محسن پوشايي، پروا آقاجاني، مائده جلالي، مرتضي شاه‌كرم، فريد كيامرثي، ايمان سلگي، احمد صميمي، سالار مسيب‌زاده و مجيد رحمتي از روز پنجشنبه ۲ بهمن ماه ساعت ۱۸ به مدت زمان ۶۰ دقيقه روي صحنه مي‌رود. نمايش «برونسي» چهار مقطع از زندگي شهيد عبدالحسين برونسي كه شامل سربازي، زمان انقلاب، بعد از انقلاب و دوران جنگ و شهادت است را نشان مي‌دهد. در اين نمايش ۴ موقعيت منفك از هم كه به يكديگر مرتبطند در چهار تابلو به تصوير كشيده مي‌شوند. اين سه نمايش در حالي به صحنه مي‌روند كه نحوه فروش بليت و حضور تماشاگران در تالارهاي نمايشي با در نظر گرفتن ظرفيت پنجاه درصدي و بر اساس شيوه‌نامه‌هاي بهداشتي صورت مي‌گيرد.
سالن اصلي در انتظار «گرگاس‌ها»
اين خبر در حالي منتشر شد كه سالن اصلي تئاترشهر از چندي پيش براي به صحنه رفتن نمايش جديد حميدرضا نعيمي آماده شده است. پيش از اين و در فروردين و ارديبهشت سال ۱۳۹۹ قرار بود گروه تئاتر «شايا» نمايش «فردريك» را در سالن اصلي تئاترشهر روي صحنه ببرد كه با وجود آماده‌سازي دكور، لباس، موسيقي و كسب مجوز از شوراي نظارت و ارزشيابي، اجراي اين نمايش به دليل شيوع ويروس كرونا متوقف شد. نعيمي در اين باره به «اعتماد» توضيح داده بود كه به دليل تعطيلي طولاني مدت سالن‌هاي نمايشي و مشغوليت‌هاي حرفه‌اي گروه بازيگران و عوامل اجرايي، امكان به صحنه آمدن دوباره آن نمايش وجود نداشت، به همين دليل «گرگاس، يا روز به‌خير آقاي وزير» كه ظاهرا حالا به «گرگاس‌ها» تغيير نام داده جايگزين «فردريك» شد. حميدرضا نعيمي در اين رابطه اعلام كرده نمايش «گرگاس‌ها» را همزمان با آغاز سي و نهمين جشنواره تئاتر فجر در سالن اصلي مجموعه تئاترشهر به صحنه مي‌برد. نمايشنامه‌نويس و كارگردان تئاتر درباره وضعيت و زمان اجراي نمايش «گرگاس‌ها» به عنوان جديدترين اثر نمايشي خود، به خبرنگار مهر گفت: به دليل اينكه بودجه مدنظر براي ساخت دكور، لباس و هزينه‌هاي تبليغات نمايش دير به دست‌مان مي‌رسد، در حال حاضر بايد به تمرين‌هاي نمايش ادامه دهيم. خيلي دوست داشتم در روزهاي اول بازگشايي مجدد سالن‌هاي تئاتر نمايش را به صحنه ببرم، ولي چون بودجه به موقع در اختيارمان قرار نگرفت، اين امر ميسر نشد. اگر همه موارد نمايش به موقع آماده شود، خوشحال مي‌شوم كه قبل از شروع سي و نهمين جشنواره بين‌المللي تئاتر فجر نمايش را روي صحنه ببرم در غير اين صورت همزمان با جشنواره اجراي عمومي نمايش «گرگاس‌ها» را آغاز خواهيم كرد. نعيمي درباره اينكه آيا احتمال تغييري در وضعيت طراحي و اجراي نمايش «گرگاس‌ها» با توجه به اينكه بودجه مورد نياز دير در اختيار گروه قرار مي‌گيرد وجود دارد يا نه، اظهار كرد: ترجيح دادم نه تنها از ايده‌هاي قبلي مدنظرم كوتاه نيايم، بلكه چند مورد جديد را هم به كل كار و طراحي كارگرداني‌ام اضافه كنم كه باعث مي‌شود نمايش كامل‌تر از چيزي شود كه در بازبيني ارايه داديم. اين كارگردان با سابقه تئاتر اظهار اميدواري كرد كه اداره كل هنرهاي نمايشي و سالن‌هاي تئاتر كه بعد از مدتي طولاني ميزبان اجراهاي نمايشي مي‌شوند، شرايط روحي، رواني و فشاري كه روي گروه‌هاي تئاتري است، درك كنند. هنوز هم نمي‌توانيم آينده روشني را براي خود متصور شويم. شايد كرونا كمي فروكش كرده باشد ولي آلودگي هوا همه را آزار مي‌دهد. گويا قرار نيست از شرايط بحراني بيرون بياييم. همه بايد در كنار هم براي جذب تماشاگر به داخل سالن‌ها همكاري كنيم و اين امر نيازمند همدلي و سعه‌صدر است، زيرا شرايط مثل قبل نيست. كارگردان نمايش «گرگاس‌ها» با بيان اينكه اميدوارم اداره كل هنرهاي نمايشي و تمام ارگان‌هايي كه با تئاتر در ارتباط هستند با خريد بليت و آمدن به سالن‌هاي تئاتر در ترغيب مردم براي آمدن به سالن‌ها و ديدن تئاتر كمك كنند، تصريح كرد: ما به لحاظ تبليغات محيطي و شهري شرايط خوبي نداريم. چيزي به برگزاري سي و نهمين جشنواره تئاتر فجر باقي نمانده ولي متاسفانه تبليغات محيطي در سطح شهر براي اين رويداد بزرگ انجام نشده است.
ميكاييل شهرستاني، نمايشنامه اكبر رادي و بازگشايي سنگلج
مدير تماشاخانه «سنگلج» خبر داد كه اين تماشاخانه از اواسط هفته آينده ميزبان نمايش «لبخند باشكوه آقاي گيل» نوشته اكبر رادي به كارگرداني ميكاييل شهرستاني مي‌شود. در پي خبر بازگشايي سالن‌هاي تئاتر، اين مدير درباره از سرگيري فعاليت‌هاي تماشاخانه «سنگلج» به ايسنا گفته است: گروه اجرايي نمايش «لبخند باشكوه آقاي گيل» دكور خود را در تماشاخانه نصب كرده بودند و فروش بليت اين نمايش آغاز شده بود كه با تعطيلي تئاتر رو‌به‌رو شديم ولي دكور نمايش همچنان سر جاي خود باقي است و در اين مدت هم ما و هم گروه اجرايي منتظر بازگشايي سالن‌ها بوديم. آقاي شهرستاني و گروه‌شان آمادگي دارند تا كار خود را روي صحنه ببرند و در حال حاضر مشغول رايزني هستيم تا ساعت مناسبي را براي اجراي اين نمايش در نظر بگيريم. مقتدي با بيان اينكه گروه اجرايي نمايش «لبخند باشكوه آقاي گيل» در تمام مدت تعطيلي تئاتر، تمرين‌هاي خود را به شكل كامل متوقف نكرد، افزود: اين گروه در اين مدت هم هفته‌اي دو بار تمرين داشت ولي با توجه به وقفه طولاني كه رخ داده، اجراي اين نمايش منوط به تمرين بيشتر است كه در اين چند روزه انجام خواهد شد و اميدوارم تا اواسط هفته آينده، اين نمايش روي صحنه برود.
خانه موزه انتظامي چخوف‌خواني برگزار مي‌كند
در همين حال شكرخدا گودرزي، مدير خانه موزه انتظامي درباره برنامه‌هاي اجرايي اين مكان هنري به خبرنگار مهر گفته است كه امسال برنامه‌اي براي شروع فعاليت‌ها ندارد: «با توجه به شرايط كرونايي موجود و اينكه سالن تئاتر خانه موزه انتظامي نيز كوچك است، تمامي برنامه‌ريزي براي ميزباني از اجراهاي نمايشي را به سال آينده موكول كرده‌ايم.» البته توضيح مي‌دهد كه «در فضاي مجازي چندين برنامه كه اكثريت آنها با موضوع فعاليت‌هاي استاد عزت‌الله انتظامي است، تدارك ديده شده». گودرزي در تشريح برنامه‌ها گفته است: «انتظامي در آينه عكاسان»، «شناخت‌نامه تئاتر»، «آقاي بازيگر در نگاه كاريكاتوريست‌ها»، «آقاي بازيگر به روايت اسناد»، «شناخت‌نامه كتاب‌هاي سينمايي»، «چهره‌ها»، «انتظامي در آينه رسانه»، «شناخت‌نامه كارگردان‌هاي سينما»، «گذر زمان» و «آشنايي با سبك‌هاي هنري جهان» از جمله اين برنامه‌ها هستند. او از نمايشنامه‌خواني آثار آنتون چخوف توسط گروه «تئاتر مردم» به سرپرستي داريوش مودبيان و پخش اين اجراها از طريق فضاي مجازي به عنوان يكي ديگر از برنامه‌هاي مدنظر خانه موزه انتظامي نام برد. «قرار است با همكاري مركز دراماتراپي ايران با مديريت مجيد امرايي و با مركزيت خانه موزه انتظامي و همراهي پرديس تئاتر تهران، فرهنگسراي بهمن و فرهنگسراي معرفت برنامه «تئاتر درماني» را برگزار كنيم كه بخشي از اين برنامه با رعايت پروتكل‌هاي بهداشتي براي خانواده‌ها به صورت حضوري و بخشي نيز به صورت مجازي انجام خواهد شد. اميدواريم برنامه «تئاتر درماني» را از بهمن سال جاري برگزار كنيم.»
سالن‌هاي تئاتر غيردولتي تعطيل يا در كما
مجموعه‌هاي مرتبط با شهرداري تهران يا زير نظر دولت، در شرايطي به سرعت مشغول برنامه‌ريزي براي آغاز فعاليت‌ها شده‌اند كه صدمات ناشي از چندين ماه تعطيلي، نفس سالن‌هاي نمايشي غيردولتي را به شماره انداخت. حتي در مواردي شاهد تعطيلي هميشگي بعضي از اين مجموعه‌ها بوديم كه در اين زمينه مي‌توان به دو سالن تئاتر در مجموعه «نوفل‌لوشاتو» و همچنين «تئاتر مستقل تهران» در خيابان رازي، نزديك تئاتر شهر اشاره كرد. گرچه از بين سالن‌هاي تئاتر وابسته، مجموعه ايرانشهر هنوز خبر دقيقي درباره شروع فعاليت‌هايش نداده، ولي قدر مسلم هر زمان اراده كند با كمك و حمايت چراغ‌هايش را روشن مي‌كند.
دبير شوراي سياستگذاري تماشاخانه ايرانشهر چندي قبل اعلام كرد با توجه به شرايط كرونايي موجود براي تئاتر برنامه‌ريزي اجراهاي نمايشي اين تماشاخانه براي سال ۱۴۰۰ انجام مي‌شود. حسين مسافرآستانه، دبير شوراي سياستگذاري تماشاخانه ايرانشهر درباره وضعيت برنامه‌ريزي اجراهاي نمايشي اين تماشاخانه در ۲ ماه باقيمانده از سال ۱۳۹۹ با توجه به شرايط كرونايي موجود، به خبرنگار مهر گفت: فكر مي‌كنم با توجه به شواهد موجود قطعا امسال شاهد بازگشايي سالن‌هاي نمايشي نخواهيم بود و بايد براي چندمين بار برنامه‌ريزي‌هاي مربوط به اجراهاي عمومي را به هم بريزيم و دوباره برنامه‌ريزي كنيم. وي تاكيد كرد: بايد با توجه به ارتباطي كه با گروه‌هاي تئاتري در خصوص آمادگي آنها براي توليد و اجراي آثارشان داريم براي اجراي عمومي آثار در سال ۱۴۰۰ برنامه‌ريزي كنيم. مسافرآستانه اظهار كرد: تماشاخانه ايرانشهر در ايام برگزاري سي و نهمين جشنواره تئاتر فجر درگير برگزاري اين جشنواره مي‌شود. دبير شوراي سياستگذاري تماشاخانه ايرانشهر در پايان سخنان خود تصريح كرد: بعيد مي‌دانم در سال جاري شاهد اجراي عمومي در تماشاخانه ايرانشهر باشيم.
وضعيت طبيعي نيست
اما تمام اين برنامه‌ريزي‌ها در شرايطي اتفاق افتاده كه ستاد ملي مبارزه با كرونا اعلام مي‌كند بايد منتظر موج جديد ابتلا به ويروس كرونا باشيم. وضعيت استان‌هاي شمالي و كشور مساعد نيست و هر آن احتمال مي‌رود بار ديگر با تعطيلي و قرنطينه مجدد مواجه شويم. آرش دادگر در همين رابطه ضمن اينكه از آمادگي گروه كوانتوم براي اجراي چند متن نمايشي در سال ۱۴۰۰ خبر مي‌دهد، ابراز اميدواري مي‌كند كه شرايط فعاليت تئاتري براي‌شان فراهم شود. او درباره فعاليت‌هايش در شرايط اين روزهاي تئاتر گفته است: گروه تئاتر كوانتوم هميشه آماده به ثمر رساندن يك پروژه است. در حقيقت اين موقعيت فراهم است اما شرايط روي صحنه رفتن نمايش به سرعت فراهم نمي‌شود. فعلا در حال كار كردن روي چند متن هستيم تا در صورت مناسب بودن شرايط كرونا يكي از آنها را سال آينده به صحنه ببريم. وي ادامه داد: من امسال براي اجرا در تماشاخانه ايرانشهر يك نوبت اجرا داشتم كه احتمالا به سال آينده موكول مي‌شود. متاسفانه شرايط تئاتر اصلا نرمال و طبيعي نيست و تماشاخانه ايرانشهر هم كلا تعطيل است و حتي اجازه تمرين هم به گروه‌ها نمي‌دهد در حالي كه تماشاخانه‌ها مي‌توانند در صورت فراهم نبودن اجراي تئاتر برنامه‌هاي ديگري نيز تدارك ببينند. دادگر كه با اجراي نمايش «اديسه ۲۰۲۰» جزو اولين هنرمنداني بود كه در دوران كرونا نمايشي را به صحنه برد در اين باره بيان كرد: تئاتر شهر در آن مقطع زماني شرايط مناسب براي اجراي تئاتر را در اين مجموعه فراهم كرد و ما با خيال راحت سر تمرين و اجرا مي‌رفتيم. مي‌توان گفت مجموعه تئاترشهر 7۰-6۰ درصد ايمني براي گروه‌ها فراهم كرده بود و ما با فراغ بال و بدون دغدغه در اين مكان حضور پيدا مي‌كرديم و مطمئن بوديم كه خطري گروه و مخاطبان را تهديد نمي‌كند. اما ممكن است فراهم آوردن شرايط ايمن براي سالن‌هاي ديگر هزينه‌بر باشد يا مشكلات ديگري براي تامين امنيت سالن داشته باشند، اما در صورت فراهم بودن شرايط و رعايت نكات بهداشتي مي‌توان در اين وضعيت هم تئاتر اجرا كرد. اين كارگردان تئاتر در پايان صحبت‌هايش متذكر شد: در حال حاضر سه متن نمايشي «اورستيا» نوشته امين طباطبايي، «مكبث» شهرام احمدزاده و «بي‌نام بي‌اسم» مهدي تاج‌الدين را آماده اجرا داريم كه در طول اين دو، سه سال به نگارش درآمده‌اند البته فعلا متن‌ها آماده هستند اما نمي‌توان درباره اينكه كدام متن را به صحنه ببريم، اظهارنظر كرد و اينكه اصلا در اين وضعيت كرونايي اجرايي شكل خواهد گرفت يا نه. البته برنامه‌هاي ديگري هم مدنظر داريم كه به هر حال بايد شرايط مساعد براي اجراي‌شان فراهم شود و اميدواريم بتوانيم در سال پيش‌رو نمايشي را روي صحنه داشته باشيم. گرچه انتشار مجموع اين خبرها و اظهارنظرها اميدواركننده است ولي به اين شرط كه بار ديگر با شروع يك ماهه مواجه نباشيم و امكان استمرار فعاليت هنرمندان و مردم به دور از نگراني وجود داشته باشد. امري كه شايد به شروع هر چه سريع‌تر واكسيناسيون عمومي امكان‌پذير شود و ما همچنان با آن روز فاصله داريم.
متاسفانه شرايط تئاتر اصلا نرمال و طبيعي نيست و تماشاخانه ايرانشهر هم كلا تعطيل است و حتي اجازه تمرين هم به گروه‌ها نمي‌دهد در حالي كه تماشاخانه‌ها مي‌توانند در صورت فراهم نبودن اجراي تئاتر برنامه‌هاي ديگري نيز تدارك ببينند.
گرچه انتشار مجموع اين خبرها و اظهارنظرها اميدواركننده است ولي به اين شرط كه بار ديگر با شروع يك ماهه مواجه نباشيم و امكان استمرار فعاليت هنرمندان و مردم به دور از نگراني وجود داشته باشد. امري كه شايد به شروع هر چه سريع‌تر واكسيناسيون عمومي امكان‌پذير شود و ما همچنان با آن روز فاصله داريم.