از «آبله» تا «كرونا»
از «لويي پاستو ر فرانسوي»
تا «انستيتو پاستور ايران»
دكتر احسان مصطفوي، مدير روابط عمومي و امور بين‌الملل انستيتو پاستور ايران در گفت‌وگوي تفصيلي با ايسنا، با اشاره به اينكه انستيتو پاستور ايران عضوي از شبكه بين‌المللي انستيتو پاستور است، گفت: اولين انستيتو پاستور بيش از ۱۳۰ سال قبل توسط دانشمند بزرگ لويي پاستور فرانسوي و همكارانش در پاريس تاسيس شد. فلسفه وجودي انستيتو پاستور در ابتداي شكل‌گيري، كنترل بيماري‌هاي واگير بود كه در آن مقطع زماني دغدغه اصلي بهداشتي همه جوامع بود. يكي از مهم‌ترين كشفيات لويي پاستور كه در انستيتو پاستور پاريس مورد استفاده قرار مي‌گرفت، توليد و تزريق واكسن هاري بود كه زمينه‌اي براي رشد و بالندگي انستيتو پاستور پاريس را در سطح جهاني فراهم كرد. براساس وصيت لويي پاستور غير از انستيتو پاستور پاريس، شعبي در اقصي نقاط دنيا براي كنترل بيماري‌هاي واگير با حمايت انستيتو پاستور مادر شكل گرفت و بر اين اساس انستيتو پاستور ايران، دهمين انستيتو پاستور در شبكه بين‌المللي انستيتو پاستور از نظر قدمت است و امسال هم صدمين سال تاسيس آن در كشور را مي‌گذرانيم. او افزود: ۱۰۰ سال پيش در سال ۱۲۹۹ ه.ش انستيتو پاستور در ايران راه‌اندازي شد. اولين روساي آن از ابتداي تاسيس فرانسوي بودند و اولين رييس آن دكتر «جوزف منار» فرانسوي است كه به ايران آمد و بحث واكسيناسيون آبله را كه به روش سنتي در كشور انجام مي‌شد به روشي مدرن در انستيتو پاستور ايران راه‌اندازي كرد. در عين حال واكسن‌هاي ديگري نظير وبا، طاعون گاوي و سياه‌زخم در آن مقطع زماني در انستيتو پاستور ايران توليد شد. واكسن سياه‌زخم و طاعون گاوي كاربرد در دام‌ها داشت و يعني قسمتي از واكسن‌هاي توليدي انستيتو پاستور در آن زمان واكسن‌هاي مورد استفاده در دامپزشكي بوده است. پس از ۳ سال، موسسه واكسن و سرم‌سازي رازي از انستيتو پاستور ايران مشتق شد و در نتيجه اين موسسه توليد واكسن‌هاي دامي را ادامه داد و تمركز بيشتر انستيتو پاستور ايران بر بيماري‌هاي انساني سوق پيدا كرد. مصطفوي ادامه داد: در دو سال اول تاسيس انستيتو پاستور ايران، مقدار زيادي مايه آبله و مايه وبا و ساير سرم‌ها و واكسن‌ها از انستيتو پاستور پاريس وارد شد و در انستيتو پاستور ايران ذخيره‌اي تشكيل شد تا زمان راه‌اندازي خط توليد اين واكسن‌ها در ايران مورد استفاده قرار بگيرند. دكتر منار به سرعت به توليد تعدادي از واكسن‌ها كه مورد نياز كشور بود پرداخت. در ۱۹ ماه اول تاسيس (در سال‌هاي ۱۳۰۰ و ۱۳۰۱ شمسي)، ۱۹ نوع سرم و واكسن در انستيتو پاستور ايران توليد يا تزريق شد و حدود ۱۹۰ هزار دوز مايه آبله در اين مدت توليد شد. مصطفوي ادامه داد: از سوي ديگر پس از پيروزي انقلاب اسلامي نيز با تداوم فعاليت‌هاي موسسه در دهه ۷۰ شمسي بحث توسعه صنعت بيوتكنولوژي با توجه به نياز كشور در انستيتو پاستور ايران دنبال شد. اين مقوله با راه‌اندازي رشته دكتراي فرآورده‌هاي بيولوژيك در انستيتو پاستور ايران توسعه يافت و تعاملات مختلفي با شبكه بين‌المللي انستيتو پاستور و كشورهايي نظير روسيه و كوبا صورت گرفت و درنهايت تكنولوژي توليد واكسن هپاتيت B از كوبا به ايران منتقل شد. او افزود: در سال‌هاي اخير و پس از پيروزي انقلاب اسلامي، رشته‌هاي دكتراي بيوتكنولوژي پزشكي، بيوتكنولوژي دارويي، ژنتيك پزشكي، بيوتكنولوژي سامانه‌اي و باكتري‌شناسي پزشكي نيز راه‌اندازي شده است و انستيتو پاستور ايران در كنار محوريت در حوزه بيماري‌هاي واگير در كشور و منطقه، به قطب بيوتكنولوژي پزشكي در كشور تبديل شد كه اين موضوع در توسعه توليدات انستيتو پاستور ايران پس از انقلاب تاثيرگذار بوده است. اين در حالي است كه در ساير حوزه‌هاي علوم مانند حوزه ژنتيك و سرطان هم همكاران ما در انستيتو پاستور ايران مشغول تحقيق و خدمت هستند و چندين بانك ميكروبي و سلولي در انستيتو پاستور پاسخگوي نياز محققان كشور و منطقه است. مدير روابط عمومي و روابط بين‌الملل انستيتو پاستور ايران درخصوص مهم‌ترين دستاوردهاي انستيتو پاستور ايران پس از انقلاب اسلامي در حوزه توليد خاطرنشان كرد: افزايش جمعيت كشور و برتري طب پيشگيري بر طب درمان از يك طرف و گسترش فعاليت‌هاي توليدي- تحقيقاتي انستيتو پاستور ايران در تهران از طرف ديگر، مسوولان وقت وزارت بهداشت و اين موسسه را بر آن داشت تا در زميني به وسعت ۱۰ هكتار براي تاسيس مركز توليدي- تحقيقاتي در ۲۵ كيلومتري بزرگراه تهران-كرج درنظر بگيرند. اين مجتمع در ۲۷ اسفند ماه ۱۳۶۷ افتتاح و فعاليت خود را آغاز كرد. متراژ كل اين مجتمع در آن زمان ۱۸ هكتار بود. او با اشاره به گذشت يك سال از ورود ويروس كوويد۱۹ به كشور و نقش انستيتو پاستور در كنترل اين بيماري بيان كرد: در بحث كرونا انستيتو پاستور ايران توانست رسالت تاريخي خود را ادامه دهد و همكاران ما در حوزه‌هاي مختلف مرتبط با اين بيماري به وزارت بهداشت و دانشگاه‌هاي علوم پزشكي كشور همكاري كردند. يكي از مهم‌ترين اين حوزه‌ها، حوزه تشخيص كرونا بود كه با همكاري انستيتو پاستور ايران و وزارت بهداشت در روزهاي ابتدايي شيوع بيماري كشور از معضل تشخيص رهايي يافت و با گذر زمان، خوشبختانه امروز بيش از ۳۰۰ آزمايشگاه تشخيصي در اقصي نقاط كشور راه‌اندازي شده است. مقوله ديگري كه همكاران ما در انستيتو پاستور به آن ورود كردند در حوزه توليد بود؛ توليد محيط‌هاي انتقال نمونه‌هاي كرونا و محلول‌هاي ضدعفوني‌كننده از اين دسته بود. مصطفوي افزود: در حوزه توليد واكسن كرونا نيز چندين پلتفرم توليد واكسن توسط همكاران ما در انستيتو پاستور ايران دنبال مي‌شود كه يكي از مهم‌ترين واكسن‌هايي كه در انستيتو پاستور دنبال مي‌شود توليد واكسن مشترك با كشور كوبا است كه اميدواريم بتواند در آينده در معرض استفاده همگان قرار گيرد. او تاكيد كرد: علاوه بر تحقيقاتي كه در اين مدت انجام شده است، تعدادي از همكاران ما در انستيتو پاستور ايران از روزهاي اول شيوع بيماري در كشور در كميته‌هاي مرتبط عضو بوده و نقش خود را در كمك به تحليل آنچه در كشور رخ مي‌دهد، ايفا كردند.