پاسخ به يك سوال
چرا بخش بين‌الملل جشنواره موسيقي فجر حذف نشد؟
مدير بخش بين‌الملل سي‌وششمين جشنواره موسيقي فجر در گفت‌وگويي به بيان توضيحاتي درباره اين بخش جشنواره در شرايط كرونا و برگزاري مجازي پرداخت. اردوان جعفريان ابتدا درباره شرايط دعوت از گروه‌هاي بين‌المللي براي حضور در اين دوره به ايسنا گفت: شرايط دعوت از گروه‌هاي خارجي، هم سال گذشته و هم امسال به دليل وقوع دشواري‌هاي متفاوت، جشنواره را در شرايط سختي قرار داد كه البته دوره گذشته در حوزه بين‌الملل با امكان پياده‌سازي برنامه‌هاي پيش‌بيني شده با موفقيت همراه بود. او ادامه داد: اكنون يك سال از شروع پاندمي در سراسر دنيا مي‌گذرد و براساس آمارهاي جهاني، بخش فرهنگ جزو ضربه‌پذيرترين بخش‌هاي جوامع مختلف بوده و هنرمندان شرايط سختي را تجربه كرده‌اند؛ البته اين شرايط داراي دو زاويه بوده است، از سويي باعث خانه‌نشين شدن هنرمندان و ايجاد افسردگي در آنها شده و از سويي به دليل پيدا شدن وقت مناسب، باعث خلق آثار بسياري شده كه از اين نكته مي‌توان به عنوان يك پيشرفت در اين شرايط سخت ياد كرد.
جعفريان با اشاره به اينكه «اركان مديريتي جشنواره موسيقي فجر با توجه به شرايط حاكم بهداشتي تقريبا يكسان در سراسر دنيا بايد تصميم مي‌گرفت و اينكه درنهايت بخش بين‌الملل اين دوره از جشنواره با حضور مهمانان و هنرمندان مدعو برگزار شود يا خير؟» در اين زمينه توضيح داد: در نتيجه با تشكيل شوراي سياستگذاري جشنواره و بحث و گفت‌وگو در اين زمينه و حمايت معاونت هنري و دفتر موسيقي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، تصميم بر آن شد كه اين دوره از جشنواره نيز مانند سال‌هاي گذشته، پذيراي بخش بين‌الملل باشد. با اين تصميم و تشكيل كميته بين‌الملل، رايزني‌ها درباره امكان سنجي از حضور هنرمندان خارجي شروع شد و گفت‌وگوهايي صورت گرفت. او با يادآوري اينكه جشنواره موسيقي فجر، امسال سي‌وششمين دوره خود را مي‌گذراند، تاكيد كرد، «پايداري و استمرار برگزاري يك جشنواره درنهايت به اعتبار ملي و جهاني آن كمك مي‌كند.»
جعفريان در ادامه اظهارنظر بالا گفت: اين از نكاتي بود كه باعث جلب رضايت حضور هنرمندان خارجي در آن شد. از سوي ديگر حضور هنرمندان بزرگ در دوره‌هاي قبل نيز به تسهيل دعوت از هنرمنداني كه براي بار اول در جشنواره حضور پيدا مي‌كردند،كمك مي‌كرد. نكته‌اي كه در اينجا مطرح است، لزوم داشتن سياستي ميان‌مدت و بالاتر از تفكر فردي جهت اعتباربخشي بين‌المللي به اين جشنواره موسيقي است. اگر در هر دوره هنرمندان شاخصي با استانداردهاي بين‌المللي شركت كنند در دوره‌هاي بعدي، هنرمندان همچنان متقاضي حضور در جشنواره خواهند شد كه اين نكته قدرت انتخاب و سطح كيفي را بالا خواهد برد.
حضور هنرمنداني كه به كمك بخش بين‌الملل آمدند
اين تهيه‌كننده موسيقي يادآور شد: در دوره‌هاي اوليه اين جشنواره، هنرمندان شاخصي در آن شركت كرده‌اند اما دوره‌هايي هم بوده كه بخش بين‌الملل از سطح كيفي خاصي برخوردار نبوده كه اين نكته بعضا باعث جلوگيري از افزايش اعتبار جهاني اين جشنواره شده است. دليل را هم مي‌توان در ناآشنا بودن مديران وقت از اين حوزه، اجبار به برگزاري بخش بين‌الملل همچنين كمبود بودجه ارزي در آن دوره دانست. اصولا در دوره‌هايي كه كيفيت اين بخش بالاتر بوده با روابط فردي و حرفه‌اي مديران اين بخش ارتباط مستقيم داشته است كه به باور من اين رابطه فردي در بستر زمان و با حمايت مالي و معنوي مديران بايد به ارتباط سازمان محور تغيير يابد.
او تصريح كرد: از نكاتي كه در اين دوره مورد توجه قرار گرفته است، نگاه فراجشنواره‌اي است؛ بدين معنا كه جشنواره درگاهي براي تبادل هنري شود و صرفا واردكننده ايده‌هاي هنري به طور يك طرفه نباشد بلكه از موقعيت خود بتواند به نفع هنرمندان براي تبادلات هنري و حضور متقابل دركشورهاي مدعو استفاده كند.
مدير بخش بين‌الملل سي‌وششمين جشنواره موسيقي فجر به صحبت‌هايش اضافه كرد: جشنواره موسيقي فجر ظرفيت بزرگي در گسترش ديپلماسي هنري دارد و بايد از اين ظرفيت در جهت اعتبارافزايي به جشنواره استفاده كرد. امسال نيز جشنواره در اين حوزه تلاش كرد كه اين امر با انجام تفاهمي با همين مضمون با جشنواره موسيقي بارسلون محقق شود. همچنين با فعال‌سازي ظرفيت‌هاي ارتباط فرهنگي، امسال عدد بزرگي در مقياس بودجه جشنواره در بخش بين‌الملل بدون كاستن از كيفيت، صرفه‌جويي شده است.
جعفريان بيان كرده كه «يك روند پيوسته در همه دوره‌هاي پيش رو باعث ايجاد اين افزايش اعتبار خواهد شد كه اميد است مديران بعدي نيز در دوره‌هاي بعد به اين نكته اهتمام ورزند.»
جشنواره‌اي كه به دنبال گونه‌هاي تجاري نيست!
او در پاسخ به اين پرسش ايسنا كه گروه‌هاي شركت‌كننده در سي‌وششمين دوره جشنواره موسيقي فجر بر چه مبنا و معياري دعوت شده‌اند و شرايط دعوت از آنها چگونه بوده است؟ پاسخ داد: معيار دعوت از گروه‌هاي خارجي به مولفه‌هاي متنوعي وابسته است. اصولا جشنواره‌اي با رويكرد جشنواره موسيقي فجر به دنبال جذب گونه‌هاي تجاري نيست. آنچه مدنظر است، حضور گونه‌هاي(ژانر) پذيرفته شده‌اي است كه يا در ايران كمتر حضور داشته‌اند، آموزش مدون آكادميك آنها دركشور وجود ندارد و يا كمياب است. از سوي ديگر به دليل فراگيري طيف بزرگ جمعيتي توسط جشنواره‌هاي فجر، تنوع در سبك و گونه‌هاي مدعو نكته مهمي است؛ لذا ايجاد رضايت نسبي از طريق دعوت هنرمندان حوزه موسيقي كلاسيك، موسيقي جاز و موسيقي بومي از نكات تاثيرگذار در انتخاب فرم بخش بين‌الملل است. در اين دوره نيز شكل‌گيري حضور هنرمندان كم‌‌وبيش متاثر از نكات ياد شده بوده است.
جعفريان اضافه كرد: به دليل ادامه پاندمي در سراسر جهان و شرايط بهداشتي در كشورمان، نهايتا تصميم بر آن شد كه جشنواره موسيقي فجر در بستر فضاي مجازي به مخاطب عرضه شود. با رايزني با هنرمندان سازمان‌ها و نهادهاي هنري، كميته بين‌الملل جشنواره نهايتا به جمع‌بندي رسيد كه اين دوره با حضور 6 گروه برگزار شود. با توجه به شرايط بهداشتي حاكم از 6 ماه قبل 3 سناريو پيش روي مديران جشنواره قرار داشت كه شامل اجراي حضوري با مخاطب، اجراي حضوري با محدوديت تعداد مخاطب و اجراي برخط(آنلاين) بود. بعد از تعامل با گروه‌ها همچنين شرايط برگزاري جشنواره، نهايتا تصميم بر آن شد كه 4 اجرا به صورت برخط و از پيش ضبط شده در كشور مبدا و دو اجرا با حضور هنرمند در كشورمان برگزار شود.
كليه اجراهاي بين‌الملل توسط جشنواره سفارش داده شد
او بيان كرد كه جشنواره موسيقي فجر امسال پذيراي هنرمنداني از 4 كشور در قالب 6 اجرا خواهد بود كه مي‌توان به حضور هنرمنداني مانند جيووانا فراتا و دينو دپالما از ايتاليا، تيمو ولبرشت،تئو ببلكمن و موريس ارنست از آلمان اشاره كرد. همچنين دو گروه ويلا مدلنا و سان موس از اتريش و مارتين ملندز ازكوبا از ديگر هنرمنداني خواهند بود كه اجراي آنها پيش روي مخاطبان قرار خواهد گرفت.
جعفريان توضيح داد: كليه اجراهاي بين‌الملل براساس سفارش جشنواره به اين هنرمندان انجام شده و تمامي مختصات فني و هنري مدنظر از سوي كميته بين‌الملل جشنواره به آنان داده شده است. اين اجراها اختصاصا براي اين دور از جشنواره ضبط و تدوين شده است. هم‌اكنون جدول پخش اجراهاي جشنواره منتشر شده و مخاطبان مي‌توانند از كليه اجراهاي اين دوره به صورت رايگان استفاده كنند كه اين نكته بسيار مثبتي در جهت دسترسي عادلانه مخاطبان در همه نقاط كشور به بيش از 35 اجراي با كيفيت بسيار خوب است.
سال‌هاست جشنواره را بين‌المللي نمي‌ناميم
همچنين از او سوال كرديم كه آيا با توجه به اجراهاي از پيش ضبط شده بخش بين‌الملل، باز هم مي‌توان جشنواره را بين‌المللي ناميد؟ گفت: همان‌گونه كه مي‌دانيد، چند سالي است كه عبارت بين‌المللي از عنوان جشنواره موسيقي فجر حذف شده است. جشنواره بين‌المللي طبيعتا داراي مشخصات خاص و فراخوان بين‌المللي است. تمركز جشنواره موسيقي فجر بر توسعه و اعتلاي موسيقي ايران است و كاركرد بخش بين‌الملل و اساس اضافه كردن آن به جشنواره براي تامين ذائقه بخشي از مخاطب بوده است بنابراين نسبت اجراهاي خارجي به نسبت اجراهاي داخلي كسر كوچكي است. طبيعي است كه اگر جشنواره‌اي در مقياس جشنواره موسيقي فجركه از نظر تعداد اجرا در زمره جشنواره‌هاي بزرگ قرار مي‌گيرد، بخواهد در مقياس بين‌المللي عمل كند، ميليون‌ها دلار بودجه مي‌طلبد و بايد امكانات بيشتري براي آن درنظر گرفت كه ممكن است در توان مالي جشنواره‌هاي دولتي قرار نگيرد.