حسن بهشتي پور در گفت‌وگو با «اعتماد»:
تعهدات دو طرف بايد روشن و غيرقابل تفسير باشد
گروه ديپلماسي|«گروه 1+5 درباره احياي تحريم‌هاي سازمان ملل عليه ايران به توافق رسيد» اين خبري است كه روز گذشته رويترز به نقل از برخي منابع غربي اعلام و بيان كرد يكي از گره‌هاي اصلي غربي‌ها در دستيابي به توافق در ميان گروه 1+5 با اين توافق برداشته شده است. مساله بازگشت‌پذيري تحريم‌هاي ايران يكي از اصلي‌ترين ابزار دفاعي باراك اوباما، رييس‌جمهور ايالات متحده در مقابله با منتقدان توافق هسته‌اي با ايران است اما در اين خصوص اختلافي ميان چين و روسيه با ساير كشورهاي حاضر در مذاكرات وجود داشته است. مذاكره‌كنندگان امريكا و اروپا خواستار بازگشت خودكار مجدد تحريم بعد از توافق هسته‌اي و روسيه و چين مخالف هرگونه بازگشت خودكار تحريم‌ها عليه ايران هستند. بر اساس گزارش رويترز به عنوان بخشي از توافق جديد در خصوص بازگشت سريع تحريم‌هاي سازمان ملل عليه ايران، هرگونه نقض احتمالي مفاد توافق نهايي توسط ايران توسط پنل حل اختلاف كه احتمالا شامل اعضاي 1+5 و ايران مي‌شود، پيگيري و ارزيابي و در نهايت يك ايده غيرالزام آور مطرح مي‌شود.
آژانس بين‌المللي انرژي اتمي نيز به گزارشات مداوم درباره برنامه هسته‌اي ايران ادامه مي‌دهد و به گروه 1+5 و شوراي امنيت درباره فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران اطلاعاتي مي‌دهد و آنها مي‌توانند همكاري ايران را در زمينه توافق هسته‌اي مورد ارزيابي قرار دهند و اگر مشخص شود كه ايران در خصوص شرايط توافق همكاري نمي‌كند، تحريم‌هاي سازمان ملل احيا خواهد شد. پيش از اين قدرت‌هاي غربي مصر بودند كه احياي تحريم‌هاي سازمان ملل بدون راي شوراي امنيت و بر اساس شروطي باشد كه در قطعنامه جديد شوراي امنيت سازمان ملل كه قرار است بعد از حصول توافق نهايي تصويب شود، آورده مي‌شود. در خصوص جزييات اين مساله با حسن بهشتي‌پور، كارشناس مسائل سياست خارجي گفت‌وگويي داشتيم كه به شرح زير است:
رويترز مدعي است كه 1+5 بر سر چگونگي بازگشت تحريم‌هاي سازمان ملل در صورت نقض تعهد از سوي ايران به توافق رسيده‌اند. ارزيابي شما از اين مساله چيست؟
فكر مي‌كنم اين مساله بيشتر يك خبرسازي از سوي صيهونيست‌ها براي ايجاد جو رواني عليه كشورمان در مذاكرات است زيرا كشورهاي 1+5 در اين‌باره اختلاف نظر دارند و از سويي، هيات‌هاي تجاري اين كشورها براي آمدن به ايران و سرمايه‌گذاري در كشورمان به صف شده‌اند.
فارغ از اينكه شما به اصل خبر تشكيك وارد كرديد، فكر مي‌كنيد اين مساله چقدر جدي است؟
هنوز توافقي نشده و تعهدات دو طرف، صد در صد نشده است كه مساله بازگشت‌پذيري مطرح شود. از سويي، اين مساله زماني مطرح مي‌شود كه يكي از طرفين به تعهداتش عمل نكند. جمهوري اسلامي ايران نيز هنگامي كه توافقي را امضا كرد، بي‌ترديد به تعهداتش پايبند خواهد بود و اصولا كشورمان توافقي را امضا نمي‌كند كه اجرا نكند. در توافق ژنو نيز ديديم كه آقاي آمانو با همه سوگيري‌هايش به اجراي تعهدات ايران بر اساس اين توافق اقرار كرد و كشورمان به تعهدات خود پايبند بود.
آيا مكانيزمي براي تشخيص خلاف وعده و عدم پايبندي به تعهد از سوي طرفين مشخص شده است؟
قرار است كميته‌اي مسوول رسيدگي به اين مساله باشد تا در صورتي كه طرفين اختلافي پيدا كردند، به عنوان حكم به اين مساله رسيدگي كند.
اعضاي اين كميته مشخص شده‌اند؟
هنوز توافقي نشده است كه بخواهد اعضاي آن را مشخص كند. اين مساله در حال مذاكره است. شايد اعضاي اين گروه همانند كميته داوري اختلافات ايران و امريكا در دادگاه لاهه باشد كه متشكل از سه قاضي ايراني، سه قضايي امريكايي و سه قضايي از كشور ثالث بودند.
طرف مقابل مي‌گويد در صورتي كه ايران نقض تعهد كرد، تحريم‌ها بر حالت اوليه بازمي‌گردند. در صورت نقض تعهد طرف مقابل، ايران چه خواهد كرد؟
در صورتي كه طرف مقابل تعهداتش را اجرايي نكند و به عبارتي، پايبند به تعهدات و وظايفش نباشد، كشورمان نيز مي‌تواند به شرايط قبل بازگردد. اين بازگشت مي‌تواند شامل همه‌چيز باشد؛ چه درخصوص فردو و چه در خصوص غني‌سازي و ميزان سانتريفيوژها.
چه چيزهايي مي‌تواند به عنوان نقض تعهد محسوب شوند؟
هر گاه توافق نهايي صورت گرفت مي‌توان در اين‌باره صحبت كرد اما آنچه مسلم است، اين است كه وظايف و تعهدات دو طرف بايد روشن، بدون ابهام و بدون تفسير باشد.
مقامات غربي مدعي‌اند كه با وجود توافق نهايي، باز ساختار تحريم‌ها باقي است. اين گفته چقدر صحت دارد؟
اين يك ادعاست. هنوز توافقي نشده و بايد ديد در توافق نهايي در خصوص تحريم‌ها، چه بخش‌هايي لغو و چه بخش‌هايي تعليق مي‌شوند. از طرفي اين مساله بستگي به اجراي اقدامات ايران نيز دارد كه اين مساله در يك بازه صورت مي‌گيرد و مقامات ما نيز بيان كردند كه اجراي تعهدات بايد همزمان باشد و هم اينك روي جدولي براي اجراي همزمان تعهدات مذاكره مي‌شود.
مي توان گفت كه با توافق نهايي، ساختار و مشروعيت تحريم‌ها فرو
مي پاشد؟
بله؛ اگر اين ساختار همچنان باقي بماند و مشروعيت داشته باشد پس ما براي چه مذاكره مي‌كنيم.
هم اينك مهم‌ترين مانع پيش روي مذاكرات را چه مي‌دانيد؟
هم‌اكنون تيم‌ها روي اجراي همزمان تعهدات در حال گفت‌وگو هستند و نمي‌شود ايران تعهداتش را اجرا و سپس غرب بخواهد تعهداتش را اجرا كند. نياز است تا طرفين درخصوص اجراي همزمان تعهدات به توافق برسند و دستيابي به اين جدول نيز همان‌طور كه گفتم بايد روشن و بدون تفسير باشد.