هزينه‌هاي اقتصاد خرد بر دوش مصرف‌كننده
حجت ميرزايي ٭
در اقتصادي كه بنگاه‌ها با مقياس كوچك، گستردگي قابل توجهي دارند؛ سود حاصل از فعاليت‌هاي اقتصادي از سطح مطلوب پايين‌تر خواهد بود. خرد بودن اقتصاد به ويژه در بخش صنعت تبعاتي دارد كه به ورشكستگي واحدهاي صنعتي منتهي خواهد شد و در بخش توزيع نيز هزينه‌هاي تمام شده را افزايش داده و باعث گران تمام شدن كالا براي مصرف‌كننده مي‌شود. در كنار خرد بودن اقتصاد، نقش پررنگ شبكه توزيع در مقايسه با بخش توليد، باعث كاهش فعاليت‌هاي غيرمولد شده و نتيجتا درآمد حاصل از فروش در اختيار شبكه توزيع قرار مي‌گيرد. به عبارت ديگر يك شبكه گسترده و ناكارآمد توزيع با حلقه‌هاي بسيار كوچك وجود دارد كه با پايين‌ترين سطح كارآيي فعاليت مي‌كند و عملا با جهش بزرگي از قيمت تمام شده يا عوايد حاصل از فروش روبه‌رو مي‌شود. در اين نظام سهم بخش توليد از سود حاصله بين 10 تا 20 درصد و مابقي سهم بخش توزيع است. اينكه بخش غيرمولد سهم بزرگي از اقتصاد كشور را از آن خود كرده و هر روز بزرگ‌تر شده است در اثر ساختار سياست‌هايي بوده كه در سال‌هاي اخير اتخاذ شده و نهايتا منجر به اعطاي پاداش‌هاي بزرگ‌تري به بخش غيرمولد شده است. سهم‌گيري قابل توجه از سودهاي ناشي از فعاليت‌هاي اقتصادي در حالي به بخش غيرمولد مي‌رسد كه اين بخش بدون پرداخت هزينه‌هاي مالي و اجتماعي به فعاليت مشغول است.
يكي از سياست‌هايي كه اقتصاد ايران را روز به روز خردتر كرده است شكل نگرفتن نظام كارآفريني و فعاليت‌هاي بخش رسمي توليد است. به همين دليل بخش بزرگي از فعاليت‌هاي توليدي و غالب كسب و كارهاي خرد كه در بخش صنعت بالغ بر 70 درصد و در بخش خدمات با اعداد بسيار بزرگ‌تري وجود دارد؛ به صورت تك نفره انجام مي‌شود. هر فرد با سرمايه اندك خود كسب و كاري خرد را تشكيل داده كه به دليل كوچك بودن مقياس فعاليت‌ها، هزينه‌هايي بالاتر از سطح معمول داشته و سود حاصله كاهش مي‌يابد. بر اين اساس قيمت تمام شده نيز با افزايش مواجه مي‌شود و مصرف‌كنندگان هزينه‌هاي مضاعفي را براي كالا و خدمات دريافتي پرداخت مي‌كنند. از طرف ديگر موانع فعاليت‌هاي رسمي باعث شده كه بخش بزرگي از شاغلان به سمت فعاليت‌هاي غيررسمي حركت كرده و خدمات را به صورت غيررسمي به ويژه در بخش توزيع ارايه كنند. بخش بزرگي كه از اقتصاد رسمي به دليل موانع و محدوديت‌ها يا عدم تمايل افراد جا مانده‌اند در بخش غيررسمي فرصت‌هايي را با سرمايه‌ها و مهارت‌هاي اندك و خرد ايجاد كردند و شبكه توزيع و خدمات يكي از شبكه‌هايي بوده كه توانسته هميشه سهم قابل توجهي را در اين حوزه داشته باشد. ٭كارشناس اقتصادي