گروه ديپلماسي| برخاستن دود سفيد از دودكش‌هاي هتل كوبرگ. شايد اين رساترين تعابير در وصف نتيجه مذاكرات هسته‌اي ايران و گروه 1+5 در وين اتريش باشد كه پس از مدتها گفت‌وگوها و چانه‌زني‌هاي نفسگير، فشرده و طولاني، آخرين تصميم‌گيري‌ها سرانجام در آخرين روزهاي مذاكرات پيچ‌درپيچ هسته‌اي به نتيجه رسيد و پس از مدتها به يك توافق براي خط بطلان كشيدن بر بحراني ساختگي وغيرضرور به پايان رسيد. در طول نزديك به سه هفته حساس‌تر شدن مذاكرات هسته‌اي و حضور خبرنگاران در وين، صداي تيك‌تاك ساعت‌ها به خوبي شنيده مي‌شد و چشم‌ها به پنجره‌هاي هتل كوبرگ خيره مانده بود تا مگر دودي سفيد از دودكش‌هاي هتل كوبرگ بيرون آيد و مذاكره‌كننده‌اي در بالكن‌هاي اين هتل ظاهر شود و خبري از مذاكرات بدهد. گرماي شديد 37 درجه‌اي وين نيز كه با بارش توام با باد در طول روزهاي گذشته همراه بود، بي‌ترديد تفاوتي با فضاي حاكم بر مذاكرات نداشت. يك روز همه‌چيز خوب بود كه موجب مي‌شد مذاكره‌كنندگان پالس‌هاي مثبت بفرستند و روز ديگر چهره‌ها عبوس و مهر سكوت بر لب. اما با اين حال، با صاف شدن هواي وين، بالاخره هواي مذاكرات هسته‌اي نيز پس از 13 سال صاف و آفتابي و منجر به برخاستن دود سفيد از هتل كوبرگ شد.
شب چشم‌انتظاري همگان
شب گذشته، خبرنگاران در مقابل هتل كوبرگ بي‌صبرانه چشم انتظار اعلام نتيجه مذاكرات هسته‌اي نشسته بودند اما اين چشم‌انتظاري مختص به خبرنگاران مقابل محل مذاكرات هسته‌اي نبود و ميليون‌ها نفر در ايران منتظر بودند تا از نتيجه حدود دو سال مذاكرات خبردار شوند. همگان مي‌دانستند كه توافق شدني است اما انتظار برگزاري نشست رسمي مطبوعاتي وزرا را داشتند و هر لحظه نيز خبرهايي ضد و نقيض نسبت به برگزاري اين نشست منتشر مي‌شد. با اين حال از نيمه‌هاي بامداد سه‌شنبه براي خبرنگاران و افكارعمومي ثابت شد كه اگر نشستي قرار است برگزار شود، اين نشست صبح خواهد بود. سرانجام زمان موعود فرارسيد. وزراي امور خارجه يكي پس از ديگري از هتل كوبرگ خارج شدند و به سمت مقر سازمان ملل در وين رفتند. ظريف در ابتداي نشست عمومي با اعضاي 1+5، با قدرداني از همه آنهايي كه اين روند را شروع كردند، گفت: آنچه به نظر ما يك بحران غيرضرور بود حالا افق‌هايي براي برخورد با مسائلي كه خيلي جدي جامعه بين‌الملل را تحت تاثير قرار مي‌دهد باز كرده لذا اين يك لحظه تاريخي است. وي با بيان اينكه ما به توافقي نزديك مي‌شويم كه براي همه جامع نيست، يادآور شد: اما اين بهترين توافقي است كه مي‌توانستيم به دست آوريم و يك دستاورد بسيار مهم براي همه ما است.ظريف افزود: امروز مي‌توانست پايان همه اميدها براي اين موضوع باشد ولي هم اكنون يك فصل جديد از اميد را آغاز مي‌كنيم و مي‌توانيم آينده را با هم بنا كنيم و آن را دستاورد همه بدانيم. وي با قدرداني از دولت‌هاي ديگر و كارشناسان سياسي تيم‌ها كه به رسيدن به اين روند نيز كمك كردند، از خاوير سولانا، كاترين اشتون و فدريكا موگريني كه رهبري خود را در ثمربخش بودن اين روند نشان دادند نيز تقدير كرد.
امضاي نقشه راه براي حل مسائل گذشته
سه‌شنبه تنها روز ديدار وزراي امور خارجه نبود. علي‌اكبر صالحي و يوكيا آمانو نيز با يكديگر ديدار كردند و به امضاي توافق همكاري براي حل مسائل گذشته پرداختند. رييس سازمان انرژي اتمي پس از امضاي توافقي با آژانس كه نقشه راه نامگذاري شد، در مصاحبه با خبرنگاران اعلام كرد: در اين توافق با انجام اقداماتي توسط ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تمام مسائل گذشته به طور كامل حل و فصل خواهد شد. وي افزود: انجام تمام توافقات از جمله ترتيبات مقرر براي موضوع پارچين با رعايت كامل خطوط قرمز كشور خواهد بود. وي افزود: اميدوارم كه با حل و فصل مسائل گذشته فصل جديدي از روابط و همكاري بين ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي گشوده شود.
اهم موارد مندرج دربرنامه جامع اقدام مشترك بين ايران و 1+5
جمهوري اسلامي ايران و دولت‌هاي عضو گروه 1+5 (شامل امريكا، آلمان، انگليس، چين، فرانسه و روسيه همراه با نماينده عالي سياست خارجي اتحاديه اروپايي) پس از 22 ماه مذاكره سخت و فشرده، سرانجام در روز 23 تير 1394 براي رفع سوءتفاهم‌ها در مورد برنامه صلح‌آميز هسته‌اي جمهوري اسلامي ايران و همزمان لغو تحريم‌هاي ظالمانه عليه ملت ايران تفاهم كردند. در نتيجه اين تفاهم كه با رعايت چارچوب‌ها، دستورالعمل‌ها و خطوط قرمز جمهوري اسلامي ايران تدوين شده است، دستاوردهاي زير در حوزه هسته‌اي و لغو تحريم‌ها حاصل شد. مولفه‌هايي كه در پي‌خواهند آمد خلاصه‌اي از برنامه جامع اقدام مشترك بين ايران و 1+5 است كه در تاريخ 23تير 1394 بين جمهوري اسلامي ايران و كشورهاي 1+5 مورد توافق واقع شد. در نتيجه اين برجام:
قدرت‌هاي جهاني برنامه هسته‌اي صلح‌آميز جمهوري اسلامي ايران را به رسميت شناخته و اعمال حقوق هسته‌اي ملت ايران را در چارچوب معاهدات بين‌المللي محترم مي‌شمارند.
برنامه هسته‌اي ايران كه با قلب حقايق و به ناحق به عنوان تهديدي براي صلح و امنيت بين‌المللي معرفي شده بود، اكنون به موضوعي براي همكاري بين‌المللي با ساير كشورها در قالب استانداردهاي بين‌المللي تبديل مي‌شود.
ايران به عنوان يك قدرت داراي فناوري هسته‌اي و برخوردار از برنامه هسته‌اي صلح‌آميز، از جمله چرخه كامل سوخت و غني‌سازي، توسط سازمان ملل متحد مورد شناسايي قرار مي‌گيرد.
قطعنامه‌هاي تحريمي ناعادلانه شوراي امنيت سازمان ملل متحد، شامل كليه تحريم‌هاي اقتصادي و مالي تحميل شده عليه كشورمان، در قالب يك چارچوب مورد تفاهم و از طريق صدور يك قطعنامه جديد به يك‌باره لغو خواهند شد.
با صدور قطعنامه جديد ذيل ماده 25 منشور ملل متحد، ضمن اشاره به ماده 41 منشور صرفا در بندهاي مربوط به لغو تحريم‌هاي گذشته، تحول ماهوي در نحوه برخورد شوراي امنيت با ايران ايجاد خواهد شد.
همه تاسيسات و مراكز هسته‌اي ايران به كار خود ادامه خواهند داد. بر خلاف خواسته‌هاي اوليه طرف مقابل، هيچ كدام نه برچيده مي‌شوند نه تعطيل.
سياست جلوگيري از غني‌سازي ايران شكست خورد؛ برنامه غني‌سازي ايران ادامه خواهد يافت.
زيرساخت هسته‌اي ايران حفظ خواهد شد. هيچ سانتريفيوژي از بين نخواهد رفت و كار تحقيق و توسعه بر روي كليه سانتريفيوژهاي كليدي و پيشرفته ايران از جمله IR-4، IR-5، IR-6 و IR-8ادامه مي‌يابد.
رآكتور آب سنگين اراك به عنوان يك رآكتور آب سنگين باقي مانده و ضمن مدرن‌سازي و اضافه كردن قابليت‌ها، آزمايشگاه‌ها و تاسيسات جديد به آن با همكاري صاحبان پيشرفته‌ترين و امن‌ترين فناوري‌هاي روز جهاني، خواسته‌هاي اوليه براي برچيده شدن يا تبديل آن به رآكتور آب سبك به كنار گذاشته شده اند.
ايران به عنوان يك توليد‌كننده محصولات هسته‌اي، به خصوص دو محصول راهبردي «اورانيوم غني شده» و «آب سنگين» وارد بازارهاي جهاني خواهد شد و تحريم‌ها و محدوديت‌ها عليه صادرات و واردات مواد هسته‌اي – كه بعضا 35 سال در جريان بود -بي‌تاثير مي‌شود.
تحريم‌هاي اقتصادي و مالي در حوزه‌هاي بانكي، مالي، نفتي، گازي، پتروشيمي، تجاري، بيمه، حمل و نقل وضع شده توسط اتحاديه اروپايي و امريكا كه به بهانه برنامه هسته‌اي ايران وضع شده است، در ابتداي اجراي توافق به‌طور يك جا لغو مي‌شوند .
الزام بر ممنوعيت فعاليت موشكي كشورمان از جمله در حوزه موشك‌هاي بالستيك به محدوديت‌هايي در حوزه موشك‌هاي طراحي شده براي سلاح هسته‌اي كه جمهوري اسلامي ايران هيچگاه به دنبال آن نبوده و نخواهد بود، تبديل خواهد شد.
تحريم تسليحاتي ايران لغو و با برخي محدوديت‌ها جايگزين خواهد شد، به نحوي كه امكان واردات يا صادرات اقلام دفاعي به صورت موردي فراهم خواهد شد. اين محدوديت‌ها نيز بعد از پنج سال به‌طور كامل لغو خواهد شد.
ممنوعيت خريد اقلام حساس با كاربرد دومنظوره لغو و تامين نيازهاي ايران از طريق كميسيون مشترك ايران و 1+5 تسهيل خواهد شد .
تحريم تحصيل دانشجويان ايراني در رشته‌هاي مرتبط با انرژي هسته‌اي به‌طور كامل لغو خواهد شد.
براي نخستين بار پس از سه دهه تحريم غيرعادلانه، ممنوعيت خريد هواپيماي مسافربري مرتفع و امكان بازسازي ناوگان هوايي كشور و ارتقاي ايمني پروازها فراهم خواهد شد.
ده‌ها ميليارد دلار از درآمدهاي ايران كه طي چند سال گذشته به دليل تحريم‌هاي ظالمانه در خارج از كشور مسدود شده است آزاد خواهد شد.
بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران، كشتيراني جمهوري اسلامي، شركت ملي نفت ايران، شركت ملي نفتكش و شركت‌هاي تابعه، ايران اير و بسياري از ديگر نهادها، بانك‌ها و موسسات كشورمان (در مجموع حدود 800 شخص حقيقي و حقوقي) از شمول تحريم‌ها خارج مي‌شوند.
دسترسي بيشتر ايران به حوزه‌هاي تجاري، فناوري، مالي و انرژي تسهيل خواهد شد.
ممنوعيت يا محدوديت همكاري‌هاي اقتصادي با ايران در تمامي عرصه‌ها از جمله سرمايه‌گذاري در صنايع نفت و گاز و پتروشيمي و ساير زمينه‌ها مرتفع خواهد شد.
و بالاخره در حوزه انرژي صلح‌آميز هسته‌اي زمينه همكاري‌هاي گسترده بين‌المللي با ايران در حوزه ساخت نيروگاه‌هاي جديد هسته‌اي، رآكتورهاي تحقيقاتي و پيشرفته‌ترين حوزه‌هاي صنعت هسته‌اي ايجاد مي‌شود.
مولفه‌هاي اصلي برنامه جامع اقدام مشترك بين ايران و 1+5
1- غني‌سازي
برنامه غني‌سازي ايران بدون يك روز توقف يا تعليق ادامه خواهد يافت.
جمهوري اسلامي ايران بر اساس يك طرح مدون و دقيق علمي و فني در هشت سال نخست برنامه جامع اقدام مشترك با پذيرش برخي محدوديت‌ها، نه تنها برنامه هسته‌اي خود را از ديدگاه بين‌المللي تثبيت مي‌كند، بلكه تمام پايه‌هاي علمي و كاربردي لازم را با يك برنامه تحقيق و توسعه پيشرفته براي حركت به سمت غني‌سازي صنعتي و تجاري با بهره‌برداري از بهترين و پيشرفته‌ترين سانتريفيوژهاي خود و در اقتصادي‌ترين شكل و با بالاترين بهره‌وري برقرار خواهد ساخت.
پس از طي دوره هشت ساله محدوديت، ظرفيت غني‌سازي ايران بر اساس برنامه‌ريزي‌هاي سازمان انرژي اتمي براي تكميل، توليد و راه‌اندازي سانتريفيوژهاي پيشرفته، توسعه خواهد يافت.
برنامه هسته‌اي بلندمدت كشورمان، كه نمايانگر اهداف، مراحل اجرايي و جدول زماني براي رسيدن به اين اهداف است، پس از اجرايي شدن توافق بر اساس سازوكار مندرج در پروتكل الحاقي به اطلاع آژانس خواهد رسيد.
سانتريفيوژهاي پيشرفته IR6 ايران با ظرفيت 10 برابر سانتريفيوژهاي كنوني از ابتداي اجراي توافق در يك شيب معقول علمي در زنجيره‌هاي مياني تحقيق و توسعه تكميل و از سال هشتم به توليد تدريجي خواهد رسيد؛
سانتريفيوژهاي پيشرفته IR8 ايران با ظرفيت اسمي 20 برابر سانتريفيوژهاي كنوني كه در دو سال اخير طراحي شده‌اند، در كمتر از يك سال از اجراي توافق وارد مرحله آزمايشات فني با گاز مي‌شوند و مراحل تحقيق و توسعه آنها در زنجيره‌هاي مياني بر اساس دقيق‌ترين استانداردهاي كاربردي از سال هشتم وارد مرحله توليد تدريجي خواهند شد؛
ساير فعاليت‌هاي تحقيق و توسعه غني‌سازي ايران بر اساس نيازهاي كشور ادامه خواهد يافت؛
ظرفيت غني‌سازي ايران در حد 6104 ماشين سانتريفيوژ IR-1 براي مدت 10 سال خواهد بود. از اين تعداد، 5060 ماشين در نطنز به غني‌سازي مي‌پردازند و 1044 ماشين در فردو در حالت آماده خواهند بود.
سانتريفيوژهاي مازاد و بخشي از زيرساخت مرتبط با آنها جمع‌آوري و براي جايگزيني سانتريفيوژهاي از رده خارج شده مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
با اجرايي شدن توافق، ايران به عنوان صادركننده اورانيوم غني شده وارد بازارهاي بين‌المللي اين كالاي استراتژيك خواهد شد.
به غير از 300 كيلو مواد غني شده كه به عنوان ذخيره در هر زمان در كشور نگهداري خواهد شد. مازاد توليد براي 15 سال حسب تشخيص ايران:
در قبال دريافت معادل اورانيوم طبيعي در بازارهاي بين‌المللي به فروش خواهد رسيد.
به مجتمع سوخت واجد استانداردهاي بين‌المللي تبديل خواهد شد.
به اورانيوم طبيعي رقيق خواهد شد.
مجتمع‌هاي سوخت موجود در ايران با منشأ داخلي يا خارجي كه حايز استانداردهاي بين‌المللي باشند، از شمول 300 كيلو ذخيره خارج هستند .
كشورهاي 1+5 ايران را در دستيابي به فناوري پيشرفته براي رسيدن به استانداردهاي جهاني سوخت كمك خواهند كرد و به تدريج ايران قادر به تبديل اورانيوم غني شده خود به سوخت مطمئن براي نيروگاه بوشهر خواهد شد.
براي 15 سال ايران سطح غني‌سازي را در حد 67/3 درصد حفظ خواهد كرد.
سوخت مورد نياز رآكتور تحقيقاتي تهران از ذخاير اكسيد 20 درصد موجود در ايران تامين خواهد شد و در صورت اتمام اين ذخاير، با تعهد كشورهاي 1+5 براي تامين به موقع سوخت مزبور يا اكسيد اورانيوم 20درصد از بازارهاي بين‌المللي تامين خواهد شد.
سانتريفيوژهاي مازاد و بخشي از زيرساخت آنها جمع‌آوري و تحت نظارت آژانس در اماكن امن و حفاظت شده در نطنز نگهداري شده و براي جايگزيني سانتريفيوژهاي از رده خارج شده در طول دوره توافق مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
با توجه به تكميل مراحل تحقيق و توسعه سانتريفيوژهاي IR6 و IR8، تاسيسات نطنز با دارا بودن ظرفيت لازم براي نيازهاي غني‌سازي صنعتي ايران متناسب با توسعه سهم برق هسته‌اي در سبد انرژي كشور در افق 15 سال آينده، ايران از ساخت تاسيسات جديد غني‌سازي بي‌نياز خواهد بود .
با توجه به عدم صرفه اقتصادي ساير روش‌هاي غني‌سازي و تمركز برنامه كشورمان بر غني‌سازي با استفاده از سانتريفيوژ گازي، براي مدت 10سال ايران از ساير شيوه‌ها براي اين منظور استفاده نخواهد كرد.
2- همكاري‌هاي صلح‌آميز بين‌المللي
كشورهاي عضو 1+5 و ساير كشورها در پروژه‌هاي فناوري صلح‌آميز هسته‌اي در ايران مشاركت خواهند كرد.
قطعنامه شوراي امنيت همكاري كشورها با ايران در اين حوزه را تشويق و ترغيب خواهد كرد.
اين پروژه‌ها از جمله شامل موارد زير مي‌شود:
نيروگاه‌هاي هسته‌اي قدرت ايمن همراه با فناوري‌هاي مربوطه؛
رآكتورهاي تحقيقاتي مدرن همراه با فناوري‌هاي مربوطه؛
مدرن‌سازي رآكتور آب سنگين اراك؛
توليد سوخت هسته‌اي، از جمله سوخت‌هاي مدرن؛
تحقيق و توسعه روي فناوري‌هاي پيشرفته هسته‌اي همچون گداخت هسته‌اي، انواع شتاب‌دهنده‌ها، فيزيك پلاسما؛
پزشكي هسته‌اي و راديوداروها از جمله شامل تاسيس مركز منطقه‌اي فوق مدرن پزشكي هسته‌اي؛ فناوري ليزر براي كاربردهاي پزشكي و...
توسعه نيروي انساني.
ايمني، پادمان و امنيت هسته‌اي.
مديريت پسماندهاي حاصل از فعاليت‌هاي هسته‌اي و حفاظت از محيط زيست.
ساير پروژه‌هاي متصور در حوزه فناوري صلح‌آميز هسته‌اي بين ايران و ساير كشورها.
3- اراك
رآكتور آب سنگين اراك كماكان ماهيت آب سنگين خود را حفظ خواهد كرد.
با بازطراحي قلب اين رآكتور قابليت‌هاي جديد شامل تست سوخت، تست مواد ساختاري، توليد انواع راديوداروها و راديو ايزوتوپ‌هايي كه مستلزم شارنوترونيك بسيار بالا هستند، به قابليت‌هاي اين رآكتور اضافه خواهد شد.
طراحي جديد ضمنا باعث خواهد شد تا مواد راديواكتيو با قابليت استفاده در مصارف غيرصلح‌آميز در سوخت مصرف شده به مقدار قابل ملاحظه‌اي كاهش يابد.
قلب جديد رآكتور با طراحي دانشمندان ايراني و در قالب يك همكاري بين‌المللي كه تحت مديريت ايران خواهد بود، ساخته خواهد شد.
با توجه به معضلات زيست‌محيطي و هزينه بالاي نگهداري، سوخت مصرف شده رآكتور آب سنگين اراك به خارج از كشور فرستاده خواهد شد.
با اجرايي شدن توافق، ايران به عنوان يكي از معدود توليدكنندگان آب سنگين در جهان وارد بازارهاي بين‌المللي شده و مازاد بر نيازهاي خود را به بازارهاي جهاني و به قيمت‌هاي جهاني عرضه خواهد كرد.
ضمن حفظ رآكتور آب سنگين اراك، طي 15 سال آتي ايران رآكتورهاي تحقيقاتي مدرن ديگري بر‌پايه آب سبك خواهد داشت. در اين خصوص همكاري‌هاي بين‌المللي همراه با تضمين سوخت مربوطه با ايران صورت خواهد گرفت.
ايران در راستاي برنامه خود، طرحي براي بازفراوري سوخت‌هاي مصرف شده و فعاليت‌هاي مرتبط با آن ندارد ولي جداسازي راديوايزوتوپ‌هاي صنعتي و پزشكي را از نمونه‌هاي تاب ديده اورانيوم غني شده، ادامه خواهد داد.
4- فردو
تاسيسات فردو همچنان به عنوان يك تاسيسات هسته‌اي باقي خواهد ماند. اين تاسيسات تحت عنوان مركز هسته‌اي فيزيك و فناوري به امور زير خواهد پرداخت:
توليد ايزوتوپ‌هاي پايدار براي مصارف پركاربرد صنعتي و پزشكي (راديوداروها) .
تحقيق و توسعه هسته‌اي در حوزه‌هاي مختلف .
تعداد 1044 دستگاه سانتريفيوژ IR-1 با تمامي زيرساختهاي ضروري در فردو حفظ مي‌شود كه دو زنجيره آن به صورت روشن و در حال چرخش خواهند بود.
سانتريفيوژهاي مازاد و زيرساخت مرتبط با آنها جمع‌آوري و براي جايگزيني سانتريفيوژهاي از رده خارج شده مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
5- شفاف‌سازي
ايران پروتكل الحاقي را داوطلبانه اجرا كرده و متناسب با ايفاي تعهدات طرف مقابل، در مراحل بعدي آن را براي تصويب به مجلس محترم شوراي اسلامي تسليم خواهد كرد.
ايران اجراي كد اصلاحي 1/3 را از سر گرفته و در‌راستاي اجراي مفاد پروتكل الحاقي و براي پيشگيري از اختلاف برداشت‌ها و جلوگيري از تكرار اتهامات بي‌اساس عليه كشور به آژانس اجازه نظارت بر مراكز تغليظ اورانيوم به مدت 25 سال و نظارت بر توليد لوله روتور و بيلوز سانتريفيوژهاي خود را براي 20 سال خواهد داد.
ايران مطابق با قوانين خود و وفق مفاد موافقتنامه جامع پادمان، تسهيلات بيشتري براي كار آژانس قايل شده و به آژانس اجازه خواهد داد از برخي فناوري‌هاي جديد راستي‌آزمايي كه به صورت متعارف در ساير كشورها نيز مورد بهره‌برداري و صحه‌گذاري قرار گرفته، به‌طور مشخص دستگاه اندازه‌گيري ميزان غنا و پلمب‌هاي الكترونيكي استفاده كند.
آژانس اجازه استفاده از دوربين‌هاي آنلاين يا هر ابزاري كه مستلزم انتقال آنلاين اطلاعات تاسيسات هسته‌اي ايران به خارج از كشور باشد را به هيچ‌وجه نخواهد داشت.
ايران در چارچوب پروتكل الحاقي اجازه رسيدگي آژانس به اطلاعات مربوط به انجام فعاليت‌هاي هسته‌اي در مراكز اعلام نشده را خواهد داد. هرگونه اختلاف نظر احتمالي بين ايران و آژانس در زمينه نحوه رسيدگي شامل دسترسي مديريت شده به مراكز مظنون به فعاليت‌هاي اعلام نشده هسته‌اي در يك بازه زماني منطقي از طريق كميسيون مشترك متشكل از ايران و اعضاي 1+5 حل و فصل خواهد شد. اين اقدامات در قالب چارچوب‌هاي معمول بين‌المللي و صرفا براي اطمينان از فقدان فعاليت‌هاي هسته‌اي اعلام نشده صورت گرفته و مبتني بر احترام به حاكميت و رعايت ملاحظات حفظ اسرار نظامي و امنيتي كشور خواهد بود.
نه به آژانس و نه به هيچ فرد و نهاد ديگري اجازه اقدامات خارج از رويه‌هاي معمول، قوانين و مقررات پروتكل‌هاي بين‌المللي و بازرسي از مراكز نظامي ايران داده نخواهد شد.
نه به آژانس و نه به هيچ فرد و نهاد ديگري اجازه دسترسي به مراكز يا سيستم‌هاي موشكي ايران داده نخواهد شد.
ايران براي رفع ابهام‌هاي آژانس نسبت به اتهامات مطروحه راجع به گذشته برنامه هسته‌اي صلح‌آميز خود در يك چارچوب محدود و مورد توافق با آژانس همكاري خواهد كرد و آژانس اين موارد را ظرف مدت تعيين شده (تا پايان سال 2015 ميلادي) حل‌و‌فصل خواهد كرد.
6- تحريم‌هاي شوراي امنيت
متعاقب ارجاع موضوع برنامه هسته‌اي ايران به شوراي امنيت سازمان ملل متحد در سال 2006، شوراي امنيت طي چهار سال اقدام به صدور شش قطعنامه تحريمي عليه ايران كرد كه در آنها ايران مكلف به تعليق برنامه هسته‌اي خود شامل چرخه غني‌سازي، تحقيق و توسعه، رآكتور اراك و ساير برنامه‌هاي مرتبط شده بود. در اين قطعنامه‌ها كه با استناد به ماده 41 از فصل هفتم منشور ملل متحد تصويب شد، طيف گسترده‌اي از تحريم‌ها و محدوديت‌هاي مالي، بانكي، اقتصادي، حمل و نقل و بيمه‌اي عليه ايران اعمال گرديد. در نتيجه اين تحريم‌ها كه خود مستمسك و مبنايي براي تحميل و تشديد تحريم‌هاي يكجانبه امريكا و ايالات متحده امريكا و ساير كشورها شد، كشورمان در معرض خسارت‌ها و آسيب‌هاي بي‌سابقه‌اي قرار گرفت. بر اساس قطعنامه 1929 كه جامع همه تحريم‌هاي قبلي به شمار مي‌آيد، تلاش گسترده‌اي براي غيرقانوني كردن برنامه هسته‌اي ايران شكل گرفت، تحريم‌هاي شوراي امنيت عليه ايران نهادينه شد، مستمسكي قانوني براي اقدامات ايذايي در سطح منطقه و بين‌المللي عليه ايران فراهم گرديد و وجهه و جايگاه ايران در معرض آسيب قرار گرفت و هزينه تعامل سياسي و اقتصادي با ايران براي شركاي ايران بالا رفت. تسري دامنه تحريم‌ها به حوزه دفاعي كشور كه در قالب ممنوعيت برنامه دفاعي موشكي و تحريم نامحدود تسليحاتي متعارف نمود يافت، تحريم شركت كشتيراني جمهوري اسلامي ايران، مجوز بازرسي محموله‌هاي هوايي و دريايي به مقصد يا از مبدا ايران، اعمال تحريم‌هاي جديد در حوزه‌هاي بانكي پولي بيمه‌اي و اعتباري، فشار بر صنعت نفت و گاز كشور، اعمال مراقبت‌هاي خاص درمورد هرگونه مراوده با ايران يا اشخاص حقوقي و حقيقي ايراني در حوزه‌هاي مختلف اقتصادي و مالي و تجاري، نشانگر اين واقعيت بود كه طرف‌هاي مقابل درصدد مسدود كردن همه مجاري تنفسي كشور هستند. تاسيس گروه كارشناسي تخصصي در شوراي امنيت براي نظارت دقيق بر اجراي تحريم‌ها موجب نهادينه شدن بيش از پيش نظام تحريمي شوراي امنيت شد و در عمل ايران با وجود عضويت ديرينه در معاهده عدم اشاعه از همه مزايا و حقوق شناسايي‌شده در اين معاهده محروم و تكاليف و مسووليت‌هايي بسيار فراتر از معمول بر آن تحميل شد. نتيجه اين وضعيت اين شد كه نه‌تنها برنامه هسته‌اي كشور در معرض آسيب اساسي قرار گيرد بلكه اساسا امنيت ملي ايران به مخاطره بيفتد. با توجه به نكات فوق، رفع اين تحريم‌هاي اقتصادي و مالي يكي از اولويت‌هاي مذاكراتي جمهوري اسلامي ايران بوده است تا از يكسو كليه اقدامات كشورها كه در اجراي قطعنامه‌هاي شوراي امنيت صورت گرفته است متوقف شود و از سوي ديگر مهم‌ترين مستمسك حقوقي بين‌المللي براي مخدوش كردن ماهيت مشروع و صلح‌آميز برنامه هسته‌اي ايران و تحميل تحريم‌هاي يكجانبه عليه ايران رفع شود. در راستاي اين سياست و به دنبال نهايي شدن برجام، شوراي امنيت قطعنامه جديدي صادر خواهد كرد كه لغو كليه قطعنامه‌هاي شوراي امنيت پيرامون موضوع برنامه هسته‌اي ايران وفق ماده 41 را به دنبال خواهد داشت. بر اساس اين قطعنامه:
«برنامه جامع اقدام مشترك» مورد تاييد قرار گرفته و اجراي آن براي همه طرف‌ها از جمله كشورهاي 1+5 به لحاظ حقوق بين‌الملل الزام‌آور خواهد بود.
كليه قطعنامه‌هاي شوراي امنيت (1696، 1737، 1747، 1803، 1835، 1929 و 2224) در مرحله اول و در قالب ماده 41 منشور ملل متحد (كه شش قطعنامه قبلي در آن قالب صادر شده بود و ايران را تحت ماده 41 فصل 7 منشور قرار داده بود) لغو و كليه تحريم‌هاي مالي و اقتصادي تحميل شده وفق آنها خاتمه مي‌يابد.
شوراي امنيت صراحتا رويكرد خود را نسبت به موضوع هسته‌اي ايران به‌طور اساسي تغييريافته اعلام مي‌كند و برداشت گذشته نسبت به برنامه هسته‌اي ايران به عنوان «تهديد عليه صلح و امنيت بين‌المللي» رفع خواهد شد.
مبنا و مستمسك اصلي تحريم‌هاي بين‌المللي و يكجانبه عليه ايران يعني درخواست براي تعليق غني‌سازي، برچيده شدن سايت فردو، تعطيلي سايت اراك، توقف برنامه آب سنگين و تمامي فعاليت‌هاي تحقيق و توسعه غني‌سازي كه به موجب قطعنامه‌هاي قبلي ممنوع شده بود، ملغي شده و بدين‌ترتيب برنامه هسته‌اي ايران با رعايت مجموعه‌اي از محدوديت‌هاي زمان‌دار و اقدامات شفافيت ساز بيشتر از سوي ايران مورد تاييد سازمان ملل متحد قرار مي‌گيرد.
مجوزهاي گسترده‌اي كه در قالب قطعنامه‌هاي تحريمي شوراي امنيت براي اعمال تحريم‌ها و اقدامات محدود‌كننده يكجانبه به كشورها داده شده بود، كاملا به كنار نهاده مي‌شود.
ممنوعيت صادرات اقلام دو منظوره و موارد مربوط به تامين، فروش و انتقال مواد و فناوري‌هاي هسته‌اي حساس به ايران برداشته شده و امكان خريد قانوني اقلام و نيازهاي صنعت هسته‌اي كشور كه قبلا به دليل تلقي شوراي امنيت از برنامه هسته‌اي ايران به عنوان يك نگراني اشاعه‌اي ممنوع شده بود، از طريق كميسيون مشترك فراهم و تسهيل خواهد شد.
تحريم تسليحاتي ايران لغو و با برخي محدوديت‌ها جايگزين خواهد شد به نحوي كه امكان واردات يا صادرات اقلام دفاعي به صورت موردي فراهم خواهد شد. اين محدوديت‌ها نيز بعد از پنج سال به‌طور كامل لغو خواهد شد. جمهوري اسلامي ايران صراحتا اعلام كرده است كه به سياست هميشگي خود در خصوص اتخاذ اقدامات لازم جهت حفظ صلح و امنيت در منطقه از جمله در مقابله با تروريسم ادامه خواهد داد.
توسعه برنامه دفاعي موشكي كشور كه قبلا در قالب ماده 41 از فصل هفتم منشور به شكل الزام آور منع شده بود، به شكل يك محدوديت غيرالزام آور و صرفا در رابطه با موشك‌هاي طراحي شده براي حمل كلاهك‌هاي هسته‌اي كه جمهوري اسلامي ايران هيچگاه به دنبال آن نبوده و نخواهد بود، در يك بازه زماني معين تعديل خواهد شد؛ جمهوري اسلامي ايران اعلام كرده است كه به سياست هميشگي خود در خصوص تحريم تسليحاتي ادامه خواهد داد.
افراد و نهادهايي كه به بهانه ارتباط با برنامه هسته‌اي ايران مورد تحريم قرار گرفته‌اند از فهرست تحريمي خارج خواهند شد.
سازوكاري براي حل اختلافات پيش آمده و تشخيص عدم پايبندي عمده برجام توسط هر يك از طرف‌ها و تبعات ناشي از آن ايجاد خواهد شد. ايران و 1+5 امكان بازگشت در صورت عدم اصلاح موارد عدم پايبندي عمده توسط هر يك از طرف‌هاپس از طي روند پيش بيني شده را خواهند داشت. جمهوري اسلامي ايران صراحتا اعلام كرده است كه در صورت اعمال مجدد تحريم‌هاي شوراي امنيت، اقدامات داوطلبانه خود را كلا يا جزئا متوقف خواهد كرد.
7- تحريم‌هاي يكجانبه امريكا و اتحاديه اروپايي:
اتحاديه اروپايي و ايالات متحده، تعهد كرده‌اند كليه تحريم‌هاي اقتصادي و مالي كه به بهانه برنامه هسته‌اي ايران وضع شده‌اند را همزمان با اقدامات جمهوري اسلامي ايران در حوزه هسته‌اي لغو كنند. بر اين اساس تحريم‌ها و محدوديت‌هاي اعمال شده توسط امريكا و اتحاديه اروپايي در حوزه‌هاي زير در مرحله نخست رفع خواهند شد كه در نتيجه آن، از روز اجراي «برجام»، دولت جمهوري اسلامي، بانك مركزي ايران، ساير موسسات دولتي و اشخاص حقيقي و حقوقي ايراني مي‌توانند كليه فعاليت‌ها و عمليات تجاري و اقتصادي زير را با طرف‌هاي تجاري خود انجام دهند:
الف- بخش بانكي، مالي و بيمه:
كليه اموال و وجوه متعلق به دولت ايران، بانك مركزي و ساير اشخاص حقيقي و حقوقي كه نزد موسسات مالي خارجي مسدود شده، از تاريخ اجراي برجام آزاد و بدون هيچ قيد و شرطي مي‌تواند مورد استفاده صاحبان اين اموال و وجوه قرار گيرد. دولت جمهوري اسلامي ايران، بانك مركزي و ساير موسسات دولتي و مي‌توانند فعاليت‌هاي زير را انجام دهند:
1- انتشار و فروش اوراق قرضه
2- انتشار و فروش اوراق قرضه‌اي كه با ضمانت دولت ايران صادر شده است
3- دريافت وام‌هاي خارجي از موسسات بين‌المللي از قبيل بانك جهاني يا ساير بانك‌هاي خصوصي
4- تهاتر معاملات دلاري از طريق بانك‌هاي غيرامريكايي
5- دريافت ضمانت‌هاي صادراتي از موسسات مربوطه، بانك‌ها و موسسات مالي ايراني مي‌توانند بدون هيچ‌گونه محدوديتي اقدام به معاملات و فعاليت‌هاي تجاري زير با بانك‌ها و موسسات مالي خارجي كنند
6- ايجاد روابط كارگزاري
7- استفاده از خدمات پيام رساني شامل سوييفت
8- تاسيس نمايندگي، شعبه يا شركت‌هاي تابعه
9- افتتاح اعتبارات اسناد و بروات اسنادي و صدور ضمانتنامه‌هاي بانكي
10- سرمايه‌گذاري در سهام موسسات مالي و بانكي خارجي و ايجاد مشاركت با آنها
11- فروش و واگذاري سهام به موسسات مالي و بانك‌هاي خارجي با توجه به قوانين داخلي
12- نقل و انتقال ارز به داخل و خارج كشور يا به حساب خود بانك
13- خريد و فروش اوراق قرضه بين‌المللي يا ساير اوراق تجاري بين‌المللي به حساب خود يا به حساب مشتريان بانك‌ها
14- دريافت وام‌ها و تسهيلات اعتباري خارجي
15- انجام ساير عمليات مالي و بانكي و عمليات مرتبط بانكي با هر يك از موارد فوق
ب- معاملات بيمه‌اي
1- انعقاد انواع قراردادهاي بيمه و بيمه‌هاي اتكايي به حساب خود يا به حساب مشتريان خود
2- فروش و واگذاري سهام خود به موسسات بين‌المللي بيمه‌اي با توجه به قوانين داخلي
3- سرمايه‌گذاري در سهام موسسات بين‌المللي بيمه‌اي و ايجاد مشاركت با آنها
4- ساير عمليات بيمه‌اي مرتبط با هر يك از موارد فوق
بخش نفت، گاز و پتروشيمي:
1- فروش، صادرات، سوآپ و حمل نفت خام، محصولات نفتي، گاز طبيعي و محصولات پتروشيمي
2- خريد، تامين و حمل تجهيزات عمده وكليدي، تكنولوژي، كمك‌هاي فني، آموزش مورد نياز بخش نفت، گاز و پتروشيمي شامل اكتشاف، توليد و پالايش نفت و گاز طبيعي يا مايع
3- دريافت وام و تسهيلات اعتباري جهت تامين وجوه مورد نياز اين بخش
4- سرمايه‌گذاري و مشاركت توسط افراد و اشخاص حقوقي ايراني در صنايع نفت، گاز و پتروشيمي
د- بخش كشتيراني، كشتي‌سازي و حمل و نقل دريايي
1- خريد يا فروش كشتي و ساير وسايل حمل و نقل دريايي
2- خريد و فروش لوازم يدكي و تجهيزات كشتي‌ها و ساير وسايل حمل و نقل دريايي
3- خريد و فروش، حمل تجهيزات كليدي و تكنولوژي براي تعمير و نگهداري، طراحي و ساخت كشتي و ساير وسايل حمل و نقل دريايي
4- تعمير و نگهداري يا بازسازي كشتي و ساير وسايل حمل و نقل دريايي
5- هر گونه عمليات مربوطه به طراحي و ساخت كشتي‌هاي باري يا تانكرهاي نفتي
6- تامين كشتي جهت ذخيره‌سازي يا انتقال نفت خام، مشتقات نفتي، گاز يا مشتقات آن، محصولات پتروشيمي
7- ارايه كليه خدمات مرتبط با ثبت پرچم، تعيين وضعيت (Classification)، تعيين مشخصات فني، ثبت و شماره شناسايي در رابطه با تانكرهاي نفتي و كشتي‌هاي باري
8- ارايه خدمات سوخت‌رساني، تداركات يا هرگونه خدمات بندري ديگر مربوط به كشتي‌هاي تحت مالكيت يا تجاري كه حامل كالاهاي غيرتحريمي هستند.
9- از تاريخ اجراي «برجام» كليه عمليات مربوط به بازرسي، توقيف يا انهدام كالاهاي غيرتحريمي متوقف خواهد شد.
ه- تجارت طلا، فلزات گرانبها
1- تجارت و حمل و نقل طلا و فلزات گرانبها
2- ساير خدمات از قبيل حمل و نقل، خدمات امنيتي و غيره
3- دريافت تسهيلات جهت انجام معاملات مربوطه
و- فلزات
تجارت (واردات و صادرات)، حمل و نقل كليه فلزات از جمله گرافيت و فلزات خام يا نيمه‌ساخته
ز- نرم‌افزار
تجارت (واردات و صادرات) مستقيم يا غيرمستقيم نرم افزار و به‌روز‌رساني نرم افزارهاي يكپارچه‌سازي فرآيندهاي صنعتي
ح- آزادسازي منابع مالي و دارايي‌هاي اشخاص تحريم شده ايراني
حدود 800 شخص حقيقي و حقوقي ايراني كه به بهانه همكاري يا ارتباط با برنامه هسته‌اي ايران توسط شوراي امنيت، امريكا يا اتحاديه اروپايي تحت تحريم قرار گرفته‌اند، از فهرست‌هاي مربوطه خارج و منابع مالي و دارايي‌هاي آنها آزاد خواهد شد.
تحريم‌هاي لغو‌شده غير‌مرتبط با برنامه هسته‌اي
در كنار لغو تحريم‌هاي مرتبط هسته‌اي، سه دسته از تحريم‌ها كه ارتباط مستقيم با موضوع هسته‌اي ايران نداشته و از سال‌ها قبل تحت عناوين ديگر تحميل شده‌اند، نيز از ميان برداشته خواهند شد:
رفع تحريم هواپيمايي
با لغو ممنوعيت خريد و اجاره هواپيماهاي مسافربري از طريق صدور مجوزهاي لازم توسط امريكا، امكان خريداري هواپيماهاي مسافري امريكايي و اروپايي و نوسازي ناوگان هوايي ايران و ارتقاي ايمني و كارآمدي صنعت هوانوردي كشور فراهم خواهد شد. خاطرنشان مي‌شود تحريم خريد هواپيماي تجاري يكي از مصاديق تحريم‌هاي غيرعادلانه عليه جمهوري اسلامي ايران طي سه دهه گذشته بوده است.
رفع ممنوعيت همكاري شركت‌هاي وابسته شركت‌هاي امريكايي با ايران:بر اساس تفاهم صورت‌گرفته طبق برجام، شركت‌هاي خارجي تابعه شركت‌هاي امريكايي بر اساس مجوز كلي صادره از سوي دولت امريكا مجاز به همكاري با ايران در زمينه‌هاي مختلف اقتصادي خواهند شد. البته منع كلي مراوده اقتصادي بين اتباع ايراني و امريكايي كماكان باقي خواهد ماند.
صدور مجوز صادرات فرش و برخي اقلام غذايي شامل پسته و خاويار از ايران به امريكا:بر اساس تفاهم صورت‌گرفته طبق برجام، امكان صدور برخي اقلام شامل فرش، پسته و خاويار از ايران به امريكا فراهم خواهد شد. لازم به ذكر است صادرات اين اقلام به امريكا كه در سال 2000 آزاد شده بود در سال 2010 ممنوع گرديد.
همچنين ايالات متحده و اتحاديه اروپايي تعهد داده‌اند كه از اعمال مجدد تحريم‌ها كه به منزله نقض تعهدات آنها در برجام تلقي خواهد شد، خودداري نمايند. علاوه بر اين، امريكا كليه تحريم‌هايي كه در سطوح ايالتي مانع از ايفاي تعهدات امريكا در رفع تحريم‌ها شود را به نحو مقتضي رفع نمايد.
8- همزماني و تناظر اقدامات متقابل ايران و گروه 1+5
بر اساس تفاهم صورت گرفته :
ابتدا شوراي امنيت اقدام به صدور قطعنامه جديد براي تاييد برجام و لغو قطعنامه‌هاي قبلي مي‌نمايد.
سپس اتحاديه اروپايي و امريكا تصميمات توافق‌شده براي لغو تحريم‌هاي مالي و اقتصادي مرتبط با هسته‌اي را اتخاذ خواهند نمود.
متعاقبا ايران اقدامات لازم براي اجراي تعهدات خود وفق برجام را آغاز مي‌نمايد.
اتحاديه اروپايي و امريكا نيز تمهيدات لازم براي اجرايي كردن تعهدات‌شان و تدوين دستورالعمل‌ها و آيين‌نامه‌هاي اجرايي لازم و توجيه مراجع ذيربط دولتي و موسسات و بنگاه‌هاي اقتصادي اتخاذ خواهند نمود.
اين اقدامات متناظر به نحوي انجام خواهد شد كه در «روز اجراي توافق» همزمان با تاييد اقدامات ايران توسط آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، اجراي كليه تحريم‌هاي مقرر شده متوقف خواهد شد.