سينماي دغدغه‌مند بين كنترل داخلي و جو منفي خارجي
گير افتاده است
وبينار تخصصي «سينماي ايران امروز: روايت‌ها، آمار و آينده» در روزهاي پاياني جشنواره فيلم كن با حضور محمدمهدي عسگرپور كارگردان، رييس هيات‌رييسه خانه سينما و نايب‌رييس آسيايي فياپف، مهدي جعفري كارگردان، فيلمبردار و عضو هيات‌مديره كانون كارگردانان سينماي ايران و منير قيدي كارگردان و نويسنده با هدف ايجاد بستري براي گفت‌وگو درباره وضعيت كنوني سينماي ايران، ظرفيت‌هاي جهاني آن و چالش‌هاي موجود ويژه مخاطبان فرانسوي برگزار شد.
محمدمهدي عسگرپور، نايب‌رييس آسيايي فياپف با رويكردي تحليلي و مستند به آمار با تاكيد بر شكوفايي و رشد چشمگير سينماي ايران پس از انقلاب، به كسب حدود چهار هزار جايزه بين‌المللي و حضور در جشنواره‌هاي مختلف اشاره كرد و توضيح داد: بالاترين فروش بليت سينما در ايران مربوط به سال‌هاي پاياني جنگ ايران و عراق و يك سال پس از آن است كه به بيش از ۸۰ ميليون بليت رسيد.
وي با مقايسه اين آمار با حداكثر فروش اخير سينما كه به ۳۵ ميليون بليت كاهش يافته، عوامل متعددي را در اين افت تاثيرگذار دانست و تغيير فضاي ارتباطات جهاني و تاثير آن بر صنعت سينما و مهم‌تر از آن، سياست‌هاي غلط و مديريت‌هاي كوتاه‌مدت دولتي در طول ساليان اخير را ازجمله اين عوامل برشمرد.
به گفته عسگرپور، نگاه دولتي به سينما و تفكر مديران برمبناي دوره‌هاي چند ساله، مانع از برنامه‌ريزي بلندمدت و آينده‌نگري در اين صنعت شده است.
اين كارگردان همچنين به افزايش ريسك سرمايه‌گذاري در سينماي ايران پرداخت و تصريح كرد: جايگاه ايران در توليد فيلم از رتبه هفتم در جهان كه مربوط به حدود ۲۰سال پيش است به رتبه پانزدهم تا هفدهم تنزل يافته است. اين كاهش توليد و فروش بليت، همگي نشان‌دهنده چالش‌هاي جدي در مسير پيشرفت سينماي ايران است.
اين تهيه‌كننده سينما، با بيان اينكه هر فيلم ايراني كه قصد حضور در جشنواره‌هاي جهاني را داشته، در داخل كشور با نگاه‌هاي سياسي مواجه شده است، تاكيد كرد: بسياري از فيلمسازان ايراني، دلسوز كشورشان هستند و انتقاداتشان ناشي از نگراني‌هايشان براي ايران است.
عسگرپور در بخش پاياني سخنان خود به تاثير نظرات شخصي و سياسي برخي ايرانيان برگزاركننده جشنواره‌ها در انتخاب و دعوت از فيلم‌ها پرداخت و گفت: اين موضوع نيز به نوبه خود پالس‌هايي نادرست به جوانان فيلمساز داخلي منتقل مي‌كند و باعث تغيير نگاه آنها در ساخت فيلم براي جشنواره‌ها مي‌شود.
منير قيدي، كارگردان فيلم «دسته دختران»، ديگر سخنران اين وبينار نيز با تمركز بر تحولات ساختاري و محتوايي سينماي ايران در دهه اخير، از تغيير سليقه عمومي و گسترش ژانرهاي نوظهور مانند ژانر وحشت سخن گفت و فيلم‌هايي چون «پوست» و «زالاوا» را از نمونه‌هاي موفق اين ژانر دانست.
قيدي همچنين از شكاف بين مسير پخش آثار در داخل و خارج كشور گفت و تاكيد كرد: نگاه سياسي حاكم بر فيلم‌هاي ايراني در جشنواره‌ها، مانع معرفي طيف متنوع‌تري از آثار شده است. اين درحالي است كه در دهه‌هاي هشتاد و نود، حضور زن كارگردان يا فيلمنامه‌نويس يك استثنا محسوب مي‌شد، اما امروزه شاهد تثبيت حضور زنان در مقام كارگردان، فيلمبردار، صدابردار، صداگذار، تدوينگر و ساير حوزه‌هاي سينما هستيم .
قيدي جايگاه سينماي ايران در جهان را از دهه هفتاد ميلادي، به عنوان يكي از سينماهاي «مولف» و جايي كه فيلمساز صاحب نگاه است، دانست و گفت: اين تصوير با كارهايي امثال عباس كيارستمي شكل گرفت و توسط فيلمسازاني مانند جعفر پناهي، اصغر فرهادي و مجيد مجيدي ادامه يافت.
وي با اشاره به غيبت سينماي ايران در بازار جهاني سرگرمي، اين موضوع را ناشي از محدوديت‌هاي توليد و پخش، ضعف در برندسازي بين‌المللي، نبود كمپاني‌هاي پخش قدرتمند داخلي و نگاه سياسي به فيلم‌هاي ايراني در جشنواره‌ها دانست كه عمدتا بر جنبه‌هاي انتقادي تكيه دارند و اجازه معرفي طيف متنوعي از آثار را نمي‌دهند.
مهدي جعفري، كارگردان و فيلمساز ايراني در ادامه به موضوع نظارت و كنترل سخت‌گيرانه‌تر دولتي پرداخت و گفت: هنرمند بايد فرزند زمان خود و فيلم‌هايش آينه انعكاس‌دهنده شرايط اجتماعي و سياسي باشد. مشكل زماني ايجاد مي‌شود كه اين چرخه از تعادل خارج شود و سهم بيشتري از آثاري كه وارد عرصه بين‌المللي مي‌شوند به فيلم‌هايي با مضامين سياسي و سياست‌زده اختصاص پيدا كنند. كارگردان فيلم «يدو» سپس به جرياني كه اخيرا توسط كانون سينماگران مستقل در خارج از ايران تشكيل شده، اشاره كرد و گفت: متاسفانه اين تشكل عليه هر فيلمي كه مسير قانوني را در ايران طي مي‌كند، جوسازي مي‌كند و آن را مورد نقد قرار مي‌دهد. به اين دسته از فيلمسازان كه همكار، دوست و هموطن سينماگران داخلي هستند، پيشنهاد ميكنم برخورد مهربانانه‌تر با فيلم‌هاي مستقلي كه در داخل ايران و طي مسيري رسمي ساخته مي‌شوند، داشته باشند و به تصميم‌هاي فردي سينماگران گرفتار در چرخه معيوب سينماي ايران احترام بگذارند. جاي تاسف است كه سرنوشت برخي آثار ارزشمند و مستقل داخلي به مسائل سياسي گروه‌ها و حكومت حاكم بر كشور گره زده شود.
اين فيلمساز تصريح كرد: سينماي انديشمند و دغدغه‌مند ايران، بين نظارت سخت‌گيرانه و كنترل داخلي و جو منفي خارج از كشور گير افتاده و رو به احتضار است.
وي در پايان با تاكيد بر اهميت فيلم كوتاه بيان كرد: ايران جزو معدود كشورهايي است كه بيشترين توليد و حمايت از فيلم كوتاه را دارد. سينماي كوتاه «نبض تپنده» سينماي ايران در تمام ادوار بوده و موفقيت‌هاي چشمگيري در عرصه داخلي و خارجي داشته است، نمونهاش كسب جايزه اسكار براي انيميشن كوتاه «در سايه‌هاي سرو».