گروه اقتصادي- در حالي كه كشور از دو روز گذشته وارد وضعيت اضطراري شده و شرايط جنگي در نقاط مختلف به چشم مي‌خورد، واقعيت‌هاي ميداني پيچيده‌تر از روايت‌هاي عمومي است. آنچه اين روزها در سطح رسانه‌ها و شبكه‌هاي اجتماعي منتشر مي‌شود، تنها بخشي از حقيقت است. بررسي‌هاي ميداني و گفت‌وگو با فعالان اقتصادي، صنعتي، كشاورزي و ناظران حوزه انرژي نشان مي‌دهد كه دشمن صهيونيستي نه‌تنها مناطق نظامي و هسته‌اي ايران، بلكه حتي برخي تأسيسات صنعتي را نيز هدف قرار داده است. در عين‌حال، بخشي از اختلال‌ها و آسيب‌ها در حوزه صنعت و زيرساخت، ريشه داخلي دارد و نه به دليل حملات خارجي. تفكيك اين دو دسته وقايع-حملات خارجي و مشكلات زيرساختي خانگي-براي تحليل دقيق شرايط و اتخاذ تصميم مناسب حياتي جلوه مي‌كند. كارشناسان اقتصادي تأكيد دارند كه واكنش به اخبار تاييدنشده مي‌تواند تصميم‌گيري‌هاي اشتباهي را رقم بزند؛ تصميماتي كه فقط بر نگراني عمومي مي‌افزايند و بحران‌هاي احتمالي را تشديد مي‌كنند.
وضعيت ذخاير غذا و اطمينان وزارت جهاد
بر اساس گزارش وزارت جهاد كشاورزي، ذخاير كشور در حوزه مواد غذايي-شامل گندم، جو، ذرت، روغن خوراكي، گوشت و نهاده‌هاي دامي- تا دو روز آينده و حتي فراتر از آن در سطحي امن قرار دارد. با وجود شروع شرايط جنگي، ضرورتي براي خريدهاي هيجاني و ذخيره‌سازي خانگي احساس نمي‌شود. هرچند رقم دقيق ذخاير اعلام نشده- اطلاعاتي كه بنا به دلايل امنيتي محرمانه است- اما فعالان بخش خصوصي اين وضعيت را قابل تأييد مي‌دانند. از جمله آرمان خالقي، دبيركل خانه صنعت، معدن و تجارت:
«تاب‌آوري صنعت غذاي ايران بالاست… هيچ آسيبي به واحدهاي صنعتي وارد نشده است.» او تأكيد مي‌كند كه حتي در صورت آسيب ديدن برخي زيرساخت‌ها، با سرعت و روحيه جهادي مي‌توان اين موارد را بازسازي و بازيابي كرد.
صنعت در وضعيت پايدار است
آرمان خالقي دبير صنعت، معدن و تجارت مي‌گويد: همه واحدهاي صنعتي، چه در داخل شهرك‌ها و چه خارج از آنها، بدون وقفه در حال فعاليت هستند. زنجيره توليد در حوزه غذا و ساير بخش‌ها همچنان فعال است. صنايع دفاعي نيز هم‌اكنون به‌طور موثر در حال پشتيباني از نيروهاي مسلح كشور هستند. دبيركل خانه صنعت معتقد است كه صنايع ايران بار ديگر ثابت كرده‌اند حتي در شرايط جنگي عملكرد پايداري دارند و كشور مي‌تواند بر ظرفيت توليد داخلي متكي باشد. قدير قيافه، عضو هيات نمايندگان اتاق بازرگاني ايران، نيز مي‌گويد: «تاب‌آوري صنعتي ما بالاست و هيچ جاي اما و اگر وجود ندارد… صنعت با تمام توان مشغول است.» او با اشاره به برخي نقدها به عملكرد دولت و حاكميت مي‌گويد كه در شرايط فعلي مهم‌ترين مساله، انسجام ملي و حمايت از مردم و اقتصاد كشور است.
تكذيب انفجار در البرز قزوين
در فضاي مجازي تصويري منتشر شد كه مدعي انفجار در شهر صنعتي البرز (قزوين) بود. مهدي عبديان، رييس اتاق بازرگاني اين استان، اين خبر را تكذيب مي‌كند و مي‌گويد انفجار مربوط به آتش‌سوزي در انبار ضايعات بوده و ارتباطي به حمله خارجي ندارد. تنها دو مورد آسيب رسمي در قزوين گزارش مي‌شود: يك فرودگاه ويژه سم‌پاشي كه هدف قرار گرفته بود يك پدافند در بوئين‌زهرا كه مورد حمله قرار گرفت. عبديان به تاب‌آوري صنايع اشاره مي‌كند و مي‌گويد:
«هيچ توقفي در فعاليت‌ها وجود ندارد… صنعت كشور به فعاليت خود ادامه مي‌دهد.»
بازسازي اقتصادي؛ كنشگري فعال اقتصادي
فرج‌الله معماري، رييس اتاق بازرگاني، صنايع، معادن و كشاورزي سمنان، با اشاره به ضرورت نقش‌آفريني فعال بخش خصوصي بيان مي‌كند: «فرزندان اين سرزمين نبايد سكوت كنند. بايد پوياتر از گذشته در فضاي اقتصادي كشور حضور داشته باشند.» او هشدار مي‌دهد كه بي‌تفاوتي يا انزواي اقتصادي مي‌تواند بستر را براي ايجاد خلأ در بازار و كندي روند توليد فراهم كند.
نيروگاه شهيد رييسي
براساس گزارش‌هاي غيررسمي، نيروگاه شهيد رييسي كه تأمين برق تأسيسات نطنز را برعهده دارد، در جريان حملات اخير دچار آسيب مي‌شود. هرچند وزارت نيرو تاكنون اين آسيب را تأييد نكرده و اعلام مي‌كند كه هيچ‌يك از نيروگاه‌هاي حرارتي و زيرساخت‌هاي انرژي آسيب جدي نديده‌اند.
حمله به بروجرد
در ۲۴ خرداد تصاويري در رسانه‌ها منتشر شد كه حكايت از اصابت موشك به يك مجموعه صنعتي در اشترينان بروجرد دارد. شاهدان مي‌گويند: انفجاري در ماشين‌سازي اشترينان رخ داده. سايت خودروسازي «فردا موتورز» آسيب جدي ديده است. با اين همه، حجم كامل آسيب‌ها هنوز در دست بررسي قرار دارد.
جنگ انرژي؛ حملات متقابل جدي
احسان حسيني، پژوهشگر حوزه انرژي، با تحليل آثار حملات اخير مي‌گويد: آسيب‌پذيري اسراييل در زمينه انرژي بيشتر از ايران است، چرا كه سبد انرژي آنها تنها شامل دو ميدان گازي است؛ در حالي كه ايران از تنوع بيشتري برخوردار است. حمله به فاز ۱۴ پارس جنوبي ايران، منجر به كاهش موقت جريان ۱۲ ميليون مترمكعبي گاز شد؛ اما ايران در واكنش، به پالايشگاه بزرگ نفتي رژيم اسراييل حمله موشكي انجام داد. حسيني نتيجه مي‌گيرد كه در صورت گسترش جنگ به حوزه انرژي، ضرر اوليه متوجه اسراييل خواهد بود اما هزينه‌هاي بين‌المللي و پيامدهاي بازار جهاني نفت نيز تأثيرگذار خواهد بود.
كاهش شيفت كاري در پارس جنوبي
برخي گزارش‌ها حاكي از آن است كه در فازهايي از پارس جنوبي، شيفت كاري برخي از كارگران كاهش داشته است. تحليلگران درباره اين موضوع دو ديدگاه دارند:
احتمال افت توليد
اما برخي مي‌گويند اين كاهش فعلا در حد تدابير احتياطي براي سلامت كاركنان است و نگراني جدي براي توليد در آينده نزديك وجود ندارد. از سوي ديگر، شايعاتي مطرح شده مبني‌بر اينكه برخي كارگران صنايع با توجه به شرايط حساس حاضر به حضور در محل كار نشده‌اند. با اين حال، هنوز هيچ تأييد رسمي در اين زمينه وجود ندارد.
حمله به انبار نفت تهران
در رابطه با حمله به يك انبار نفت در تهران، اطلاعات اوليه نشان‌دهنده خسارت جزئي است. احسان حسيني توضيح مي‌دهد: «شركت‌هاي مديريت‌كننده تنوع منابع سوخت دارند… تاكنون هيچ اختلالي در تأمين بنزين و سوخت تهران رخ نداده است.» او اشاره مي‌كند كه گزارش‌هاي وزارت نفت معتبرند و هيچ‌گونه آسيب جدي به تاسيسات جنوبي كشور وارد نشده است. درخصوص آتش‌سوزي در شهر ري كه برخي آن را مرتبط با نيروگاه تهران دانسته‌اند، حسيني مي‌گويد: «هنوز خبري رسمي مبني‌بر آسيب ديدن نيروگاه تهران منتشر نشده… احتمالا آسيب جدي وجود ندارد.»
تكذيب حمله به پالايشگاه تبريز
شركت پالايش نفت تبريز نيز شايعات درباره وقوع حمله به تأسيساتش را رد كرده و اعلام مي‌كند: «هيچ‌گونه آسيبي به تأسيسات وارد نشده و فعاليت‌هاي عملياتي طبق روال ادامه دارد.» همزمان اظهار مي‌شود كه ساير پالايشگاه‌هاي كشور نيز در وضعيت عملياتي هستند و اختلال قابل‌توجهي گزارش نشده است.
اقتصاد ايران زير آتش اما ايستاده
در مجموع، اگرچه شرايط كشور در وضعيت بحراني قرار گرفته و برخي تأسيسات صنعتي و انرژي دچار آسيب شده‌اند، اما فعالان اقتصادي و كارشناسان معتقدند تاب‌آوري ايران بالا بوده و زنجيره‌هاي اصلي توليد و توزيع همچنان فعال هستند. در اين شرايط، تمركز بر واقعيت، پرهيز از شايعه‌سازي و حفظ آرامش اجتماعي، كليد عبور از اين دوره دشوار خواهد بود.