اقتصاد زير سايه نفوذ و رانت
در فرهنگ عامه مردم بلوچستان ضرب‌المثلي معروف رايج است با اين مضمون كه «مهمان را دو بار دوست و گرامي بدار و قدر بسيار شمار، نخست هنگام آمدن و سپس به وقت رفتن.» حال بدرقه باشكوه اخير مردم بلوچ از مهاجران افغان در حين خروج گسترده از كشور كه از هر سوي تحسين و ديده و پسنديده شد را نيز هم مي‌بايست نخست در همان راستا برشمرد و از همين منظر ديد و تحليل نمود و بررسي. ابتدا بپردازيم به شرح واقعه آنچه در چند روز اخير زمينه‌ساز اين شد تا بلوچان براي پايان دادن به وضعيت نابه‌سامان و بغرنج پيش آمده و تنگناهاي موجود در حين خروج مهاجران از كشور و ضعف مديريت استاني، آستين بالا بزنند؛ سپس بازخواهيم گشت به ادامه تحليل رفتار جمعي ايشان. اگرچه بر سر نحوه خروج گسترده اتباع افغان از كشور و مديريت اين ضرب‌الاجل همچنان بحث بسيار است اما شايسته‌تر آن بود كه قبل از هر اقدامي ابتدا راه را براي هرچه بهتر اجرايي کردن اين تصميم در استان‌ها با توجيه كامل نمايندگان عالي دولت هموار کرده تا از هرگونه هرج و مرج و تنش پيشگيري شود و از تبعات اتفاقات و حواشي نيز جلوگيري. بايد پذيرفت كه خروج گسترده مهاجران افغان از كشور در چند روز اخير با بروز برخي از مشكلات ازجمله ازدحام بالا در اردوگاه‌ها و گذرگاه‌هاي مرزي همراه بود و همين امر منجر به حوادث و اتفاقات ناخوشايندي شد و ضعف مديريت، عدم آمادگي، خلأ خدمات و كمبود فاحش امكانات رفاهي در مراكز ساماندهي خروج را بيش از پيش آشكار ساخت. همين مساله يعني ناآمادگي و ضعف مديريت خروج مهاجران و برخي از پيش‌آمدهاي ناخوشايند پيرامون آن زمينه‌ساز انتقادات شهروندان در دو سوي مرز شد و وضعيت پيش آمده نيز سبب شد تا در اين ميان مردم بلوچ در اقصي‌نقاط بلوچستان براي رفع نواقص و پوشش ضعف‌هاي مشهود مديريتي در استان آستين بالا بزنند و به ياري همسايگان خويش برآيند. مردم پس از مشاهده ضعف خدمات و عدم آمادگي اردوگاه‌ها و گذرگاه‌هاي مرزي و كمبود شديد مواد غذايي و خدماتي طي فراخوان‌هاي متعدد گروه‌هاي مختلف با برپا کردن ايستگاه‌ها اقدام به جمع‌آوري كمك براي مهاجران در راه مانده و حاضر در مراكز ساماندهي و پشت گذرگاه‌هاي مرزي کردند.