جنجال‌هاي يك‌طرفه‌ترين فينال تاريخ تنيس زنان ويمبلدون
به خاطر اين نمايش دستمزد برابر مي‌خواهيد؟
علي ولي‌اللهي
مسابقه تنيس فينال ويمبلدون در قسمت زنان يك نمايش افتضاح بود. مسابقه‌اي كه كمتر از يك ساعت طول كشيد و در آن ايگا اشويانتك موفق شد 2 بر صفر و با نتيجه 6-صفر آنيسي‌مووا را شكست دهد و عنوان قهرماني را به دست آورد.
اين بازي با چنين كيفيتي واكنش‌هاي متفاوتي را به دنبال داشته است. بسياري در شبكه‌هاي اجتماعي به آنيسي‌مووا حمله كرده‌اند، بسياري او را مورد حمايت قرار داده‌اند و خيلي‌ها نيز در مورد كيفيت تنيس زنان، طول مسابقات آنها و اينكه آيا آنها همچنان بايد دستمزد برابر با مردان بگيرند، بحث مي‌كنند.
در ادامه به اين موارد كه در رسانه‌هاي خارجي مورد بحث قرار گرفته‌اند، مي‌پردازيم.
چه شد؟
آماندا آنيسي‌مووا در فينال ويمبلدون معتبرترين تورنمنت تنيس در فينال نمايش فاجعه‌باري داشت و در دو ست پياپي بدون برنده شدن حتي يك گيم باخت. او پس از شكست سنگين ۶-صفر، ۶-صفر در فينال زنان، درحالي كه گريه مي‌كرد، از حضار عذرخواهي كرد. پرنسس كيت كه در ورزشگاه حضور داشت شاهد يك‌طرفه‌ترين فينال زنان در ۱۱۴ سال گذشته بود؛ فينالي كه تماشاي آن گاه ناراحت‌كننده و سخت بود.
ايگا اشويانتك تنها در ۵۷ دقيقه آنيسي‌مووا را با نتيجه قاطع شكست داد؛ اين نخستين‌بار از سال ۱۹۱۱ بود كه يك زن بدون از دست دادن حتي يك گيم، قهرمان فينال ويمبلدون مي‌شود. در آن زمان، دوروتيا لمبرت چيمبرز بريتانيايي نيز با همين نتيجه قهرمان شده بود.
آنيسي‌مووا كه در نيمه‌نهايي توانسته بود شماره يك جهان، آرينا سابالِنكا را شكست دهد، در فينال از نظر رواني فروپاشيده بود و هنگام دريافت جام نايب‌قهرماني در اشك غرق شد. او پس از بازي گفت كه «از شدت استرس، منجمد شده بود» و نمي‌توانست در مهم‌ترين مسابقه زندگي‌اش را كنترل كند.
آنيسي‌مووا كه به عنوان سيد سيزدهم امريكا به فينال رسيده بود، شروعي متزلزل داشت و در همان گيم اول سرويسش را از دست داد. با دابل‌فالت‌ها و اشتباهات مكرر، خيلي زود ۳-صفر و سپس ۴- صفر عقب افتاد.
ست اول تنها ۲۵ دقيقه طول كشيد و با نتيجه
۶- صفر به پايان رسيد. در اين ست، آنيسي‌مووا فقط شش امتياز روي سرويس خود گرفت و ۱۴ خطاي غيرضروري داشت.
در ست دوم نيز او نتوانست جريان بازي را تغيير دهد. دابل‌فالت‌هاي بيشتر و ضربات اشتباه او ادامه داشت. جمعا ۲۸ خطاي غيرضروري در ۱۲ گيم ثبت كرد. در پايان، اشويانتك قهرماني‌اش را جشن گرفت، اما قبل از آن، حريف اشك‌ريزش را در آغوش گرفت و دلداري داد.
حمايت چهره‌هاي بزرگ تنيس از آنيسي‌مووا
جامعه تنيس تلاش كرد با مهرباني با اين باخت دردناك برخورد كند. اسطوره تنيس، رافائل نادال، در شبكه ايكس نوشت: «به خودت افتخار كن آماندا آنيسي‌مووا، فيناليست گرانداسلم.»
كوكو گاف، هم‌وطن امريكايي او، نوشت: «خيلي چيزها هست كه بايد بهش افتخار كني آماندا. سرت را بالا بگير.»
نيك كيريوس استراليايي نيز نوشت: «آماندا!!! فيناليست اسلم!!! سرت را بالا بگير.»
در همين حال، كيت ميدلتون پس از پايان بازي به سراغ آنيسي‌مووا رفت تا لبخندي بر لبش بياورد.
رنائه استابز، ستاره تنيس استراليا، با انتقاد از كساني كه در شبكه‌هاي اجتماعي به آنيسي‌مووا حمله مي‌كردند، نوشت: «كسي كه اين‌طوري مورد حمله قرارش مي‌ده، بايد خودش رو بررسي كنه. اين دختريه كه شايسته فينال گرانداسلم بود. گذشته سختي داشته؛ ازجمله از دست دادن پدرش در نوجواني. او دختري دوست‌داشتني و خونسرده.»
برد گيلبرت، مربي تنيس و مفسر تلويزيوني امريكايي، اين روز را «بسيار غم‌انگيز براي تنيس» توصيف كرد.
كريگ گابريل، ديگر مفسر تنيس نيز گفت: «براي آنيسي‌مووا دلت نمي‌سوزه؟ پس بايد خيلي سنگدل باشي.»
كريس اودو، خبرنگار تنيس، نوشت: «آماندا آنيسي‌مووا سخنراني‌اش را به زيبايي و آرامش انجام داد. هيچ‌وقت فراموشش نمي‌كنم. خيلي تاثيرگذار بود. بهش افتخار مي‌كنم.»
بن روثنبرگ، روزنامه‌نگار تنيس، گفت: «اين فينال بيشتر درباره درخشش اشويانتك بود تا بد بودن آنيسي‌مووا. اما در هر صورت، يكي از يك‌طرفه‌ترين بازي‌ها بود.»
در ميان شوخي‌هاي فضاي مجازي، برخي طنزها نيز دست به دست شد: «بازي آن قدر سريع تموم شد كه هنوز كسي فرصت غش كردن نداشت.» يا: «اين فينال مي‌تونست يه ايميل باشه.»
مردم مسابقات بهتري در فينال مي‌خواهند
احتمالا بيشترين حسرت فينال متعلق به كساني بود كه با پرداخت رقم چند صد يورويي خودشان را به فينال رسانده بودند تا شاهد يك رقابت جذاب باشند اما در عوض يك رقابت آماتور گونه را مشاهده كردند؛ بي‌هيجان و بي‌جذابيت.
برگرديم به گذشته. بيست سال پيش در همين هفته، ونوس ويليامز ليندزي داونپورت را در يكي از دراماتيك‌ترين فينال‌هاي تاريخ ويمبلدون شكست داد. داونپورت در ست دوم براي پيروزي سرويس زد و در ست سوم حتي يك امتياز تا قهرماني فاصله داشت، اما ويليامز در يك دوئل كلاسيك تماما امريكايي با نتايج ۶-۴، ۶-۷ (۴)، ۹-۷ و در مدت زمان دو ساعت و ۴۵ دقيقه پيروز شد. اين مسابقه همچنان طولاني‌ترين فينال زنان تاريخ ويمبلدون و يكي از بهترين فينال‌هاي تاريخ گرانداسلم‌ها باقي مانده است.
پس از فينال حماسي رولان گاروس بين كارلوس آلكاراز و يانيك سينر ماه گذشته، گفت‌وگوهاي تنيس به همين موضوع معطوف شد. برخي فينال‌هاي ويمبلدون در ليست «بهترين‌ها» قرار گرفتند: فينال مردان سال ۱۹۸۰ بين بيورن بورگ و جان مك‌انرو؛ نسخه سال ۲۰۰۸ بين رافائل نادال و راجر فدرر؛ حتي پيروزي گوران ايوانيشويچ مقابل پاتريك رافتر در سال ۲۰۰۱. اما فينال‌هايي مانند استفي گراف مقابل مونيكا سلش در رولان گاروس ۱۹۹۲ چطور؟ يا فينال سال ۲۰۱۴ بين ماريا شاراپووا و سيمونا هالپ؟
در مسابقات مردان گرانداسلم، كه در پنج ست برگزار مي‌شود، فرصت و فضاي بيشتري براي تبديل شدن به مسابقات حماسي فراهم است. با اينكه تنيس ادعاي برابري بيشتري نسبت به ساير ورزش‌ها دارد، اما همچنان شكافي بين مسابقات مردان و زنان وجود دارد؛ زيرا مسابقات زنان در سه ست برگزار مي‌شود. اين فرمت نه تنها مدت زمان مسابقه را محدود مي‌كند، بلكه مانع از آن مي‌شود كه مسابقه در ذهن جمعي تماشاچيان جايگاه عميقي پيدا كند.
كيفيت هميشه به معناي كميت نيست. با اينكه طول مسابقات تنيس در حال افزايش است و برخي پنج‌سته‌ها ممكن است براي دقايق زيادي كسل‌كننده شوند، اما فرمت سه‌سته‌اي مزاياي خود را دارد. مسابقه سينر و آلكاراز در پاريس يك استثنا بود، نه قاعده. با اين حال، در فرهنگ عمومي، اسطوره‌سازي درباره پنج‌سته‌ها تاثيرگذارتر است كه اين مي‌تواند منجر به ديده نشدن مسابقات زنان از لحاظ صرفا كمّي شود. اگر مسابقات زنان زمان كمتري را در صفحه تلويزيون نسبت به مردان در مهم‌ترين مراحل ورزش سپري كنند، در نتيجه تنيس مردان در معرض ديد بيشتري قرار خواهد گرفت.
يكي از راه‌حل‌ها، اجراي فرمت سه‌سته‌اي براي هر دو گروه تا دور چهارم و سپس پنج‌سته‌اي شدن مسابقات از مرحله يك‌چهارم نهايي به بعد است.
در حال حاضر، هيچ‌كدام از چهار گرانداسلم چنين تغيير فرمت را به‌طور جدي بررسي نكرده‌اند.
تا سال ۱۹۸۴، ۱۵۰۰ متر بلندترين مسافت براي زنان در المپيك بود. دختران توپ‌جمع‌كن در ويمبلدون تا سال ۱۹۷۷ مجاز نبودند و هشت سال طول كشيد تا اجازه يابند در زمين مركزي كار كنند. از نگاه سال ۲۰۲۵، چنين محدوديت‌هايي مضحك به نظر مي‌رسد؛ همانند پيشنهاد كوتاه‌تر كردن زمان بازي فوتبال زنان.
در تنيس، رايج‌ترين مسير به سمت برابري فرمت اين است كه مردان نيز همانند زنان در سه ست بازي كنند. در سال گذشته، مسابقات مردان در ويمبلدون به‌طور ميانگين ۲ ساعت و ۴۵ دقيقه طول كشيد كه نسبت به ۲ ساعت و ۱۵ دقيقه در سال ۲۰۱۳، افزايش ۲۲درصدي داشت و اين فشار بدني و ذهني بيشتري ايجاد مي‌كند. اما اگر به فرمت سه‌سته‌اي تغيير كند، اسطوره‌سازي پنج‌سته‌اي از بين مي‌رود.
چالش برابري درآمد در تنيس مردان و زنان
جنبش برابري دستمزد در تنيس از ساير رشته‌ها موفق‌تر بوده است. درحالي كه هنوز در فوتبال و بسكتبال و واليبال اين مساله به‌طور كامل اعمال نمي‌شود. ويمبلدون آخرين گرانداسلمي بود كه تحت‌تاثير رسانه‌ها و فشار گروه‌هاي برابري‌طلب با دستمزد برابر موافقت كرد. پيش از اين تصور مي‌شد كه دليل اعتراض زنان به برابر نبودن دستمزد فاصله بسيار زياد و معنادار بين جوايز بوده است.
سال ۲۰۰۵، ونوس ويليامز قبل از فينال در جلساتي با مسوولان ويمبلدون درباره نابرابري در جوايز شركت كرده بود. در آن سال، قهرمان مردان، راجر فدرر، ۶۳۰ هزار پوند (۱.۱ ميليون دلار در آن زمان) دريافت كرد، درحالي كه ويليامز تنها ۶۰۰ هزار پوند (۱.۰۵ ميليون دلار) گرفت. يعني در واقع فاصله دستمزد بين دو تنيسور قهرمان مردان و زنان 30 هزار پوند بود. دو سال بعد، ويمبلدون بالاخره به جمع سه گرانداسلم ديگر پيوست و جوايز را برابر كرد.
مخالفان برابري دستمزد مي‌گفتند و (هنوز هم مي‌گويند) كه مساله اصلا ربطي به مرد و زن ندارد. مساله سر عرضه و تقاضاست. مسابقات مردان به خاطر تماشاچي بيشتر درآمد بيشتري دارد و طبيعتا هنگامي كه اين درآمد بين ورزشكاران تقسيم مي‌شود سهم بيشتري به هر كس مي‌رسد. در سمت مخالف برابري طلبان از تبعيض مثبت مي‌گويند. آنها معتقدند نهادهاي ورزشي طي سال‌هاي طولاني با بسته نگه داشتن فضا براي رشد زنان در ورزش و ثبت قوانين تبعيض‌آميز باعث عقب‌ماندگي ورزش زنان شدند و حالا بايد آن تبعيض را جبران كنند تا زنان هم بتوانند به سطح مردان برسند.
با اين حال مسابقه فينال ويمبلدون 2025 همه اين بحث‌ها را تحت‌الشعاع قرار داد.
زنان: پول برابر مي‌خواهيم اما فشار برابر نه!
در تنيس، رايج‌ترين مسير به سمت برابري فرمت كه نتيجه‌اش مي‌تواند افزايش كيفيت و جذابيت مسابقات زنان باشد اين است كه مردان نيز همانند زنان در سه ست بازي كنند. در سال گذشته، مسابقات مردان در ويمبلدون به‌طور ميانگين ۲ ساعت و ۴۵ دقيقه طول كشيد كه نسبت به ۲ ساعت و ۱۵ دقيقه در سال ۲۰۱۳، افزايش ۲۲ درصدي داشت و اين فشار بدني و ذهني بيشتري ايجاد مي‌كند. اما اگر به فرمت سه‌سته‌اي تغيير كند، اسطوره‌سازي پنج‌سته‌اي از بين مي‌رود. راه ديگر 5 سته كردن مسابقات زنان است، اما در ويمبلدون امسال، بازيكنان برتر WTA از تغيير فرمت به پنج ست استقبال نكردند.
آرينا سابالنكا، نفر اول جهان، در نشست خبري هفته گذشته گفت: «فكر مي‌كنم از نظر فيزيكي يكي از قوي‌ترين بازيكنان هستم، بنابراين شايد به نفع من باشد، اما فكر نمي‌كنم آماده بازي در پنج ست باشم. فكر مي‌كنم آمادگي اين مقدار تنيس را نداريم. احتمال آسيب‌ديدگي بالا مي‌رود، بنابراين اين موضوعي نيست كه بخواهم در نظر بگيرم. مي‌گذارم اين كار براي پسرها باشد.»
ايگا شيويونتك، نفر اول سابق جهان قبل از بازي در فينال مقابل آماندا آنيسي‌مووا نيز با لبخند در مورد مسابقه سينر-آلكاراز در فينال رولان گاروس گفت: «خوشحالم كه مجبور نيستم در چنين فينالي بازي كنم. فكر مي‌كنم در اين فرمت خوب عمل مي‌كردم، چون از نظر فيزيكي تحمل زيادي دارم و فرصت بيشتري براي حل مشكلات پيدا مي‌كنم.»
بسياري از بازيكنان زن اعتماد داشتند اگر لازم باشد در پنج ست بازي كنند، آمادگي جسماني لازم را دارند، اما انگيزه‌اي براي انجام تنيس بيشتر نداشتند.
گاوف گفت: «از نظر فيزيكي احتمالا به نفع من است. اما اين تغيير بزرگي براي تور خواهد بود. فكر مي‌كنم خوب است كه فرمت فعلي حفظ شود.»
جسيكا پگولا، نفر سوم رنكينگ جهان، گفت كه بازيكنان برتر از فرمت پنج ست سود مي‌برند، چون شكست دادن آنها در سه ست سخت‌تر است. او گفت: «نه از نظر فيزيكي، بلكه از نظر شانس. پنج ست به بازيكن بهتر اجازه مي‌دهد در درازمدت پيروز شود. در دو ست، با يك بريك عقب افتادن، تقريبا كار تمام است، اما در پنج ست، زمان زيادي براي بازگشت وجود دارد.»
با اين حال، پگولا گفت كه برابري بايد از طريق يكسان شدن فرمت به نفع زنان باشد يعني مردان هم سه‌سته‌اي بازي كنند: «به نظر من پنج ست خيلي طولاني است. علاقه‌ام را از دست مي‌دهم. نمي‌توانم پنج ساعت يك مسابقه را تماشا كنم.»
مديسون كيز، قهرمان اوپن استراليا، با تاكيد بيشتري گفت: «چرا بايد اين كار را بكنم؟ ديديد چقدر خسته بودند؟ پنج ست ممكن است پنج ساعت طول بكشد. مسابقات سه‌سته‌اي زنان پر از هيجان است. مسابقه امروز من هم پر از درام بود. نيازي به دو ست ديگر ندارم.»
كيز معتقد است مقايسه تنيس زنان و مردان بي‌فايده و حتي آسيب‌زننده است: «وقتي مدام آنها را مقايسه مي‌كنيد، به هر دو ضرر مي‌زنيد. يك مسابقه حماسي سه‌سته‌اي زنان را نمي‌توان با پنج‌سته‌اي مردان مقايسه كرد. اينها دو چيز متفاوت‌اند.»
نائومي اوساكا نيز از توانايي خود در پنج ست دفاع كرد، اما گفت اين مساله در مقايسه با ديگر موضوعات نابرابري، بيش از حد ريزبينانه است.
تنها بازيكني كه از ايده پنج‌سته‌اي استقبال كرد، اما ناوارو، نفر دهم جهان، بود: «كنجكاوم ببينم تور چطور در پنج ست دوام مي‌آورد. فكر مي‌كنم جالب باشد. فينال آلكاراز و سينر يك نمايش فوق‌العاده از استقامت بود. دلم مي‌خواهد ببينم زنان چطور از پسش برمي‌آيند.»
براي بازيكنان فعال، منافع شخصي معمولا بر دغدغه‌هاي كلي غلبه دارد. طبيعي است كه بيشتر آنها علاقه‌اي به اضافه شدن فشار فيزيكي و ذهني به برنامه‌شان نداشته باشند، اما نبايد فراموش كرد تا زماني كه فرمت‌ها متفاوت باقي بماند، فرصت براي بي‌ارزش جلوه دادن تنيس زنان فراهم است.