«اعتماد» گزارش داد: آلودگي هواي اصفهان، مراجعات مراكز درماني را تا 17درصد افزايش داد
از سرفه‌هاي ممتد تا سرطان‌هاي خاموش
آزاده سليمان‌نژاد |در آخرين روزهاي تير ماه، آسمان نصف‌جهان پوشيده از غبار و آلاينده است. شاخص كيفيت هوا بارها در محدوده خطرناك قرار گرفته و همراه آن، مراجعات بيماران تنفسي و قلبي به مراكز اورژانس و بيمارستان‌ها به‌شدت افزايش يافته است.
داستاني در ميانه دود و نفس‌تنگي
اينجا اصفهان است؛ هوايش خاكستري است نه فقط از دود و ذرات، كه از نفس‌هاي در گلو مانده مردمش. دوشنبه ۲۳ تير ماه، زني ميانسال با دستمالي مرطوب روي دهانش، در صف درمانگاه ايستاده. صدايش گرفته، چشم‌هايش سرخ است و گلويش مي‌سوزد. مي‌گويد: «از ديشب تا حالا صدام درنمياد، بچه‌ام هم از صبح تا حالا فقط سرفه كرده.» پيرمردي كه پشت سرش ايستاده، با عصا، سرفه‌هاي خشك پياپي مي‌كند: «هر سال آسمم بدتر مي‌شه، ولي امسال يه جور ديگه است.» اورژانس يكي از بيمارستان‌هاي مركزي شهر، شلوغ است. صف بيماران با علائم تنفسي طولاني‌تر از هميشه شده. پرستاري مي‌گويد: «اين روزها بيشتر مريضا يا سالمندن يا كساني كه تا ديروز مشكلي نداشتن اما حالا با تنگي نفس و سرگيجه ميان.» در بيمارستان قلب شهيد چمران اصفهان هم افزايش مراجعات محسوس است. در يكي از تخت‌ها، كودكي هشت ساله با ماسك اكسيژن بستري شده. مادرش با نگراني بالاي سرش ايستاده، مي‌گويد: «فكر مي‌كردم سرما خورده. ولي نفسش بريد... گفتن از آلودگيه.» در يكي از سالن‌هاي نسبتا خلوت بيمارستان، چند بيمار سرطاني بستري بودند. در ميان آنها خانم جواني كه تحت شيمي‌درماني بود، به دليل آلودگي هوا دچار تپش قلب و افزايش فشار خون شد؛ شرايطي كه پيش‌تر هرگز تجربه نكرده بود. همراهش گفت: «پزشكان تشخيص دادند اين بالا رفتن ناگهاني فشار خون و اختلال ريتم، به علت تشديد التهاب و تاثيرات عروقي ناشي از ذرات معلق در هوا است، همان ذراتي كه وارد ريه‌ها شده و به جريان خون راه يافته بود و با تحريك سيستم عصبي و التهاب مستقيم، زمينه‌ساز مشكلات قلبي شدند.» همزمان، آقاي ميانسالي كه در مرحله مراقبت از سرطان پيشرفته قرار داشت، با نارسايي قلبي ناگهاني مواجه شد. وي مي‌گويد: «متخصصين بعد از بررسي‌هاي لازم نتيجه گرفتند كه قرار گرفتن در معرض آلاينده‌ها در چند روز گذشته، فشار روي قلبم را به شدت افزايش داده و مجبور به بستري شدم.» دكتر جواني كه قلب بيماران را زيرنظر داشت، گفت كه مراجعه به اورژانس قلب در روزهاي آلوده تا 17درصد افزايش مي‌يابد. اين بيماران اغلب كساني هستند كه سيستم ايمني ضعيفي دارند، مانند بيماران سرطاني.
افزايش 17درصدي مراجعات بيماران به بيمارستان‌ها در روزهاي آلوده شهر
عليرضا زمانپور، سرپرست اورژانس استان اصفهان، اعلام كرده در روزهاي اخير تماس‌ها و مراجعه‌ها به ويژه در ميان سالمندان و افراد داراي بيماري‌هاي قلبي و تنفسي به طرز شديد افزايش يافته است. يكي از معاونان درمان دانشگاه علوم پزشكي اصفهان نيز گزارش داده كه تماس با اورژانس پيش‌بيمارستاني تنها به دليل علائمي چون تنگي نفس و درد قفسه سينه در روزهايي كه كيفيت هوا در وضعيت ناسالم بود، حدود 15درصد افزايش يافته است. پژمان عقدك، سخنگوي دانشگاه علوم پزشكي اصفهان، مي‌گويد: «در روزهاي اخير، مراجعه بيماران با علائم قلبي و تنفسي به مراكز درماني استان حدود ۱۷درصد افزايش يافته است. اين افزايش به ويژه در بيمارستان‌هاي تخصصي قلب و عروق و مراكز اورژانس پيش‌بيمارستاني چشمگير بوده است. حتي تماس با اورژانس تنها به دليل تنگي نفس و درد سينه تا ۳۰درصد بيشتر شده است.»
منشا بحران؛ خشكي، صنعت و دود
منصور شيشه‌فروش، مديركل مديريت بحران استانداري اصفهان، درباره منشا آلودگي هواي اصفهان به «اعتماد» مي‌گويد: «افزايش آلودگي هوا در اصفهان، وضعيت نگران‌كننده‌اي ايجاد كرده است. استان اصفهان با بيش از يك‌ونيم ميليون هكتار كانون فرسايش بادي، همواره مستعد آلودگي است. در روزهاي اخير، پايداري جوي و وارونگي دما باعث افزايش ذرات معلق در هوا شده است. همچنين كاهش رطوبت، خشك‌شدن زاينده‌رود و تالاب گاوخوني، بر شدت آلودگي افزوده‌اند.» وي همچنين به نقش منابع متحرك اشاره مي‌كند: «خودروها و موتوسيكلت‌ها تا ۷۶درصد از آلودگي را توليد مي‌كنند و تمركز بيش از ۷۰درصد صنايع در شعاع ۵۰ كيلومتري شهر نيز شرايط را دشوارتر كرده است.»
اصفهان ۶درصد جمعيت كشور و ۸درصد موارد سرطان را داراست
دكتر حميد گله‌داري، عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي اصفهان، در گفت‌وگو با «اعتماد»، به نقش آلودگي هوا در بروز بيماري‌هاي مزمن اشاره مي‌كند و مي‌افزايد: «براساس گزارش آژانس بين‌المللي تحقيقات سرطان (IARC)، آلودگي هوا به طور قطعي به عنوان يك عامل سرطان‌زا در گروه يك طبقه‌بندي شده است؛ اين موضوع در استان اصفهان اهميت ويژه‌اي دارد، زيرا با وجود اينكه ۶درصد از جمعيت كل كشور در اين استان ساكن است ۸درصد از موارد سرطان كشور در اصفهان گزارش شده و ما با عدم توازن جدي در سلامت شهري مواجهيم.»
ارتباط آلودگي هواي اصفهان با تولد نوزادان نارس
معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشكي و رييس مركز بهداشت استان اصفهان با بيان اينكه آلودگي هوا علاوه بر سرطان، بر ساير مسائل سلامت نيز تاثيرگذار است، گفت: تحقيقات انجام‌شده توسط دانشگاه علوم پزشكي نشان مي‌دهد كه آلودگي هوا با افزايش نرخ تولد نوزادان نارس ارتباط دارد؛ همچنين بيماري‌هاي قلبي و ريوي به عنوان پيامدهاي ديگر آلودگي هوا در استان مطرح هستند. وي ادامه داد: «اين در‌حالي است كه ازسوي ديگر، نظارت بر صنايع آلاينده با چالش‌هايي مواجه است؛ به عنوان مثال پس از بازرسي از يك واحد صنعتي و ارايه تذكر، فشارهايي از مراجع ديگر وارد مي‌شود تا موضوع در دادگاه‌ها به گونه‌اي مديريت شود كه برخورد جدي صورت نگيرد. اين موضوع در مورد صنايع بزرگي مانند ذوب‌آهن كه نقش مهمي در اقتصاد منطقه دارند، پيچيدگي بيشتري پيدا مي‌كند.»
بعد از گفت‌وگو با معاون مركز بهداشت استان دوباره به خيابان بازمي‌گردم. هواي شهر همچنان سنگين است. مردم با ماسك در رفت و آمدند، برخي نگران، برخي بي‌تفاوت. اما آنچه روشن است تداوم وضعيتي است كه نه فقط جسم، بلكه روان شهر را نيز تحت‌فشار قرار داده است. حال يك سوال مطرح است؛ چه دست‌هايي پشت پرده سياه آلودگي هواي اصفهان قرار دارد كه مانع از زدودن آن مي‌شود و اجازه نمي‌دهد مردم اين استان از اولين حقوق شهروندي خود كه تنفس در هواي پاك است بهره‌مند شوند؟