ماموريت در لحظه صفر ديپلماسي
استيو ويتكاف، فرستاده ويژه ترامپ در امور خاورميانه به روسيه سفر كرد آن‌هم در شرايطي كه ضرب‌الاجل تعيين‌شده از سوي ترامپ براي آتش‌بس روسيه در اوكراين در روز جمعه به پايان مي‌رسد. در همين راستا ويتكاف در تلاش است تا دامنه تنش‌هاي امريكا و روسيه را مهار كرده و زمينه را براي آينده‌اي مسالمت‌آميزتر فراهم آورد. ويتكاف در مصاحبه‌اي در مارس ۲۰۲۵ با تاكر كارلسون، چهره رسانه‌اي و جمهوري‌خواهي راست‌گرا، مدعي شد كه پوتين را دوست دارد، او فرد باهوشي است و او را آدم بدي نمي‌داند. ويتكاف همچنين پوتين را پس از ديدار در ۱۱ آوريل در سن پترزبورگ، به علت صلح پايدار در اوكراين تمجيد و آمادگي خود را براي واگذاري پنج منطقه ضميمه شده به روسيه اعلام كرد. اين عبارات شايد عباراتي باشد كه يادآوري‌شان براي مقام‌هاي رسمي ايالات‌متحده ناخوشايند است. به ادعاي گروهي از تحليلگران، اين سادگي و ساده‌انگاري ويتكاف نسبت به نيات پوتين، باعث اختلاف دروني دولت ترامپ هم شد و اعتماد اوكراين به حمايت امريكا را تضعيف كرد. اواسط آوريل، وزير خارجه امريكا، ماركو روبيو با تمايل ويتكاف براي رفع تحريم‌ها عليه خط لوله گاز بسته شده نورداستريم-۲ مخالفت شديد خود را اعلام كرد. در همان بازه زماني سخنگوي وزارت خارجه اوكراين، هيورگي تيخي، با شدت با پيشنهاد ويتكاف براي واگذاري قلمرو كشورش به روسيه مخالفت كرد. حال همين چهره وارد روسيه شده، آن‌هم پيش از آنكه ضرب‌الاجل تعريف شده رييس‌جمهوري امريكا به روسيه به پايان رسيده است.
فرصت‌سازي براي صلح يا خريد زمان!
به گزارش تلگراف، مفسران روسي نسبت به سفر ويتكاف به مسكو به شدت ترديد دارند. در همين راستا فئودور ويتولوفسكي، مدير موسسه تحقيقات ايمِمو در مسكو، به شبكه روسيه-۲۴ گفت: «انتظار اينكه ما ناگهان با امريكايي‌ها بر سر همه چيز به توافق برسيم و اينكه درگيري اوكراين حل شود، بي‌اساس و زودهنگام است.» اين موضع‌گيري نشان مي‌دهد كه پوتين ممكن است از ديدار با ويتكاف به عنوان فرصتي ديگر براي خريد زمان و متوقف كردن روند صلح استفاده كند. ديدار آخر هفته رييس‌جمهوري روسيه با همتاي بلاروس خود، الكساندر لوكاشنكو، به وضوح نشان داد كه پوتين صلح را مترادف با تسليم اوكراين مي‌داند و خواستار دريافت پيشاپيش امتيازاتي همچون لغو كامل تحريم‌ها عليه روسيه است. با اين همه به ادعاي گروهي از ناظران اين‌بار اما ويتكاف مي‌تواند با ضربه‌اي متقابل و هوشمندانه، پوتين را از تعادل خارج كند آن‌هم با ضربه‌اي كه مورد تاكيد ترامپ است يعني تجسم بخشيدن به صلح از طريق قدرت. در حالي كه پوتين براي مذاكرات صلح با اوكراين، ولاديمير مدينسكي، وزير سابق فرهنگ و ملي‌گراي را به عنوان چهره اصلي انتخاب كرده، معمولا از مدير اجرايي صندوق سرمايه‌گذاري مستقيم روسيه (RDIF)، كيريل ديميتريف، به عنوان رابط با تيم ترامپ استفاده مي‌كند. ديميتريف به صراحت درباره چشم‌انداز همكاري اقتصادي پس از جنگ با امريكا سخن مي‌گويد و عناصر جذابي نظير فلزات كمياب روسيه را به عنوان مشوقي براي تعامل مطرح مي‌كند. درحالي كه به نظر مي‌آيد ويتكاف پيش‌تر پاسخ مثبتي به اين اشارات ديميتريف داده، اما اين‌بار شايد صرفا بر همين امتياز متمركز نشود، چراكه معادلات قدرت تغيير كرده است.
اهرم‌هاي فرستاده ويژه
از همين رو تحليلگران بر اين باورند كه نماينده ويژه ترامپ ممكن است در صورت به نتيجه رسيدن رايزني‌ها خواست و تمايل امريكا براي اعمال تحريم‌هاي شديد عليه روسيه در صورت ادامه جنگ را بيان كند و رفع احتمالي آنها را به انعقاد معاهده صلح جامع گره بزند. در پرده‌اي ديگر قانون دوحزبي «تحريم روسيه» كه در سال ۲۰۲۵ كه توسط سناتور جمهوري‌خواه كاروليناي جنوبي، ليندزي گراهام و سناتور دموكرات كانكتيكات، ريچارد بلومنتال تهيه شده، اهرم‌هاي لازم براي ويتكاف فراهم مي‌كند. اين قانون، مجموعه‌اي از مجازات‌هاي سختگيرانه عليه بانك‌ها و نهادهايي كه از جنگ حمايت مي‌كنند درنظر گرفته و تهديد مي‌كند كه تعرفه‌هايي تا ۵۰۰درصد بر خريداران نفت، اورانيوم و گاز طبيعي روسي اعمال خواهد شد. در همين راستا، نشريه نيويورك تايمز با انتشار گزارشي ضمن اشاره به سفر ويتكاف به روسيه نوشت: بانك‌هاي منطقه‌اي و صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري بسته نيز از واسطه‌هاي مبهم استفاده مي‌كنند تا به اليگارش‌هاي تحريم شده دسترسي به نظام مالي غرب را ارايه دهند. همچنين، مقادير زيادي چوب روسي همچنان به بنادر امريكا ارسال مي‌شود. افشاي اين تاكتيك‌ها مي‌تواند اعتماد روسيه را به امكان گريز بدون هزينه از تحريم‌هاي آينده امريكا، خدشه‌دار كند. قابليت قانوني امريكا در اعمال تحريم‌هاي ثانويه، همراه با سرعت و انعطاف‌پذيري بيشتر آن نسبت به روند كند تصميم‌گيري در اتحاديه اروپا، باعث مي‌شود اين تهديدها قدرت اجرايي و اثرگذاري بيشتري داشته باشند. در گزارش اخير نشريه تلگراف بر ضرورت اقدام پيش‌دستانه در برابر واكنش‌هاي احتمالي روسيه در صورت اعمال تحريم‌هاي شديدتر تاكيد شده است. به نوشته اين نشريه، ويتكاف شايد پيشاپيش، اقدامات تلافي‌جويانه احتمالي كرملين را خنثي كرده و مسير واكنش‌پذيري واشنگتن را هموار سازد. از منظر امنيتي نيز، امريكا موظف است بر اهميت حفظ ايمني تاسيسات هسته‌اي اوكراين به ويژه نيروگاه زاپوريژيا تاكيد كند. همان‌طور كه در اين گزارش آمده، هشدار درباره عواقب انفجار احتمالي در اين نيروگاه، مي‌تواند اجراي ماده ۵ ناتو را در پي داشته باشد، چراكه تهديدي مستقيم عليه امنيت منطقه‌اي محسوب مي‌شود. تلگراف همچنين خاطرنشان مي‌كند كه ادامه حملات سنگين روسيه به شهرهاي اوكراين، نه‌تنها ارسال موشك‌هاي دوربرد امريكايي را تسريع خواهد كرد، بلكه محدوديت‌هاي استفاده از آنها عليه اهداف روسي نيز به مرور زمان كاهش خواهد يافت. اين روند مي‌تواند به توافقات امنيتي جديدي ميان امريكا و اوكراين منجر شود، از‌جمله توافق اخير پهپادي كه ترامپ با زلنسكي درباره آن مذاكره كرده است. سناريوهاي احتمالي! همزمان گروهي از تحليلگران براين باورند كه تهديد روسيه به استفاده از تسليحات هسته‌اي عليه اوكراين يا متحدان ناتو، احتمالا با پاسخ‌هايي نظير استقرار مجدد زيردريايي‌هاي هسته‌اي ترامپ در نزديكي روسيه همراه خواهد بود، از همين رو ويتكاف شايد به دنبال آن باشد كه نشان دهد كه ترامپ در برابر اين تهديدات عقب‌نشيني نمي‌كند و تاكتيك‌هاي تنش‌زاي مسكو براي ترساندن غرب ديگر كارآمد نيست. با وجود همه اين اقدامات، به اعتقاد گروهي ديگر بعيد است كه ولاديمير پوتين در كوتاه‌مدت محاسبات راهبردي خود را تغيير دهد. اعتراف ترامپ به توانايي روسيه در «دور زدن تحريم‌ها» با اعتماد به نفس حاكم بر فضاي تجاري مسكو هم‌راستا است. همزمان به نوشته خبرگزاري سي‌ان‌ان، اعلام پيروزي روسيه در نبرد طولاني چاسيف يار، موجب تقويت باورها در مسكو شده كه ارتش اين كشور در جبهه‌هاي جنگ دست بالا را دارد. با اين حال، نشريه تلگراف هشدار مي‌دهد كه اقتصاد جنگي روسيه در آستانه ركود قرار گرفته و تلفات انساني آن قابل جبران نيست.