رقابت آثار داخل و خارج از كشور چه دستاوردي دارد؟
به سوي پيوند نويسندگان درون و برون ايران
عليرضا زرگر
گروه هنر و ادبيات: در جريان تهيه گزارش درباره منصفانه يا غيرمنصفانه بودن داوري آثار ادبي منتشر شده در داخل و خارج ايران در يك هماورد، از دبير و موسس اين جايزه هم نظر خواستيم. يادداشت او را در ادامه بخوانيد.
دوست گرامي
ميدانيد كه رويه من در سه دهه گذشته سكوت توأم با مدارا در برابر حاشيه‌هايي است كه ممكن است به نهاد مهرگان ادب لطمه بزند.
بنابراين هرگز در مقام پاسخگويي به اين‌گونه مباحث حاشيه‌ساز - چه از سوي جناب نوش‌آذر در يك رسانه خارج از ايران باشد و چه از سوي بعضي نويسندگان داخلي كه گاهي رنجيده خاطر مي‌شوند - برنيامده‌ام، البته ديدگاهم درباره ادبيات تبعيد و دياسپورا را در مصاحبه‌هاي مختلف از جمله در مطبوعات و خبرگزاري‌ها و نيز در گفت‌وگوهاي مفصل به روشني و صراحت بيان كرده‌ام. حقيقت اينكه در پي تقاضاي تعدادي از نويسندگان ايراني ساكن خارج از ايران طي سال‌هاي ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ ميلادي تلاش كرديم با يك تيم ۵ نفره داوري متشكل از منتقدان و نويسندگان تبعيدي و مهاجر آثار آن سال‌هاي نويسندگان ايراني برون مرز را پس از سال‌ها ناديده گرفتن شدن در سرزمين مادري‌شان در بخش مستقلي از جايزه با نام «مهرگان ادب خارج از ايران» داوري كرده و برگزيدگان را معرفي كنيم؛ چنانچه ميدانيد در پي اين اقدام نهاد جايزه مهرگان آنچنان در معرض هجوم و فشار قرار گرفت كه به ناچار و به‌رغم خاتمه داوري‌ها از اعلام نتايج نهايي و معرفي اثر برگزيده تا امروز پرهيز كرده‌ام.
در دوره اخير و با گذشت ۷ سال از تجربه ناموفق آن زمان، اين‌بار بررسي رمان‌ها و مجموعه داستان‌هاي چاپ شده در داخل و خارج ايران را در كنار هم آغاز كرديم، همه آثار به صورت يكجا داوري و دو هفته قبل فهرست بلند جايزه مهرگان ادب اعلام شد. در ميان ۲۱ رمان راه‌يافته به فهرست بلند ۶ رمان و در ميان ۲۱ مجموعه داستان اين فهرست ۳ مجموعه داستان از نويسندگان خارج از ايران وجود داشت، دوباره و باز هم اينجا و آنجا نكاتي طرح مي‌شود كه پاسخگويي به آنها جز آنكه جايزه مهرگان ادب را از انجام كارهاي جاري باز دارد، ثمر ديگري نخواهد داشت.
دوست گرامي
مي‌بينيد كه هر دو راه و روش را با رنج و سختي فراوان پيموده‌ايم هر كدام محاسن و معايب خاص خودشان را دارند، اين نخستين تجربه داوري آثار ادبي داخل و خارج ايران با هم و در كنار هم است؛ بي‌شك كاستي‌هايي دارد، اما اگر به سرانجام برسد شايد گامي باشد براي فرو ريختن ديوار حائل ميان ادبيات برون‌مرز و درون‌مرز.
در اين ميان آنچه از ديد بعضي از منتقدان پنهان مي‌ماند، توانايي و هوشمندي داوران مهرگان ادب است براي تشخيص بسترهاي متفاوت نوشتن، داوراني كه بعضي خود سال‌ها تجربه زيستن در هر دو سو را دارند و مصیبت سانسور را نيز بارها آزموده‌اند.
شخصا و به پشتوانه تجربه حاصل از سه دهه مديريت يك جايزه ادبي و علمي مستقل، يقين دارم كه داوران با دانش و تجربه مهرگان ادب به خوبي تفاوت ميان بستر‌ها و شرايط توليد در داخل و خارج ايران را درك مي‌كنند و با در نظر داشتن معيار‌هاي حرفه‌اي آثار را داوري مي‌كنند .
بنيانگذار و دبير جايزه ادبي مهرگان