اسنپ‌بك و ايران: راه عبور از بن‌بست تحريم‌ها
بهمن اكبري
فعال شدن مكانيسم «اسنپ‌بك» (Snapback) توسط سه قدرت اروپايي - انگليس، فرانسه و آلمان- به معناي بازگشت تحريم‌هاي بين‌المللي عليه ايران است. طبق ساز و كار برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شوراي امنيت، اين كشورها مي‌توانند تحريم‌ها را بدون نياز به تصويب مجدد شورا بازگردانند، چراكه تنها ۳۰ روز فرصت براي جلوگيري از آن وجود دارد و كشورهاي فعال‌كننده خود از حق وتو برخوردارند. تحريم‌هاي بازگشتي شامل ممنوعيت كامل خريد و فروش سلاح، توقف فعاليت‌هاي هسته‌اي، محدوديت‌هاي موشكي و مسدودسازي دارايي‌ها و حمل‌ونقل بين‌المللي است. اين تحريم‌ها مي‌توانند پيامدهاي گسترده اقتصادي، سياسي و امنيتي براي ايران به همراه داشته باشند. با وجود اين چالش، كارشناسان و ديپلمات‌ها بر چند مسير براي كاهش اثرات و حتي خروج از انسداد اسنپ‌بك تاكيد مي‌كنند:
۱- ديپلماسي منطقه‌اي و بين‌المللي: ايجاد اجماع با اعضاي غيراروپايي شوراي امنيت، به ويژه روسيه و چين، براي حمايت از ايران و به تعويق انداختن بازگشت تحريم‌ها.
۲- تشديد مذاكرات برجامي: استفاده از فرصت مذاكرات چندجانبه براي ارائه تضمين‌ها و كاهش ابهامات برنامه هسته‌اي ايران.
۳- فعال‌سازي كانال‌هاي مالي و اقتصادي مستقل: گسترش روابط تجاري و بانكي با شركاي غيرغربي به منظور كاهش اثر تحريم‌ها.
۴- مذاكره مستقيم با كشورهاي اروپايي: بهره‌گيري از فشارهاي متقابل و ديپلماسي فعال براي لغو يا تعليق اقدام اروپايي‌ها.
تحليلگران هشدار مي‌دهند كه زمان‌بندي فعال‌سازي مكانيسم، همراه با رياست دوره‌اي روسيه بر شوراي امنيت، شرايط را حساس و پيچيده كرده است. با اين حال، تركيب ديپلماسي هوشمند، اجماع‌سازي بين‌المللي و تنوع روابط اقتصادي مي‌تواند ايران را از حالت انفعال خارج كند و فرصت‌هايي براي كاهش آسيب‌ها ايجاد کند.
به طور خلاصه، فعال شدن اسنپ‌بك يك چالش جدي و تقريبا اجتناب‌ناپذير است، اما با بهره‌گيري از راهكارهاي ديپلماتيك و اقتصادي، ايران مي‌تواند اثرات منفي آن را محدود و مسير خود را در عرصه بين‌المللي حفظ كند.