درگذشت سيروس پرهام استاد فرش ايران
هادي عبداللهي
مرحوم سيروس پرهام يكي از مهم‌ترين پژوهشگران مطالعات فرش‌هاي ايراني بودند كه حوزه مطالعاتي‌شان را در خصوص فرش‌هاي عشايري و روستايي محدود كردند و كتاب‌هايشان در اين حوزه نمونه‌اي موفق از پژوهش ميداني در حوزه مصنوعات هنري ايران به ويژه فرش است. مرحوم پرهام در اواخر دهه بيست خورشيدي براي تحصيل به امريكا رفت. تجربه تحصيل در ينگه دنيا و تسلط به روش تحقيق ميداني باعث شد تا كار عظيم، پرحجم و كم سابقه پژوهش در حوزه فرش‌هاي عشايري را دهه پنجم و ششم زندگي پربارش به صورت ميداني سامان دهد. كتاب‌هاي دستبافته‌هاي عشايري و روستايي فارس، قالي بولوردي كه هر كدام نوشته‌هاي بنيادين و مرجع هستند، افق‌هاي عظيمي را در مطالعات فرش گشودند، هر چند متاسفانه پژوهشگراني هم‌قامت مرحوم پرهام پرورش نيافتند تا اين افق‌هاي پژوهشي را گسترده‌تر كنند و مطالعات او در اين زمينه را عمق ببخشند. او بعد از هفتاد سال از انتشار كتاب‌هاي ذي‌قيمت «سيري در هنر ايران» نوشته آرتور اپهام پوپ و فيليس آكرمن، در سال 1387 خورشيدي با به كار‌گيري تمام دانش و تجربه‌اي كه از زمان ويراستاري انتشارات فرانكلين به بعد كسب كرده بود با چينش افرادي خبره، بعد از سال‌ها بي‌توجهي نهادهاي عظيم و طويل فرهنگي و انتشاراتي، اين اثر را ترجمه كردند. آخرين كتاب او، با عنوان «تاريخ فرش و فرش‌بافي در ايران» نمونه كاملي از پژوهش و تاليف در حوزه مطالعات فرش است كه با نگاه به متن و قسمت منابع و ماخذ كتاب متوجه مي‌شويم كه مرحوم پرهام تمامي نوشته‌هاي مهم مطالعات فرش را كنكاش كرده و در ٩٠ سالگي حاصل عمر مطالعاتي و پژوهشي‌اش را در اختيار ما گذاشته است. متاسفانه امسال جامعه هنر و فرش ايران دو تن از بزرگان پژوهش اين حوزه يعني سياوش آزادي و سيروس پرهام را از دست داد. افرادي كه در كنار بزرگاني چون علي حصوري و پرويز تناولي به مطالعه ميداني فرش ايران مي‌پرداختند و آخرين افرادي بودند و هستند كه سنت‌هاي فرش‌بافي ايران در زمان كار تحقيقي‌شان زنده و جاري بود. با كم فروغ شدن و از بين رفتن سنت‌هاي اصيل فرش‌بافي ايران، تنها منابعي كه ما و نسل‌هاي آتي را با اين هنر چند هزار ساله آشنا خواهند كرد.
يادگارهاي پژوهشي افراد بزرگي نظير سيروس پرهام است. افرادي كه پرورش يافتگان بزرگاني نظير احسان يارشاطر و ايرج افشار هستند كه به تنهايي مرد انجام پروژه‌هاي بزرگ پژوهشي بودند. مرداني كه فقط در سال‌هاي پاياني عمر ابزارهايي نظير اينترنت، دوربين عكاسي ديجيتال و نرم‌افزار آفيس براي پژوهش‌هايشان تجربه كردند و عمده محتواي علمي توليد شده‌شان با مرارت بود. ياد و نامش گرامي