بازگشت به سنت بنيانگذار- ۸۲
احمد مازني
سنت بنيانگذار در مورد آتش‌بس و خاتمه جنگ (۱۵)
۴. قانون‌گرايي امام و تفويض اختيار به نهادهاي قانوني
براي آگاهي از ديدگاه امام درباره آتش‌بس خاطرات و اسناد مربوط، راهگشا است، از جمله اين منابع، اظهارنظر آيت‌الله سيد حسن خميني در فيلم مستند«احمد»است كه درباره زندگينامه پدرش«سيد احمد خميني» گفته است: «نامه مفصل منتشر نشده‌اي از مرحوم سيد احمد خميني به امام وجود دارد كه ايشان به‌طور مستدل و مفصل تحليل كرده‌اند جنگ بعد از فتح خرمشهر بايد متوقف شود و در اين نامه نوشته‌اند كه چه كساني موافق تداوم جنگ و چه كساني موافق توقف جنگ هستند.»او البته اضافه كرده كه«اين سند هنوز منتشر نشده است»؛ اين خبر و خبر‌هاي مشابه آن كه نمونه‌اي از آن در يادداشت قبلي به روايت آيت‌الله موسوي خوئيني‌ها ارايه شد حاكي از وجود اسناد متقني از ديدگاه بنيانگذار درباره آتش‌بس و خاتمه جنگ است كه اميدوارم متوليان موسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني براي رفع شبهات بدخواهان به شيوه مناسب در دسترس محققان قرار دهند و اصحاب امام خميني نيز از نشر خاطرات خود در اين زمينه دريغ نورزند؛ پيش از اين هم از مرحوم«سيد احمد خميني»درباره نظرات بنيانگذار انقلاب، پيرامون ادامه جنگ پس از آزادي خرمشهر اظهاراتي نقل شده است؛ او در گفت‌وگويي كه فروردين1374، در روزنامه جمهوري اسلامي منتشر شده، دقايقي را روايت كرده كه بنيانگذار انقلاب خبر آزادي خرمشهر را از راديو شنيد: «با شنيدن صداي گوينده، من به امام نگاه كردم و متوجه شدم كه احساس خوبي به ايشان دست داد.البته در مجموع امام از مسائلي كه خيلي تلخ بود اوقات‌شان زياد تلخ نمي‌شد و از مسائلي هم كه شيرين بود خيلي خوشحال نمي‌شدند و در مقابل مسائل خرمشهر امام معتقد بودند كه بهتر است جنگ تمام شود، اما بالاخره مسوولان جنگ گفتند كه ما بايد تا كنار شط‌العرب (اروندرود) برويم تا بتوانيم غرامت خودمان را از عراق بگيريم.»
او همچنين تاكيد كرده كه «امام اصلا با اين كار موافق نبودند و مي‌گفتند اگر بناست شما جنگ را ادامه بدهيد، بدانيد اگر اين جنگ با اين وضعي كه شما داريد، ادامه يابد و شما موفق نشويد، ديگر اين جنگ تمام شدني نيست و ما بايد اين جنگ را تا نقطه‌اي خاص ادامه بدهيم و الان هم كه قضيه فتح خرمشهر پيش آمده، بهترين موقع براي پايان جنگ است.» (مصاحبه اختصاصي با نشريه سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، ۳۱شهريور ۱۳۷۰) همچنين سندي كه براي اولين‌بار توسط حميد انصاري منتشر شد؛ حاكي از اين است كه امام خميني (س) پس از فتح خرمشهر جنگ را«خاتمه يافته»دانسته بودند «ايشان پس از توضيح نسبتا مفصل درباره مواقعي كه نياز به تجديد نظر در دستخط امام پديد مي‌آمد، نوشته‌اند: «از جمله موارد معدودي كه طبق نظر و تأييد حضرت امام خميني(س) ضمن چند مورد اصلاح كلمات، عبارتي كوتاه از يك پيام ايشان در نسخه كپي دستخط پيام، خط خورده است و طبعا در متن منتشر شده در صدا و سيما و مطبوعات نيامده است همين پيام معروف امام بمناسبت سوم خرداد و فتح خرمشهر مي‌باشد.جمله‌اي كه در اصل نسخه خطي توسط امام خطاب به «حكومت‌هاي هم‌جوار و منطقه»نوشته شده و به‌صورت خط نخورده مي‌باشد اين است: «آنان مي‌دانند امروز با فتح خرمشهر مظلوم جنگ خاتمه يافته است و دولت و ملت پيروزمند از موضع قدرت سخن مي‌گويند». اما در نسخه كپي كه مبناي متن منتشر شده در رسانه‌ها بوده است با اجازه حضرت امام، عبارت«جنگ خاتمه يافته است» خط خورده است. «جناب انصاري در ادامه نوشته‌اند: «بنا بر توضيح فوق و به استناد عبارت«امروز با فتح خرمشهر مظلوم جنگ خاتمه يافته است»شايد با اطمينان بتوان گفت امام خميني در زمان نگارش اين پيام در روز سوم خرداد سال1361، با تحقق فتح خرمشهر، جنگ را خاتمه يافته مي‌دانسته يا مي‌خواسته است، و طبعا با توجه به اهميت شرايط جنگ و پيروزي عظيم خرمشهر و حساسيت عبارت مذكور، ايشان شخصا يا پس از مشورت با حاج احمد‌آقا حذف آنرا– قبل از طرح موضوع در جلسه شوراي عالي دفاع و اخذ نظر فرماندهان نظامي- به مصلحت دانسته‌اند، خصوصا اينكه ايشان طبق مباني فقهي خويش در فقه حكومتي و امور اجتماعي كه داير مدار مصلحت هستند توجه به وجوب مشورت با عنايت به ملاك عرف كارشناسان (كه در رابطه با جنگ، فرماندهان نظامي و مسوولان سياسي و پشتيباني جنگ بوده‌اند) را لازم مي‌دانستند و لذا پس از استماع نظرات ايشان و طبعا اطلاع از مباحث نمايندگان مجلس و مسوولان سياسي و اطمينان از اينكه اكثريت قاطع ايشان (بالاي 90درصد) با استدلال‌هاي متين و كارشناسانه خويش پايان جنگ را در آن مرحله خلاف مصلحت كشور اعلام كردند و مصلحت جنگ و كشور را بر ادامه جنگ و ضرورت اجازه ورود به خاك عراق بيان كردند، امام خميني از نظر جمع متابعت نموده است » تبيين جناب حميد انصاري به عبارت ديگر همان قانون‌گرايي امام است كه علي‌رغم نظر شخصي به تصميم مرجع قانوني احترام گذاشتند.ادامه دارد