«اعتماد» با بررسي روايت طيف‌هاي مختلف از مذاكرات ايران و امريكا بررسي مي‌كند
همه روايت‌هاي مذاكرات ناتمام با امريكا
عباس عراقچي: هيچ راه‌حلي جز راه‌حل ديپلماتيك و مذاكره‌شده براي برنامه هسته‌اي ايران وجود ندارد
گروه سياسي
محتواي مذاكره احتمالي ايران با امريكا حول محور چه موضوع يا موضوعاتي خواهد بود؟ شايد براي شما هم عجيب باشد كه بدانيد براي يك چنين پرسش ساده‌اي كه در هر نقطه‌اي از جهان با يك پاسخ روشن مواجه مي‌شود، در ايران روايت‌ها و پاسخ‌هاي متفاوتي وجود دارد. هر كدام از گروه‌هاي سياسي تلاش مي‌كنند از ظن خود به اين پرسش پاسخ دهند. برخي راديكال‌هاي دست راستي مي‌گويند، امريكا طي نامه‌نگاري‌هاي مستمر! 20شرط اساسي را براي مذاكره با ايران مطرح كرده است كه در بطن آنها موضوعاتي چون پايان دادن به فعاليت‌هاي موشكي، جمع‌آوري دانش هسته‌اي، عدم ارتباط با محور مقاومت در منطقه، پيوستن به طرح ابراهيم و... قرار دارد. سيد محمود نبويان از چهره‌هاي نزديك به جبهه پايداري يكي از همين چهره‌هاست كه اخيرا در گفت‌وگو با يكي از خبرگزاري‌هاي اصولگرا از دريافت نامه‌اي خبر داده كه از سوي امريكايي‌ها به ايران ارسال شده و در آن 20درخواست عجيب براي مذاكره با ايران مطرح شده است! ساير چهره‌هاي سياسي نيز هر كدام از زاويه‌اي خاص به اين بحث ورود كرده و از شروط 4گانه‌اي خبر مي‌دهند كه امريكا براي آغاز مذاكرات با ايران مطرح كرده است. سيد عباس عراقچي، وزير خارجه ايران در واكنش به يك چنين گمانه‌زني‌هايي مي‌گويد كه در تبادل پيام با امريكا، موضوع ديگري جز هسته‌اي مورد بحث قرار نگرفته است. عراقچي در پاسخ به سوالي در خصوص شروط چهارگانه ايالات متحده براي مذاكره با ايران نيز يادآور مي‌شود: «شرط‌هايي كه در برخي رسانه‌ها مطرح شده و ادعا مي‌شود كه از سوي طرف مقابل تعيين شده، هيچ‌كدام به‌طور رسمي به ما اعلام نشده است. در ماه‌هاي اخير، گفت‌وگوهاي ما با امريكايي‌ها صرفا در خصوص موضوع هسته‌اي بوده و نه گزاره ديگري.» اما اين براي نخستين‌بار نيست كه يك چنين مباحثي از سوي طيف‌هاي تندرو به عنوان پيش‌شرط مذاكرات مطرح مي‌شود، پيش از اين يكي از نمايندگان مجلس كه اين روزها هم حضور پر رنگي در رسانه‌هاي اصولگرا و صدا و سيما دارد، ادعا كرده بود، ظريف در برجام تعهد داده كه زمينه دستگيري و تحويل ده‌ها فرمانده سپاه از جمله سردار سليماني به امريكا را فراهم سازد! ديروز عراقچي اما ابعاد تازه‌اي از واقعيت‌هايي كه دولت چهاردهم در هر نوع بحث مذاكراتي از جمله مذاكره با امريكا دنبال مي‌كند را نمايان كرد. عراقچي ضمن اشاره به اين واقعيت كه امريكايي‌ها به‌طور رسمي هرگز درخواستي به جز مذاكره بر سر موضوعات هسته‌اي نداشته‌اند، از رويكردهاي جديد ايران در ديپلماسي با اروپا و امريكا نيز پرده‌برداري كرد. يكي از مواردي كه وزير امور خارجه به آن اشاره كرد، «كم‌رنگ شدن نقش اروپاييان در مذاكرات» است. وزير امور خارجه گفت: «سه كشور اروپايي گمان مي‌كردند اهرم فشار تازه‌اي (اسنپ بك) در دست دارند و با تهديد به اجراي آن مي‌توانند ايران را تحت فشار بگذارند. اما حالا كه آن را به‌كار گرفته‌اند، نتيجه را ديده‌اند؛ هيچ مشكلي حل نگرديد؛ تنها دستاوردشان تضعيف مسير ديپلماسي بود.» او همچنين تاكيد كرد« توافق قاهره ديگر نمي‌تواند مبناي همكاري ما با آژانس باشد.»چرا كه به زعم عراقچي«فعال‌سازي مكانيزم اسنپ‌بك همه شرايط را تغيير داده است.» وزير خارجه ايران يادآور شد: « ايران براي دستيابي به يك راه‌حل مذاكراتي منصفانه و متعادل تلاش كرده » و همچنان نيز تلاش مي‌كند.
پنجره ديپلماسي باز است
سيدعباس عراقچي، وزير امور خارجه پس از سخنراني در جمع سفرا، كارداران و روساي نمايندگي‌هاي خارجي و بين‌المللي مقيم تهران، با حضور در جمع خبرنگاران در پاسخ به پرسشي مبني بر اينكه شما همزمان كه از كاهش نقش اروپا در پرونده هسته‌اي سخن گفتيد، بارها تاكيد كرديد كه پنجره ديپلماسي بسته نيست، همكاري ايران و تروييكاي اروپايي در ادامه مسير چگونه خواهد بود، گفت: فكر مي‌كنم امروز ديگر به يك تجربه ثابت و اثبات‌شده رسيده‌ايم كه هيچ راه‌حلي جز راه‌حل ديپلماتيك و مذاكره‌شده براي برنامه هسته‌اي ايران وجود ندارد. اين واقعيت در سال‌هاي اخير بارها آزموده و تاييد شده است. بارها ايران را به حمله نظامي تهديد كردند و حتي در مقاطعي آن را امتحان كردند، اما ديدند كه مساله ايران با اقدام نظامي حل‌شدني نيست. سه كشور اروپايي گمان مي‌كردند اهرم فشار تازه‌اي در دست دارند و با تهديد به اجراي آن مي‌توانند ايران را تحت فشار بگذارند. اما حالا كه آن را به‌كار گرفته‌اند، نتيجه را ديده‌اند؛ هيچ تغييري در وضعيت ايجاد نشد و هيچ مشكلي حل نگرديد؛ صرفا ديپلماسي را سخت‌تر و پيچيده‌تر كردند. عراقچي گفت: همين وضعيت در مورد اسنپ‌بك نيز صادق است. اروپايي‌ها بارها تهديد كردند كه مكانيزم اسنپ‌بك را فعال مي‌كنند. پاسخ ما همواره اين بوده كه همانطور كه حمله نظامي نتوانست راه‌حل نهايي براي مساله هسته‌اي ايران باشد، فعال‌سازي اسنپ‌بك هم چنين كاركردي نخواهد داشت. اين اقدام نه‌تنها به حل مساله كمك نمي‌كند، بلكه صرفا روند ديپلماسي را سخت‌تر و پيچيده‌تر مي‌سازد. واقعيت اين است كه اكنون هم همين اتفاق رخ داده است. سه كشور اروپايي گمان مي‌كردند اهرم فشار تازه‌اي در دست دارند و با تهديد به اجراي آن مي‌توانند ايران را تحت فشار بگذارند. اما حالا كه آن را به‌كار گرفته‌اند، نتيجه را ديده‌اند؛ هيچ تغييري در وضعيت ايجاد نشد و هيچ مشكلي حل نگرديد؛ صرفا ديپلماسي را سخت‌تر و پيچيده‌تر كردند. البته ديپلماسي هيچگاه پايان نمي‌يابد؛ ديپلماسي هميشه هست. اما پرسش اين است كه در چه شرايطي، با چه طرف‌هايي و بر پايه چه موازنه‌اي ادامه پيدا مي‌كند. اكنون شرايط نسبت به گذشته كاملا متفاوت است. سه كشور اروپايي به‌وضوح نقش خود را در فرآيند ديپلماتيك تضعيف كرده‌اند و توجيه مذاكراتي با خود را تا حد زيادي از دست داده‌اند. در هرگونه راه‌حل مذاكره‌محور آينده، نقش اروپا به‌مراتب كم‌رنگ‌تر از گذشته خواهد بود.
در تبادل پيام با امريكا، موضوع ديگري جز هسته‌اي مورد بحث قرار نگرفته است
وزير امور خارجه در پاسخ به سوالي در خصوص شروط چهارگانه ايالات متحده براي مذاكره با ايران كه برخي رسانه‌ها مطرح مي‌كنند نيز گفت: شرط‌هايي كه در برخي رسانه‌ها مطرح شده و ادعا مي‌شود كه از سوي طرف مقابل تعيين شده، هيچ‌كدام به‌طور رسمي به ما اعلام نشده است. در ماه‌هاي اخير، گفت‌وگوهاي ما با امريكايي‌ها صرفا در خصوص موضوع هسته‌اي بوده است؛ آن هم به‌صورت غيرمستقيم، از طريق پيام‌ها و واسطه‌ها. هيچگاه در اين تبادلات، هيچ موضوع ديگري جز مساله هسته‌اي مورد بحث و گفت‌وگو قرار نگرفته است. در اين تبادلات ديپلماتيك، پيشنهادهاي ايران كاملا روشن بوده است، و ما بر اين باوريم كه اگر به اين پيشنهادها توجه مي‌شد و فرصت ديپلماسي به اين شكل از بين نمي‌رفت يا محدود نمي‌شد، حصول يك راه‌حل مذاكره‌شده و ديپلماتيك دور از دسترس نبود. در ماه‌هاي اخير، گفت‌وگوهاي ما با امريكايي‌ها صرفا در خصوص موضوع هسته‌اي بوده است؛ آن هم به‌صورت غيرمستقيم، از طريق پيام‌ها و واسطه‌ها. هيچگاه در اين تبادلات، هيچ موضوع ديگري جز مساله هسته‌اي مورد بحث و گفت‌وگو قرار نگرفته است.عراقچي گفت: اكنون نيز هنوز اين امكان وجود دارد؛ اگر كه طرف مقابل با حسن نيت وارد گفت‌وگو شود و هدفش تامين منافع متقابل دو‌طرف باشد. با اين حال، تفاوت اساسي شرايط كنوني با گذشته در اين است كه موضوع جديدي به معادله افزوده شده است؛ همان اقدامي كه در شوراي امنيت انجام شد و اين اقدام در آينده، فرآيند مذاكره را دشوارتر و پيچيده‌تر خواهد كرد. وزارت امور خارجه به تلاش‌هاي خود براي پيشبرد ديپلماسي ادامه خواهد داد. از نظر ما، نقش ديپلماسي هرگز قابل حذف يا ناديده گرفتن نيست. ما به اين مسير ادامه مي‌دهيم، اما بايد در نظر داشت كه شرايط تغيير كرده است؛ هم پس از حمله نظامي اخير، و هم پس از اقدام سه كشور اروپايي در فعال‌سازي اسنپ‌بك. در نتيجه، مذاكرات آينده به‌هيچ‌وجه مانند گذشته نخواهد بود. توافق قاهره ديگر نمي‌تواند مبناي همكاري ما با آژانس باشد. عراقچي در پاسخ به سوال ديگري در خصوص سرنوشت توافق ايران با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تيز گفت: ما توافقي با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي امضا كرديم درباره شكل جديد همكاري‌هاي ميان ايران و آژانس. دليل اين اقدام نيز كاملا روشن بود؛ با توجه به تغييرات ميداني اخير و به‌ويژه حمله‌اي كه به تأسيسات هسته‌اي ايران صورت گرفت، ديگر امكان ادامه همكاري با آژانس در قالب گذشته وجود نداشت. وي افزود: به سبب تهديدات امنيتي، نگراني‌هاي ايمني و ملاحظات حفاظتي كه به‌طور طبيعي پس از آن حمله به وجود آمد، ضرورت داشت چارچوب جديدي براي همكاري تعريف شود. اين موضوع مورد تأييد آژانس نيز قرار گرفت و چندين دور مذاكره ميان دو طرف انجام شد تا در نهايت، در قاهره به نتيجه رسيد و آن توافق به امضا رسيد. وزارت امور خارجه به تلاش‌هاي خود براي پيشبرد ديپلماسي ادامه خواهد داد. از نظر ما، نقش ديپلماسي هرگز قابل حذف يا ناديده گرفتن نيست. ما به اين مسير ادامه مي‌دهيم، اما بايد در نظر داشت كه شرايط تغيير كرده است.با اين حال، در شرايط كنوني، توافق قاهره ديگر نمي‌تواند مبناي همكاري ما با آژانس باشد. تصميم جديد ايران در خصوص نحوه ادامه همكاري با آژانس به‌زودي اعلام خواهد شد. همانطور كه پس از امضاي توافق قاهره نيز تأكيد كردم، فعال‌سازي مكانيزم اسنپ‌بك همه شرايط را تغيير داده است. درست همان‌گونه كه حمله نظامي پيش‌تر وضعيت را دگرگون كرد، اكنون نيز شرايط جديدي پيش روي ماست. بنابراين، تصميمات تازه‌اي بايد اتخاذ شود، و از نظر من، توافق قاهره ديگر براي وضعيت فعلي كارايي و موضوعيت ندارد.
دستيابي به يك راه‌حل مذاكراتي منصفانه و متعادل
وزير امور خارجه در خصوص نشست ديروز با سفرا، كارداران و روساي نمايندگي‌هاي خارجي و بين‌المللي مقيم تهران نيز گفت: بايد درباره آثار و تبعات تصميم اتخاذشده توضيحاتي ارايه شود تا همگان در جريان باشند كه كشورهاي غربي در شوراي امنيت چه شرايطي را پديد آوردند و چه مخاطراتي در پي آن ممكن است ايجاد شود از جمله مشكلات حقوقي و سياسي كه به تبع اين تصميم به وجود خواهد آمد. جمهوري اسلامي ايران چگونه براي دستيابي به يك راه‌حل مذاكراتي منصفانه و متعادل تلاش كرده است، اما اين كشورهاي غربي بودند كه به دليل درخواست‌ها و مطالبات زياده‌خواهانه و غيرمعقول خود، به اين تلاش‌ها پاسخ منفي دادند.