گالوپ (1) هر ساله يك گزارش احساسات جهاني منتشر مي‌كند كه در آن شيوع احساسات منفي (خشم، غم، نگراني، استرس، درد جسماني) و احساسات مثبت (خوشي، دريافت احترام، استراحت كامل، يادگيري چيزي، خنده يا لبخند) را در كشورهاي جهان در روز قبل از نظرسنجي اندازه‌گيري و درج كرده است. در ۲۰۲۴ هم اين پيمايش در بين ۱۴۴ كشور اجرا شده است.
ابتكار جالب گزارش اخير گالوپ اين است كه يك شاخص سطح فردي را با شاخص‌هاي كلان مقايسه كرده است. در اين راستا، رابطه احساسات منفي و مثبت شهروندان كشورها را با صلح و سرانه توليد ناخالص داخلي (GDP per capita) كشورها مقايسه كرده است.
يافته كليدي گالوپ در سال ۲۰۲۴ شيوع‌شناسي و روندهاي زماني
1- شيوع نگراني (۳۹درصد) و استرس (۳۷درصد) در كشورها بيش از ساير احساسات منفي بود و پس از آن درد جسمي (۳۲درصد)، غم (۲۶درصد) و خشم (۲۲درصد) شيوع داشتند.
2- جز درد جسمي، تجربه ساير احساسات منفي از اوج همه‌گيري كوويد۱۹ كاهش يافته، اما هر كدام از احساسات منفي هنوز هم بسيار بالاتر از يك دهه پيش است.
تفاوت‌هاي جمعيتي در سلامت عاطفي
بنا بر يافته‌ها، همگان احساسات منفي را به‌طور يكسان تجربه نمي‌كنند، تفاوت‌ها بر اساس جنسيت و سن نشان مي‌دهد كه چه كسي سنگين‌ترين بار را به دوش مي‌كشد و فشارهاي سلامت در كجا بيشتر است. در سطح جهاني، زنان غم، نگراني و درد جسمي بيشتري را گزارش مي‌كنند. بزرگسالان جوان‌تر خشم بيشتري را تجربه مي‌كنند، در حالي كه بزرگسالان ميانسال بيشترين استرس را متحمل مي‌شوند. مسن‌ترين بزرگسالان بيشترين غم را تحمل مي‌كنند.
تاثير بافت فرهنگي
گزارش‌هاي روزانه احساسات نه تنها احساسات افراد، بلكه نحوه شكل‌گيري ابراز احساسات توسط فرهنگ‌هايشان را نيز منعكس مي‌كنند.در برخي فرهنگ‌ها، مردم تشويق مي‌شوند كه شادي خود را نشان دهند كه باعث مي‌شود احتمال بيشتري وجود داشته باشد كه بگويند روز قبل خنديده‌اند يا لبخند زده‌اند.در برخي ديگر، فروتني يا خويشتنداري ارزشمند است، بنابراين ممكن است حتي زماني كه استانداردهاي زندگي بالاست، لذت كمتر گزارش شود.همين امر در مورد احساسات منفي نيز صدق مي‌كند: در برخي فرهنگ‌ها، مردم استرس يا نگراني را كم‌اهميت جلوه مي‌دهند تا قوي به نظر برسند، در حالي كه در برخي ديگر، صريح‌تر هستند و اضطراب و نگراني‌شان را بيان مي‌كنند. براي مثال نه تنها كشورهايي مانند دانمارك، پاراگوئه و اندونزي اغلب در ميان بالاترين رتبه‌ها براي تجربيات مثبت روزانه مانند خنده، لذت و احساس مورد احترام قرار گرفتن واقع شده‌اند، بلكه مكزيك، پاناما و گواتمالا نيز اغلب در نزديكي صدر جدول قرار مي‌گيرند كه نشان مي‌دهد احساسات مثبت محدود به ثروتمندترين يا امن‌ترين كشورهاي جهان نيستند، بلكه در جايي كه فرهنگ و زندگي اجتماعي نقش مهمي ايفا مي‌كنند، رشد مي‌كنند.اين الگوها نشان مي‌دهند كه تفاوت‌هاي بين كشوري نه تنها منعكس‌كننده شرايط مادي است، بلكه بازتاب هنجارهاي فرهنگي در نحوه تجربه و ابراز احساسات افراد نيز است.
شاخص‌هاي صلح
در گزارش مذكور، «شاخص صلح كلي» و «شاخص صلح مثبت» برگرفته از شاخص‌هاي موسسه اقتصاد و صلح است كه براي ۱۶۳ كشور محاسبه شده است. «شاخص صلح كلي» فقدان خشونت و درگيري را در داخل يك كشور يا بين آن كشور و ساير كشورها نشان مي‌دهد و با نمودهايي همچون سطح درگيري، جرم، بي‌ثباتي سياسي و نظامي‌گري اندازه‌گيري مي‌شود.نمرات بالاتر در اين شاخص به معناي سطح بالاتر خشونت و درگيري در يك كشور است، در حالي كه نمرات پايين‌تر به معناي سطح پايين‌تر خشونت و درگيري است. بر پايه بررسي‌هاي موسسه اقتصاد و صلح، شورش‌ها، اعتصابات و تظاهرات ضد دولتي از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۹، به ويژه حتي قبل از همه‌گيري كوويد۱۹، ۲۴۴ درصد در جهان افزايش يافته است. از سوي ديگر، «شاخص صلح مثبت» نگاه عميق‌تري به نهادها و ساختارهايي دارد كه صلح را در طول زمان حفظ مي‌كنند، از جمله حكمراني منصفانه و توزيع عادلانه منابع و انسجام اجتماعي. نمرات بالاتر در اين شاخص به معناي ضعيف‌تر بودن صلح پايدار و نمرات پايين‌تر به معناي قوي‌تر بودن آن است. دو شاخص فوق در كنار هم، ديدگاه‌هاي مكملي را ارايه مي‌دهند: صلحي كه امروز وجود دارد و شرايطي كه باعث دوام آن مي‌شود.
رابطه احساسات و صلح
اگرچه احساسات مثبت در جوامعي كه خشونت بيشتري را تجربه مي‌كنند و صلح پايدار ندارند، كمتر رايج هستند، اما در حالي كه صلح پريشاني و آشفته‌حالي را كاهش مي‌دهد، برخلاف انتظار، ارتباط احساسات مثبت با صلح به اندازه احساسات منفي قوي نيست. يعني با وجود صلح، لزوما احساسات مثبت بيشتر نخواهد بود، بلكه در حال صلح، احساسات مثبت وقتي شايع‌تر است كه توليد ناخالص داخلي سرانه بالاتر باشد. روانشناسان مدت‌هاست كه يك سوگيري منفي را در انسان مشاهده كرده‌اند: رويدادها و احساسات بد، بيشتر از وقايع خوب، انسان را تحت تاثير قرار مي‌دهد. يافته‌هاي گالوپ نيز اين فرضيه را تثبيت مي‌كند و نشان مي‌دهد كه وضعيت صلح شكننده به وضوح در بروز احساسات منفي مانند خشم، غم و درد جسماني ظاهر مي‌شود.استرس طولاني مدت به شيوع بيماري‌هاي مزمن و اميد به زندگي كوتاه‌تر كمك مي‌كند. درگيري نظامي و شكنندگي امنيت با تضعيف سلامتي افراد جامعه در هر سطحي، اين خطرات (شيوع بيماري‌هاي مزمن و اميد به زندگي كوتاه‌تر) را تشديد مي‌كند. به همين دليل، سازمان جهاني بهداشت «صلح» را يك عامل مهم تعيين‌كننده سلامت مي‌داند. شاخص صلح جهاني، نشان‌دهنده فقدان خشونت و درگيري است. شاخص صلح مثبت، نهادها و ساختارهايي را بررسي مي‌كند كه ثبات بلندمدت را حفظ مي‌كنند. يافته‌هاي جديد نشان مي‌دهد كه خشم و غم به شدت با نمرات ضعيف‌تر در هر دو شاخص صلح جهاني و صلح مثبت مرتبط هستند. اين بدان معناست كه معيارهاي احساسات گالوپ صرفا فقدان درگيري را منعكس نمي‌كنند، بلكه آنها پايه‌هاي عميق‌تر صلح پايدار را منعكس مي‌كنند، نوعي صلح كه به عدالت، رفاه و امنيت در زندگي روزمره بستگي دارد. وقتي صلح وجود ندارد، سيستم‌هاي بهداشتي و جوامع ضعيف مي‌شوند و زندگي روزمره را دشوارتر و ناامن‌تر مي‌كنند. وقتي صلح وجود دارد، سلامت و رفاه عاطفي جاي بهبود دارند. بنابراين احساسات مثبت بيشتر با شرايط اقتصادي مرتبط هستند تا خود صلح.
جمع‌بندي
تحقيقات گالوپ نشان مي‌دهد كه احساسات فردي ممكن است به عنوان نشانه‌هاي حياتي سيستم‌هاي بزرگ‌تر عمل كنند. بر اين اساس، گالوپ پيشنهاد مي‌كند سياستگذاران به سه نكته مهم توجه كنند: پيگيري وضعيت احساسات به عنوان شاخص‌هاي هدايتگر: خشم و اندوه گسترده ممكن است نشان‌دهنده درك عمومي از شكنندگي صلح و خطرات فزاينده سلامت باشد. ادغام استراتژي‌هاي صلح و سلامت: تقويت حكمراني و عدالت، كاهش درگيري‌هاي داخلي و خارجي و سرمايه‌گذاري در سيستم‌هاي بهداشتي بايد شانه به شانه هم پيش برود.
به رسميت شناختن احساسات به عنوان زيرساخت: احساسات نبايد اموري انتزاعي تلقي شود، بلكه شاخص‌هاي بلادرنگ سلامت اجتماعي هستند كه تاثير صلح و شكنندگي را از طريق تجربه‌هاي روزانه احساسي نشان مي‌دهند. تحليل گالوپ نشان مي‌دهد كه صلح، سلامت و رفاه عاطفي با هم ظهور و سقوط مي‌كنند. تصميم‌گيراني كه احساسات را ناديده مي‌گيرند، خطر از دست دادن پايه و اساس ثبات را به جان مي‌خرند. ناديده گرفتن احساسات به معناي ناديده گرفتن پايه و اساس صلح است.
پاورقي
1- محتوای این متن بر پایه چندین گزارش منتشر شده در وب‌سایت گالوپ بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۵ گردآوری و تنظیم شده است.
عضو هيات علمي گروه جامعه‌شناسي
جهاد دانشگاهي مشهد