گزارش «اعتماد» از پشت پرده علل رواني، اجتماعي و فرهنگي خشونت‌هاي خانگي
تكرار تراژدي جنايت‌هاي خانوادگي
گروه حوادث
جنايت‌هاي خانوادگي به دليل انواع خشونت خانگي رخ مي‌دهد كه دلايل پيچيده و چندگانه‌اي دارد. اين جنايت‌ها اغلب به خاطر «عوامل رواني، اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي» رخ مي‌دهند؛ اكثر كارشناسان معتقدند عواملي باعث بروز اين نوع جنايت‌ها مي‌شود؛ يكي از اين عوامل اختلالات رواني و مشكلات فردي است؛ افسردگي، اضطراب، اختلالات شخصيتي يا مصرف مواد مخدر و الكل مي‌تواند فرد را به سمت رفتارهاي خشونت‌آميز سوق دهد. در برخي موارد، افراد ممكن است به خاطر مشكلات شخصي خود به ديگران آسيب بزنند. عامل ديگر الگوهاي رفتاري در يك خانواده است؛ در برخي خانواده‌ها خشونت يك الگوي خانوادگي است و فردي كه در محيطي پر از خشونت بزرگ مي‌شود، ممكن است اين رفتارها را به عنوان يك شيوه ارتباطي يا حل مشكلات بياموزد. يكي ديگر از اين عوامل كه موجب خشونت‌هاي خانگي مي‌شود، اختلالات ارتباطي و ناتواني در حل تعارض است؛ در برخي از خانواده‌ها، عدم مهارت در مديريت تعارضات و برقراري ارتباط مي‌تواند به خشونت منجر شود و وقتي افراد قادر به بيان نيازها و احساسات خود به شيوه سالم نباشند، ممكن است از روش‌هاي غيرسالم مانند خشونت فيزيكي يا كلامي استفاده كنند. عامل ديگر مسائل فرهنگي و اجتماعي است؛ تفاوت‌هاي جنسيتي، تبعيض‌هاي اجتماعي و فشارهاي فرهنگي مي‌تواند به رفتارهاي خشونت‌آميز دامن بزند. به عنوان مثال در بعضي جوامع مردان براي نشان دادن سلطه‌گري يا تسلط بر زنان و كودكان دست به خشونت‌هاي خانگي مي‌زنند. عامل ديگر، مشكلات مالي و فشارهاي اقتصادي است؛ افراد در موقعيت‌هاي اقتصادي دشوار ممكن است دچار استرس شديد شوند كه اين استرس مي‌تواند منجر به رفتارهاي خشونت‌آميز در خانه شود. يكي ديگر از عواملي كه منجر به خشونت‌هاي خانگي مي‌شود، اعتياد است؛ مصرف مواد مخدر و الكل يكي از دلايل رايج خشونت خانگي است. مصرف مواد و مشروبات الكلي مي‌تواند توانايي افراد را در كنترل رفتارهاي خود كاهش دهد و باعث بروز خشونت و جنايت در داخل خانواده شود. مورد ديگر سلطه‌جويي و كنترل است؛ در برخي روابط، ممكن است، مرد، زن را كنترل كند و هر طور شده بر او تسلط يابد. اين نوع سلطه‌جويي مي‌تواند به شكل‌هاي مختلفي از جمله سوءاستفاده احساسي، مالي يا حتي خشونت فيزيكي بروز كند. بنابراين جنايت‌هاي خانوادگي اغلب ناشي از همين عوامل است و براي مقابله با اين نوع خشونت‌ها بايد از رويكردهاي پيشگيرانه و درماني كه شامل آموزش مهارت‌هاي ارتباطي، مشاوره روانشناسي، حمايت اجتماعي و اقدامات قانوني براي حمايت از قربانيان خشونت خانگي مي‌شود، بهره گرفت. طبق بررسي‌هاي «اعتماد» از اخبار رسمي منتشر شده، طي يك‌ماه گذشته چندين فقره جنايت‌هاي خانوادگي در كشور رخ داده كه در برخي از اين جنايت‌ها، متهم پس از ارتكاب قتل يا متواري شده يا خودكشي كرده است.
دوم آذر‌ماه جاري، خبرگزاري‌ها نوشتند: «در پي يك درگيري خانوادگي در شهرك نودژ در استان كرمان، مردي با استفاده از سلاح كمري همسر و خواهرزن خود را به قتل رساند و پيش از حضور ماموران از محل متواري شد. ماموران انتظامي نيز براي شناسايي مخفيگاه و دستگيري او اقدام كرده‌اند. پرونده اين حادثه با دستور مقام قضايي در حال رسيدگي است و اعلام جزييات تكميلي به پس از پايان تحقيقات موكول شده است.»
هشتم آذر‌ماه جاري، «علي اكبر مرادي» فرمانده انتظامي شهرستان بندرعباس از وقوع يك فقره درگيري خانوادگي و قتل سه نفر در اين شهرستان خبر داد و گفت: «برابر اعلام مركز فوريت‌هاي 110 مبني بر يك مورد تيراندازي منجر به فوت در يكي از محلات بندرعباس، بلافاصله ماموران با تشكيل تيمي به محل اعزام شدند. پس از حضور ماموران در محل مشخص مي‌شود فردي با يك قبضه سلاح گرم همسر 30ساله خود را به قتل رسانده و يك نفر ديگر كه حدودا 45 سال داشته ضمن جراحتي كه با چاقو از ناحيه زير بغل داشته، با شليك گلوله مورد هدف قرار گرفته است. در بازرسي ميداني از محل حادثه يك قبضه سلاح جنگي كلت كمري كشف شد كه با حضور ميداني دادستان بندرعباس و عوامل تخصصي پزشكي قانوني و پليس آگاهي استان در صحنه و بررسي‌هاي تخصصي و نهايي مشخص شد قاتل همسر خود و يك نفر ديگر حاضر در خانه را با اسلحه به قتل رسانده و سپس با همان اسلحه اقدام به خودكشي كرده است. با هماهنگي قضايي اجساد متوفيان جهت بررسي علت تامه فوت به پزشكي قانوني بندرعباس انتقال و در اين رابطه دو دستگاه خودرو سواري پژو 405 و تيبا متعلق به مقتولان به كلانتري منتقل شد.»
بيست و هفتم آبان‌ماه سال جاري، فرمانده انتظامي شهرستان مهاباد از قتل يك زن و پدر او به دست داماد خانواده خبر داد و گفت: «اين حادثه در يكي از محلات اين شهر روي داد و بلافاصله پس از اعلام موضوع، عوامل انتظامي در محل حاضر شدند. بررسي‌هاي اوليه نشان مي‌دهد داماد خانواده پس از درگيري، اقدام به تيراندازي با اسلحه گرم به سمت همسر و پدرزن خود كرده و سپس از صحنه حادثه متواري شد. در اين حادثه پدر همسر در صحنه فوت شده و همسر نيز در بيمارستان جان خود را از دست داد. با شناسايي هويت قاتل، عمليات پليس براي دستگيري او آغاز شده و تمامي مسير‌هاي احتمالي خروج يا مخفيگاه‌هاي احتمالي تحت رصد قرار دارد.»
بيست و يكم آبان‌ماه سال جاري، «اكبر عربي» فرمانده انتطامي شهرستان پيشوا از بازداشت يك زن و مرد تبعه افغان به اتهام قتل يكي از اعضاي خانواده در اين شهرستان خبر داد و گفت: «زن جوان مظنون به ارتكاب قتل در محل وقوع جرم دستگير شد، اما در بازجويي اوليه، جرم خود را انكار كرد. با پيگيري‌هاي تخصصي، بررسي‌هاي فني و اقدامات اطلاعاتي پليس آگاهي پيشوا مشخص شد كه اين زن با همكاري مرد ديگري از اتباع افغان، مرتكب قتل شده است. هر دو متهم شناسايي، بازداشت و با دستور مقام قضايي روانه زندان شدند. تحقيقات تكميلي براي روشن شدن انگيزه و ابعاد دقيق اين جنايت همچنان ادامه دارد.»
هفدهم آبان‌ماه سال جاري، خبرگزاري‌ها نوشتند: «در يك جنايت خانوادگي در اروميه مشخص مي‌شود مردي ابتدا مادر و خواهر خود را به قتل رسانده و سپس با شليك به همسر و مادر همسرش جنايت ديگري را مرتكب شده است. او بعد از اين جنايات مقابل چشمان فرزند خردسال و معلول خود به زندگي خود پايان داده است. طبق گزارشات، جنايت به دليل اختلافات خانوادگي رخ داده است؛ اين مرد جوان 30ساله و همسرش چند سال پيش در شرايطي خاص و گويا با وجود مخالفت خانواده‌ها با هم ازدواج كردند. بعد از گذشت مدتي از زندگي مشترك، مرد كارش را از دست داده و زنش براي تامين مخارج زندگي به كار كردن پرداخت، مرد هم در ادامه تنها راه تامين هزينه‌هايش را دريافت كمك مالي از خانواده خود مي‌دانست. اختلافات خانوادگي به حدي رسيد كه همسر او خانه را ترك و به خانه پدري خود بازگشت. مرد ابتدا تلاش كرد با واسطه خانواده خود همسرش را راضي به بازگشت كند، اما مادر و خواهرش از اين كار سر باز زدند. اين مساله باعث عصبانيت مرد جوان شد و درنهايت او با يك اسلحه شكاري سراغ مادر و خواهرش كه آن لحظه در خانه حضور داشتند، رفته و هر دو نفرشان را به ضرب گلوله به قتل رساند. پس از قتل اعضاي خانواده خود، مرد به خانه مادر همسرش رفت و در تلاش براي بازگرداندن همسر و كودكش، با شليك به سمت او و سپر شدن مادرزنش براي نجات جان دخترش او را هم به قتل رساند و درنهايت پس از ارتكاب قتل‌ها خودكشي كرده و به زندگي خود پايان داد. اين پرونده هم‌اكنون دراختيار ماموران پليس آگاهي و بازپرس ويژه قتل قرار دارد و تحقيقات براي شناسايي زواياي پنهان اين پرونده ادامه دارد.»
هشتم آبان‌ماه سال جاري، «محمدرضا رحماني» فرمانده انتظامي سياهكل از شناسايي و دستگيري قاتل در پي وقوع يك فقره قتل در اين شهرستان خبر داد و گفت: «در پي وصول خبري مبني بر قوع يك فقره قتل مردي ۶۷ساله با ضربات چاقو در اين شهرستان، با توجه به اهميت و حساسيت موضوع، كارآگاهان آگاهي با بررسي آثار و علائم به جامانده در صحنه وقوع جرم، سرنخ‌هايي به دست آوردند. پس از تحقيقات لازم كارآگاهان آگاهي به همسر ۳۹ساله مقتول مظنون و او را دستگير كردند. همسر مقتول اعتراف كرد كه با اجير كردن مردي ۲۴ساله به علت اختلافات خانوادگي نقشه قتل همسرش را كشيده است. با اعترافات همسر مقتول، متهم به قتل حين خروج از استان با هماهنگي قضايي شناسايي و با تيراندازي پليس به صورت سطحي زخمي و دستگير شد. متهم در اعترافات خود اعلام كرد كه با وعده دريافت يك دستگاه خودرو از جانب همسر مقتول مرتكب قتل شده است. متهمان پس از تشكيل پرونده جهت سير مراحل قانوني به مرجع قضايي معرفي شدند.»