چهار ساعت امتحان كتبي؛ براي احراز «اجتهاد»

رضوانه رضايي‌پور/ مجلس خبرگان رهبري، كه بر اساس اصل ۱۰۷ قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران مسووليت تعيين و نظارت بر رهبري را بر عهده دارد، مجلسي متشكل از فقهاي «واجد شرايط» است. فقهايي كه در هر دوره از انتخابات اين مجلس با گذراندن آزموني براي انتخاب نهايي ملت به صحنه انتخابات ورود پيدا مي‌كنند، ديروز نيز در نخستين دوره آزمون براي پنجمين دور انتخابات خبرگان رهبري شركت كردند. هرچند فصل هشتم قانون اساسي به رهبر يا شوراي رهبري اختصاص يافته و در اصل 107 اين قانون تعيين رهبر را بر عهده خبرگان منتخب مردم نهاده است، اما در ادامه اين فصل شرايط نمايندگان مجلس خبرگان را بيان نكرده است. آنجا كه در اصل 108 اين قانون به صراحت آمده است كه «قانون مربوط به تعداد و شرايط خبرگان، كيفيت انتخاب آنها و آيين‌نامه داخلي جلسات آنان براي نخستين دوره بايد به وسيله فقهاي نخستين شوراي نگهبان برسد. از آن پس هرگونه تغيير و تجديدنظر در اين قانون و تصويب ساير مقررات مربوط به وظايف خبرگان در صلاحيت خود آنان خواهد بود. » تعيين صلاحيت‌هايي كه در قانون مصوب همين مجلس مواردي را براي انتخاب‌شوندگان برگزيده است اما راهي را به جز برگزاري آزمون انتخاب نكرده است. آنگونه كه در فصل دوم قانون انتخابات مجلس خبرگان رهبري، كه بنام «شرايط انتخاب شوندگان» تدوين شده است، پس از بيان شرايط انتخاب شوندگان، مرجع تشخيص دارا بودن اين شرايط را، فقهاي شوراي نگهبان معرفي كرده است. در ماده 3 اين قانون آمده است: خبرگان منتخب مردم بايد داراي شرايط زير باشند: الف) اشتهار به ديانت و وثوق و شايستگي اخلاقي ب) اجتهاد در حدي كه قدرت استنباط بعض مسائل فقهي را داشته باشد و بتواند ولي فقيه واجد شرايط رهبري را تشخيص دهد. ج) بينش سياسي و اجتماعي و آشنايي با مسائل روز. د) معتقد بودن به نظام جمهوري اسلامي ايران. ﻫ) نداشتن سوابق سوء سياسي و اجتماعي. تبصره 1- مرجع تشخيص دارا بودن شرايط فوق، فقهاي شوراي نگهبان قانون اساسي هستند. تبصره 2- كساني كه رهبر معظم انقلاب -صريحا يا ضمنا- اجتهاد آنان را تاييد كرده باشد، از نظر علمي نياز به تشخيص فقهاي شوراي نگهبان نخواهند داشت. تبصره 3- ضرورت ندارد كه نمايندگان، ساكن يا متولد حوزه انتخابيه خود باشند. بنابراين با بررسي اصول قانون اساسي و قانون انتخابات مجلس خبرگان رهبري، مي‌توان دريافت شرايطي كه ذيل اصول و مواد قانوني براي كانديداهاي خبرگان ذكر شده است، كه اولا، بايد داراي درجه‌اي از فقاهت و آگاهي بر مسائل سياسي و اجتماعي روز باشند كه قدرت تشخيص «اعلم به احكام و موضوعات فقهي يا مسائل سياسي و اجتماعي يا شخص واجد مقبوليت عامه» را داشته باشند و دوما، داراي مرتبه‌اي از تقوا باشند كه در اظهارنظر خويش، فقط مصالح اسلام و مسلمانان را در نظر گيرند و نه منافع فردي و گروهي را، مرجع تشخيص دارا بودن شرايط مورد نظر را فقهاي شوراي نگهبان دانسته ‌است. هرچند فقهاي شوراي نگهبان براي كساني كه اجتهادشان محرز نيست، اقدام به برگزاري امتحان و اختبار كرده‌اند. «كساني را كه رهبر، صريحا يا ضمنا، اجتهاد آنان را تاييد كرده باشد، از نظر علمي، نيازي به تشخيص فقهاي شوراي نگهبان نخواهند داشت.» حال، روزهايي را سپري مي‌كنيم كه شوراي نگهبان در تكاپوي برگزاري انتخابات است. انتخاباتي كه در اسفندماه امسال قرار است برگزار شود، شوراي نگهبان را از هم‌اكنون براي آزموني سخت آماده كرده است. فقهاي اين نهاد نظارتي كه بحث تاييد صلاحيت‌ها در خبرگان رهبري را زودتر از مجلس شوراي اسلامي آغاز كرده‌اند از ديروز متولي برگزاري آزموني شده‌اند كه سنجشي براي صلاحيت كساني است كه براي نخستين‌بار خود را براي انتخابات خبرگان آماده مي‌كنند. آزمون علمي داوطلبان مجلس خبرگان رهبري صبح ديروز برگزار شد. آزموني كه حضرت آيت‌الله مومن يكي از فقهاي شوراي نگهبان و عضو مجلس خبرگان رهبري متولي برگزاري آن است. آيت‌الله مومن طي چند روز گذشته در توضيح برگزاري آزمون علمي در هجدهمين اجلاسيه خبرگان رهبري نكاتي را يادآور شد. وي گفت: طبق شرايطي كه براي كانديداهاي مجلس خبرگان ذكر شده است اين افراد بايد از لحاظ علمي در حدي باشد كه قدرت استنباط بعضي مسائل فقهي را داشته و بتوانند ولي فقيه واجد شرايط رهبري را تشخيص دهند. به گزارش فارس آيت‌الله مومن با اشاره به مواد قانوني شرايط انتخاب شوندگان مجلس خبرگان رهبري گفت: طبق قانون، علاوه براي شرايطي كه براي كانديداهاي مجلس خبرگان ذكر شده است اين افراد بايد از لحاظ علمي در حدي باشد كه قدرت استنباط بعض مسائل فقهي را داشته باشد و بتواند ولي فقيه واجد شرايط رهبري را تشخيص دهند. عضو مجلس خبرگان افزود: از اين رو تدبيري انديشه شده تا داوطلبان حضور در انتخابات مجلس خبرگان رهبري در آزمون كتبي و پس از قبولي در آزمون كتبي نيز در مصاحبه شفاهي علمي شركت كنند تا با توجه به وظايف خطير مجلس خبرگان رهبري افرادي كه به درجه علمي مزبور رسيده‌اند وارد عرصه انتخابات اين مجلس شوند.

روايت يكي از شركت‌كنندگان در آزمون خبرگان

يكي از شركت‌كنندگان در آزمون علمي خبرگان رهبري، از امتحان داوطلبان در بخش‌هاي مختلف فقهي و تعداد شركت‌كنندگان در آن خبر داد. به گزارش ايلنا، حجت‌الاسلام والمسلمين سعيد صدوقي مازندراني با اعلام اين خبر گفت: 15 شهريور در ساختمان دبيرخانه مجلس خبرگان مرحله اول آزمون انتخابات خبرگان برگزار شد و در جمعي حدود 200نفر برگه‌هاي امتحاني اصول و فقه از دو كتاب كفايه الاصول و مكاسب در اختيار قرار گرفت. وي در ادامه گفت: ابتدا آقاي مومن عضو فقهاي شوراي نگهبان صحبت كرد و سپس فرصت چهارساعته امتحان آغاز شد. از بحث مقدمه واجب و اجماع منقول سوال اصولي و از بحث عدم جواز اخذ اجرت بر واجبات و جواز بيع مال وقف سوال فقهي مطرح شده بود. سه سوال هم از تحريرالوسيله در موضوعات محجور و خمس و ديات براي اظهارنظري اجتهادي ارايه شده بود. وي در خصوص پراكندگي شركت‌كنندگان از استان‌هاي مختلف در اين آزمون گفت: «در چشم من بيشترين تعداد نامزد از آذري‌ها بودند و از استان مازندران هم سه شخصيت حاضر در جلسه امتحان بودند كه آقايان محمدي لاييني و رجايي و داودي را هم ديدم».