پيشگيري از اعتياد براي كودكان مغفول مانده است

مريم كياني^٭/

انجام تحقيق «بررسي وضعيت كودكان درگير اعتياد در ايران در مناطق معضل‌خيز» حدود پنج ماه طول كشيد و در اين تحقيق، 150 كودك از مجموع 1700 كودك تحت پوشش جمعيت امام علي(ع) مورد بررسي قرار گرفتند كه 116 نفر آنها اعتياد داشتند. تحقيق در 10 استان تهران، البرز، مازندران، گلستان، خراسان رضوي، خراسان جنوبي، بوشهر، هرمزگان، كرمان و زنجان انجام شد كه استان‌هاي تهران و خراسان رضوي بيشترين تعداد كودكان درگير اعتياد را داشتند اما در خراسان جنوبي، وضعيت اعتياد كودكان شرايط بدتري داشت. چنان‌كه در استان تهران، بيمارستان لقمان – به دشواري – مي‌پذيرفت كه كودكان معتاد را بستري و درمان كند اما در خراسان جنوبي، هيچ بيمارستاني حاضر به پذيرش كودكان معتاد نبود و حتي يك بيمارستان هم كه كودكان را پذيرش كرد هيچ پزشك و پرستاري به بالين بچه‌ها نفرستاد و ما براي اين كودكان پرستار استخدام كرديم و چون بيمارستان، حتي دارو هم در اختيارمان نگذاشت، وقتي كودكان در اثر ترك دچار تشنج شدند پرستار ما نمي‌دانست چه كند. ضمن آنكه كودكان معتاد بدون شناسنامه هم به هيچ‌وجه پذيرش نمي‌شدند. در استان تهران با مواردي مواجه بوديم كه كودك، خودش براي درمان اعتياد اقدام مي‌كرد چون با وجود آنكه نمي‌دانست معتاد است اما مي‌فهميد دچار وضعيت بدي است. مي‌فهميد انرژي‌اش خيلي بالا رفته اما نمي‌دانست چه اتفاقي افتاده است. كارهاي ناهنجاري مي‌كرد و دچار عذاب وجدان مي‌شد كه چرا دست به اين كارها زده است. كودكان مصرف‌كننده محرك‌ها بيش از مصرف‌كنندگان ترياك و هرويين دچار اين حالت‌ها شده بودند و بيشتر از سايرين ميل داشتند خودشان را از اين وضع رها كنند. البته ترجيح اغلب كودكان هم مانند بزرگسالان به مصرف محرك‌ها بود ضمن آنكه در زمان انجام تحقيق، اين مواد هم ارزان‌تر و در دسترس‌تر بود. البته ما در تحقيق‌مان به نتيجه قطعي بيشتر بودن تعداد پسران معتاد نسبت به دختران معتاد نرسيديم چون دختران در صورت معتاد شدن، بيشتر مورد سوءاستفاده قرار مي‌گيرند و خانواده ترجيح مي‌دهد سوءاستفاده هم در همان محيط خانه و نه بيرون از خانه اتفاق بيفتد. چنانكه دختري كه توسط برادرش معتاد شده بود، در خانه بود و برادر براي خواهر مشتري مي‌آورد و از اين راه درآمد داشت. اما نتايج تحقيق، ما را به‌شدت در مورد مغفول ماندن پيشگيري از اعتياد در كودكان نگران كرد. وقتي با اين نتايج سراغ مسوولان مي‌رفتيم مي‌ديديم كه اولين اقدام‌شان ايجاد كمپ و مركز درماني است در حالي كه ايجاد كمپ بايد آخرين راه باشد و در ابتدا اقدامي صورت گيرد كه كودك به سمت اعتياد كشيده نشود. ما شاهد بوديم كه تعداد كودكان معتاد به سرعت رو به افزايش است. شهريور ماه 1393 تعداد كودكان معتاد شناسايي شده توسط ما 30 نفر بود اما ظرف مدت پنج ماه و تا پايان انجام تحقيق به 116 نفر رسيده بود. اعتياد بسياري از كودكان، اجباري بود و آنها حتي نسبت به ترك مواد آگاهي نداشتند و همين عوامل مي‌تواند باعث طولاني‌تر شدن دوران اعتياد آنها شود. به خصوص اگر اعتياد و بلوغ‌شان تقارن زماني داشته باشد دچار اختلالات جنسي فراوان خواهند شد. ما با موارد متعدد پسرهاي نوجوان معتادي مواجه شديم كه در كودكي قرباني آزار و اذيت جنسي شده بودند و حالا در نوجواني، خودشان هم دنبال طعمه‌اي براي آزار و اذيت جنسي بودند.

٭مسوول تحقيق «بررسي وضعيت كودكان درگير اعتياد در ايران
در مناطق معضل‌خيز»