كليدواژه‌هاي انتخاباتي روحاني
مجتبي حسيني/ حسن روحاني در جلسه ديروز هيات دولت با گفتن اين جملات كه «دولت يازدهم در پي پيروزي جناح خاصي نيست و تلاش مي‌كند كه شرايط براي مشاركت همه جناح‌ها، احزاب و گروه‌ها فراهم شود»، مهم‌ترين و جدي‌ترين مواضعش در حوزه سياست داخلي را به فاصله سه ماه تا انتخابات مجلس دهم و خبرگان رهبري اعلام كرد. پرده‌برداري از اين مواضع در حالي است كه او اواخر مرداد ماه هم به عنوان مسوول اجراي قانون اساسي درباره مساله صلاحيت‌ها و جايگاه شوراي نگهبان سخن گفته بود. هر چند حرف‌هاي روحاني درباره نقش «مجري» و «ناظر» انتخابات بي‌حديث باقي نماند و واكنش‌ها را به تجادل تفاوت نقش «دست» و «چشم» كشاند.
اما به نظر مي‌آيد رييس‌جمهور با اين مواضع قاطع، شفاف و صريح خود مي‌كوشد تا گام مهم و بزرگ خود در برگزاري انتخابات آزاد، سالم و عادلانه را بردارد. شيخ اعتدال‌گرا هرچند «بيش و به» از همه عالم و آگاه به موقعيت جمهور و جمهوري است اما ادراكي دقيق هم از موانع جدي و مصايب دشوار يك انتخابات با «حضور همه جناح‌ها» دارد. شايد روحاني پيش از پيشبرد گفت‌وگوهاي مصالحه هسته‌اي هم علاقه داشت تا كفش سياست داخلي را پا كند كه بي‌ترديد او مستظهر به افكار عمومي و خواست اكثريت جامعه در اين حوزه بود اما دردسرهاي نان و آب مردم كه ارثيه‌اي براي او شده بود نمي‌گذاشت تا با اعتماد به نفس، عزم خود را براي رتق و فتق دلمشغولي‌هاي اكثريت افكار عمومي به ميدان بياورد. حالا اما روحاني با دستاوردهايي كه به دست آورده و در كف اختيار دارد، گام دوم راهبرد دولت‌داري‌اش را در حوزه سياست داخلي كليد زده و مي‌خواهد بر اساس اصل 113 قانون اساسي كه رييس‌جمهور را مسوول اجراي قانون اساسي اعلام كرده، وفاي به عهد و قانون كند.
روحاني با انتخاب شعار «اعتدال‌گرايي» و چينش فراجناحي كابينه خود نشان داده كه معتقد است ميدان سياست‌ورزي در ايران بايد دوطرفه باشد. از همين رو بازي سياسي انحصاري و تك‌جناحي از منظر رييس‌جمهور توالي فساد دارد و منافع ملي را گرفتار غل و زنجير بحران‌ها مي‌كند. حسن روحاني با شراكت دادن جناح‌هاي شناسنامه‌دار سياسي در چينش كابينه‌اش نشان داد بر اين اعتقاد است كه عبور از بحران‌ها و بالا بردن ضريب توسعه در تمامي ساحتش و افزايش ضريب تامين منافع ملي، محتاج بهره‌بري از پتانسيل و توان بالقوه و بالفعل همه جناح‌هاست. روحاني با كنار هم نشاندن سياستمداراني متضادو برآمده از جناح‌هاي متفاوت در يمين و يسار كابينه‌اش اين پيام و كد را به سلايق مختلف سياسي و علاقه‌مند در مديريت كشور ارسال كرد كه هرچند مي‌شود متفاوت بود و در اوج تكثر علقه‌هاي سياسي و رقابت‌ها مي‌شود براي مديريت كشور رفاقت و همكاري كرد.
هرچند حسن روحاني براي تعيين تركيب كابينه‌اش اختيار تام داشت اما بر اساس قانون او نمي‌تواند و نبايد تاثيري در تركيب مجلس شوراي اسلامي داشته باشد اما مي‌توانست در مقام يكي از سياستمداران كارآزموده و مديران ارشد كشور، مجلس مطلوب و نمونه مد نظرش را مثال بزند. از نگاه روحاني «مجلس اول شوراي اسلامي» بهترين مجلس تاريخ انقلاب بوده كه همه گروه‌هاي سياسي در كنارa هم تركيب آن را تشكيل داده بودند. روحاني مي‌خواهد در مقام رييس‌جمهور و مجري قانون اساسي نقشي تاريخي را براي مجلسي متشكل از همه سلايق رنگين كماني عالم سياست ايران ايفا كند. اما شرط اول براي عملياتي شدن چنين امر مهمي برگزاري انتخابات سالم و باشكوه است. و چه كسي است كه نداند شكوه انتخابات رابطه مستقيمي با انتخابات استاندارد دارد، انتخاباتي كه همه جريان‌ها و گروه‌هاي سياسي در شرايطي يكسان و برابر پا به ميدان رقابت انتخاباتي بگذارند و متاع خود را در معرض انتخاب انتخاب‌كنندگان قرار دهند. هرچند موانع موجود بر سر راه دولت روحاني براي برگزاري انتخاباتي رقابتي و آزاد، نه كم است و نه غيرمترقبه. روحاني و همكارانش در دولت شايد بتوانند انتخابات سالمي به جهت كنترل روند اجرا و شمارش دقيق آرا برگزار كنند اما جنس حرف‌هاي روحاني، شبيه آنچه ديروز در هيات دولت بيان داشت مويد اين واقعيت است كه از منظر رييس‌جمهور همه بازي انتخابات در روز انتخابات نيست. حرف‌هاي روحاني، دغدغه‌هاي پيشا انتخاباتي است. روحاني با كابينه فراجناحي‌اش تلاش كرد تا نشان دهد اگر سياستمداران جناحي كنار هم بنشينند و براي تحقق منافع ملي با يكديگر گفت و شنود و همكاري داشته باشند، ثلمه‌اي به ايران و ايراني وارد نمي‌شود. از همين رو او علاقه دارد تا ديگر مديران و مسوولان موثر كشور در امر انتخابات مجلس بر شك و شبهه‌هاي‌شان فايق آيند و از ضريب فيلترينگ‌هاي انتخابات كمي بكاهند تا زمينه برگزاري انتخاباتي حداكثري فراهم شود. در چنين بستر و وضعي هر چند آشكار است كه روحاني براي برگزاري انتخاباتي با حضور همه گروه‌هاي سياسي كاري بس دشوار را پيش رو دارد اما از سوي ديگر اين واقعيت غيرقابل انكار است كه رييس فعلي دولت ايران به واسطه حضور ديرينه و ريشه‌دارش در ساختار سياسي قدرت با نهادها و افراد موثر در ميدان رقابت انتخابات غريبه نيست. اين عدم بيگانگي از خصوصيات خاصه روحاني است و به او اجازه مي‌دهد تا جداي از اعلام مواضع انتخاباتي‌اش از تريبون‌هاي رسمي در بزنگاه‌هاي ويژه و خاص رايزني‌هايش را داشته باشد. در معادله پيچيده انتخابات مجلس و در اوج مطالبات رنگ و وارنگي كه افكار عمومي و جناح‌ها از رييس دولت دارند اين واقعيت اظهر من‌الشمس است كه روحاني مي‌خواهد قطار سياست داخلي ايران را همچون سياست خارجي به روي ريل اصلي‌اش بگذارد. براي اجراي چنين كاري نياز به اعتماد‌سازي‌اي دوطرفه دارد؛ او از يك سو بايد به همكاران خود در ديگر قوا و نهادهاي موثر در قدرت و سياست اين اطمينان را بدهد كه اضطرابي از صدور مجوز يگانه براي همه گروه‌هاي سياسي نداشته باشند و از ديگر سو براي حاميان و معتمدان به اعتدال‌گرايي اين اطمينان را حاصل كند كه از همه توان و هنر ديپلماتيك خود براي برگزاري انتخاباتي استفاده كرده است. روحاني با اين رويكرد، افرايش اعتماد نهادهاي موثر در ساختار حاكميت به جناح‌ها و بالعكس، كاهش شكاف ميان دولت- حاكميت و خانه‌نشين كردن واسطه‌هاي شر افراطي از سر منافع ملي و برقراري تعادل نيروها در ساختار سياسي قدرت را دنبال مي‌كند؛ چنين است كه براي روحاني پيروزي جناحي در انتخابات فرقي ندارد كه ايده‌آل رييس‌جمهور در رقابت حداكثري جناح‌ها- مشاركت حداكثري مردم اهميت دارد. اين همان چيزي است كه چندي پيش سعيد حجاريان به آن اشاره كرده و گفته بود؛ «برنامه اين دولت نه دموكراتيزاسيون كه نرماليزاسيون است.»