تعامل؛ راه دستيابي به حداكثر منافع ملي
نرسي قربان ٭
يكصد و شصت و هشتمين اجلاس كشورهاي صادركننده نفت، اوپك، در حالي به پايان رسيد كه توقعات بسياري برآورده نشد. برخي تصور مي‌كردند حضور ايران در شرايطي كه به سمت لغو تحريم‌ها حركت مي‌كنيم، مي‌تواند فضا را به‌شدت تغيير دهد كه چنين اتفاقي نيفتد. آنچه در شرايط كنوني حايز اهميت است، رويه كشور در روزهاي آتي است. همان طور كه در دو سال اخير دولت سياست تعامل با دنيا را پيش برده، بايد بدانيم كه در تمام عرصه‌ها حفظ تعامل با جهان پيرامون مهم‌ترين ضامن تحقق منافع ملي است.
حضور دوباره و احتمالي ايران در آينده نزديك و در بازارهاي نفت، در شرايطي است كه ماه‌ها از كاهش جهاني قيمت طلاي سياه مي‌گذرد و ارزيابي‌ها را از تاثير حضور ايران و تغييرات قيمتي نفت افزايش داده است. برخي فكر مي‌كنند افزايش توليد ايران مي‌تواند به قيمت آسيب جدي بزند. در حالي كه نبايد به مساله اين‌طور نگريست. آنچنان كه از صحبت‌هاي مسوولان حوزه نفت ايران بر مي‌آيد، كشور در يك‌سال آينده و در دو مقطع 500 هزار بشكه در روز بيشتر توليد مي‌كند، اين اتفاق به اين معنا است كه تا سال آينده ايران نهايتا يك ميليون بشكه بيش از امروز توليد خواهد كرد. قيمت نفت از عوامل مختلفي تبعيت مي‌كند، در وهله اول عرضه و تقاضا در بخش محصولات نفت و انرژي است. در وهله دوم مسائل سياسي و بازارهاي آينده اهميت پيدا مي‌كند و از قضا بازارهاي آينده در تعيين قيمت نفت نقش بسيار مهمي را بازي مي‌كند. پس افزايش 500 هزار بشكه‌اي توليد نفت ايران نمي‌تواند تاثيرات شگرفي بر اين بازار بگذارد و اين حرف را نمي‌توان خيلي جدي ارزيابي كرد.
مساله اما به همين‌جا ختم نمي‌شود. در طرف ديگر ماجرا، عربستان سعودي در طول سال‌هاي گذشته همواره به شكل تك‌روانه مسيري كه تمايل داشته را پيش‌برده و بسياري بر اين باورند كه عربستان عامل كاهش قيمت نفت است. اين حرف مي‌تواند درست باشد، ولي نمي‌توان دليل آن را منافع اقتصادي اين كشور در بخش نفت دانست. عربستان مدت‌هاست با ايران درگيري سياسي دارد و در تمام فعاليت‌هاي روزمره و منطقه‌اي اين كشور، اختلافات سياسي با ايران مشهود است. به همين خاطر نحوه برخورد و فعاليت عربستان در اوپك را نمي‌توان در منطق بازار و نفت جست‌وجو كرد بلكه بايد كارشناسان مسائل منطقه‌اي و سياسي در مورد آن نظر دهند. ولي آنچه كاملا نمايان است، اين است كه درگيري‌هاي فوق باعث تضعيف اوپك و متعاقب آن كل اعضاي اين سازمان شده و به همين خاطر برنده‌اي در زمينه نفت وجود ندارد. يكي از وظايف كشور ما مي‌تواند جلوگيري از تضعيف بيشتر اوپك و حركت به سمت شكل دادن يك خرد جمعي باشد.
تعامل راه نجات هر كشور از انزوا و فراتر از آن گامي براي تحقق بخشيدن حداكثري به تامين منافع ملي است. دستگاه ديپلماتيك دولت در دو سال گذشته تلاش كرد تا به تعامل با جهانيان دست بزند و در اين راه موفقيت‌هايي هم كسب شد. در اوپك هم بايد چنين مسيري را پيمود و با تعامل با كشورهاي مختلف، ضمن بالا بردن روحيه فعاليت جمعي، منافع ملي را بهتر از گذشته تامين كرد. البته نبايد تعامل را تنها به اوپك ختم كرد، بلكه فروم گازي هم كه چندي قبل در تهران برگزار شد خود يكي از گام‌هاي مهم ايران و كشورهاي توليدكننده گاز براي افزايش تعامل و بهبود روابط دوستانه بين كشورهايي با منافع مشترك مي‌تواند باشد. ٭كارشناس نفت