حقيقت پنهان در پشت «داعش» در افغانستان
انداد ارني و پراناي كوتساني/
گزارش وزارت دفاع امريكا به كنگره در ۱۶ ماه دسامبر، حضور داعش در افغانستان را مسجل كرد. اين گزارش، با ارزيابي وضع جاري امنيتي در افغانستان، مي‌گويد كه «داعش از مرحله اوليه انتقال به افغانستان به مرحله‌اي رسيده كه اكنون آشكارا براي ايجاد پناهگاه امن براي خود در افغانستان با طالبان مي‌جنگد و از لحاظ عملياتي فعال‌تر مي‌شود». به‌دنبال آن، مقالاتي در شماري از مجله‌هاي امريكايي، از جمله فارين پاليسي، در اين مورد منتشر شد كه به جاي جنگ با داعش زمان معامله با طالبان، دشمن شناخته شده ما، فرا رسيده است.
نخستين نشانه‌ها از علاقه داعش به جنوب آسيا زماني روشن شد كه اين گروه نقشه‌اي را منتشر كرد كه در آن بخش‌هايي از جنوب آسيا به عنوان يك ولايت داعش معرفي مي‌شد. در اوايل سال ۲۰۱۵، «ولايت خراسان» در منطقه مرزي پاكستان تاسيس شد كه بعداً، تاحدودي به‌خاطر خلاء قدرت در ولايت‌هاي ننگرهار و فارياب و تا حدودي نيز به‌خاطر عمليات «ضرب عزب» ارتش پاكستان، به افغانستان منتقل شد.
تا آن زمان (ماه آوريل ۲۰۱۵)، ناتو هيچ تهديد قابل توجه از سوي داعش در افغانستان را پيش‌بيني نكرده بود. اما پس از آنكه داعش مسووليت بمبگذاري‌ها در جلال آباد را كه ۳۴ كشته و ۱۲۵ زخمي برجاي گذاشت، به عهده گرفت، ناتو اعتراف كرد كه يك شاخه عملياتي داعش در افغانستان ظهور مي‌كند. اكنون گزارش وزارت دفاع امريكا، درباره تهديد داعش، پرسش‌هايي را ايجاد مي‌كند كه آيا داعش واقعاً تهديدي براي افغانستان است؟ و اگر چنين است، جنگ كنوني عليه ساير گروه‌هاي خشونت‌گراي غيردولتي در افغانستان را به چه سمتي خواهد برد؟
برخلاف وحشتي كه در رسانه‌هاي غربي افزايش يافته، بسيار بعيد است كه داعش، يا به عبارت دقيق‌تر ولايت خراسان، جبهه جديدي از جنگ عليه دولت افغانستان راه‌اندازي كند. طالبان همچنان چالش عمده براي افغانستان است. اين گروه به لحاظ شمار نيرو از ولايت خراسان قوي‌تر است و حمايت دولت پاكستان را باخود دارد. ولايت خراسان، با هدف اعلام شده طالبان يعني ايجاد خلافت و امارت ملي افغانستان مخالف است. شايد ولايت خراسان عناصري در گروه طالبان كه از روند صلح ناراضي هستند جذب كند، عمليات ترور از طريق ترس عمل مي‌كند و ترسي كه از ولايت خراسان توليد مي‌شود بسياري از گروه‌هايي كه دوره مصرف‌شان به آخر رسيده را جذب خواهد كرد.
صرف نظر از اعلام وفاداري ولايت خراسان به داعش، شباهت اندكي ميان اين ولايت و داعش سوريه وجود دارد. هيچ عربي در صفوف آن وجود ندارد و بيشتر نيروي آن را اعضاي تحريك طالبان پاكستان تشكيل مي‌دهند. ديگر عناصري كه زير پرچم ولايت خراسان قرار گرفته‌اند، طالبان افغان هستند كه با رهبري اين گروه پس از ملاعمر مخالف هستند و ازبك‌هايي از جنبش اسلامي ازبكستان كه با عمليات ضرب عزب از پناهگاه‌هاي‌شان در پاكستان رانده شده‌اند. انگيزه‌هاي هريك از اين گروه‌هاي فرعي متفاوت است. انگيزه تحريك طالبان پاكستان جست‌وجوي پناهگاه، كنترل بر زنجيره قاچاق و پول‌شويي و مهم‌تر از همه، كنترل بر تجارت هرويين است كه از جلال‌آباد به پيشاور و از آنجا به اروپاي غربي مي‌رود. انگيزه اعضاي طالبان افغانستان مخالفت با ملامنصور و فقدان يك گزينه جايگزين است و انگيزه جنبش اسلامي ازبكستان نيز جست‌وجوي پناهگاه است. اين گروه‌ها تاريخ بلندي از تغيير تعلقات‌خاطر دارند.
حتي رهبري ولايت خراسان نيز در اختيار پاكستاني‌هاست. دشمنان ولايت خراسان نيز در واقع دولت پاكستان و نماينده آن - طالبان افغانستان - هستند كه ولايت خراسان آنها را مامور سازمان اطلاعاتي پاكستان اي.اس.اي خوانده است. ولايت خراسان مخالف گفت‌وگوهاي صلح ميان طالبان و حكومت وحدت ملي است و حكومت وحدت ملي را يك «حكومت دست‌نشانده» مي‌خواند. هدف آن از اين موضع تند هم جذب عناصري از گروه طالبان افغانستان است كه از روند صلح راضي نيستند.
به نظر مي‌رسد پاكستان نيز توانسته امريكا را متقاعد كند كه داعش تهديدي براي افغانستان است. در اصل داعش براي پاكستان يك ديو مناسب براي ايالات متحده در ايجاد موازنه با هند است.
حضور ولايت خراسان در ننگرهار براي پاكستان موجب نگراني است چون برنامه‌هاي آنها براي تسلط دوباره طالبان بر مناطق جنوب شرقي افغانستان را با شكست مواجه مي‌كند. در حالي كه دولت پاكستان تاكنون به سختي توانسته با تحريك طالبان پاكستان كه ادعا مي‌كند از حمايت سازمان اطلاعات افغانستان برخوردار است، مقابله كند. گزارش‌ها نشان مي‌دهند كه طالبان يك واحد نيروهاي ويژه تشكيل داده است تا با داعش مبارزه كنند. ترديدي وجود ندارد كه مشاوران پاكستاني، به‌ويژه لشكر طيبه، در اين واحد مشاركت خوبي دارند. بر اين اساس با توجه به نفرت شديد جهاني از داعش، پاكستان تلاش مي‌كند طالبان را به عنوان «شر كوچك‌تر» نشان دهد. منبع: http: //thewire. in