نشست گروه حمايت بين‌المللي از سوريه در مونيخ به نتيجه رسيد
توافق براي آتش‌بس در سوريه
پرچم‌هاي سفيد طرف‌هاي درگير سوريه، در مونيخ آلمان برافراشته شدند. بعد از آنكه ژنو نتوانست فصل جديدي براي سوريه باز كند، مونيخ اين مهم را به سرانجام رساند؛ زماني كه پس از ساعت‌ها بحث و تبادل دوباره اتهام، طرف‌هاي مناقشه سوريه درباره لزوم توقف خشونت به توافق رسيدند و جان كري، وزير خارجه ايالات متحده امريكا در برابر خبرنگاران قرار گرفت تا از توافق طرف‌هاي گفت‌وگو بر سر آتش بس تا يك هفته ديگر در سوريه خبر دهد. اين توافق در نشست صلح سوريه كه با حضور نمايندگان17 كشور از جمله ايران در شهر مونيخ آلمان برگزار شد و تا پاسي از شب ادامه داشت، حاصل شده بود. در متن توافق ياد شده، به جاي آتش بس از عبارت «توقف خصومت ها» استفاده شده است اما اين را مي‌توان يك گام در راستاي تحقق آتش‌بس موعود در قطعنامه 2254 دانست. بر اساس اين توافق روند ارسال كمك‌هاي بشردوستانه به ميليون‌ها سوري كه در جاي‌جاي اين كشور در محاصره هستند، آغاز مي‌شود. به گزارش سازمان ملل صرف نظر از 250 هزار نفري كه از سال 2011 در سوريه كشته شده‌اند و بيش از 4 ميليون و 600 هزار نفري كه آواره شده‌اند، اكنون ۱۳ ميليون و ۵۰۰ هزار سوري نياز شديدي به كمك‌هاي بشردوستانه دارند.
چرا مونيخ؟
مونيخ كه در حدود يك دهه اخير هر سال در ماه فوريه، ميزبان شركاي ناتو و طرف‌هاي مهم‌ترين مسائل جهاني از جمله افغانستان و عراق بوده، امسال تمام همت خود را براي ايجاد يك اجماع سياسي بزرگ براي سوريه به كار گرفته است. يكي از مهم‌ترين نشست‌هايي كه قبل از آغاز اجلاس اصلي مونيخ برگزار شد، نشست گروه حمايت بين‌المللي از سوريه بود كه در كل تمام اجلاس را تحت‌الشعاع قرار داد؛ زماني كه نشست روز پنجشنبه گروه بين‌المللي حمايت از سوريه بعد از ساعت‌ها بحث و رايزني به توافق براي برداشتن گام جديد در مسير حل بحران 5 ساله سوريه رسيد. به نوشته اشپيگل آنلاين شركت‌كنندگان نشست مونيخ بارها باهم بحث و مجادله كردند، اما همه آنها بر سر اين موضوع اتفاق‌نظر داشتند كه بحران سوريه راه‌حل نظامي ندارد. بعد از اين نشست نيز جان كري وزير خارجه امريكا، سرگئي لاوروف وزير خارجه روسيه و استفان دي ميستورا نماينده سازمان ملل در امور سوريه با هم رايزني كرده و بعد در مقابل خبرنگاران قرار گرفتند تا از تصميم مهم درباره سوريه خبر دهند.
روايت امريكا از توافق
جان كري، وزير خارجه امريكا با آنكه از توافق آتش‌بس در مونيخ خبر مي‌داد، در اظهاراتي اين توافق را تنها تعهدات مكتوب دانست كه طي روزهاي آينده مورد آزمون قرار خواهد گرفت. كري در اين سخنان با تكرار اين موضع كه بدون انتقال سياسي تحقق صلح در سوريه محال خواهد بود، گفت: ما با تسريع در فراهم آوردن كمك‌هاي بشردوستانه و گسترش دامنه رساندن اين كمك‌ها به تمامي مناطق توافق كرده و يك كارگروه با رياست سازمان ملل تشكيل داده‌ايم كه از روز پنجشنبه فعاليت خود را درباره توزيع كمك‌هاي بشردوستانه آغاز كرده و هر هفته گزارشاتي را در اين باره ارايه خواهد كرد. كري تاكيد كرد: ما توافق كرديم كه يك جدول زماني شش ماهه براي دستيابي به توافق سياسي درخصوص سوريه تهيه كنيم.
روايت روسيه
«روسيه همچنان به حملات هوايي خود عليه داعش و جبهه نصرت ادامه خواهد داد.» اين مهم‌ترين تاكيد سرگئي لاوروف وزير خارجه روسيه در كنفرانس خبري سه‌گانه امريكا، روسيه و سازمان ملل بود. وزير خارجه روسيه در اين سخنان همچنين بر لزوم از سرگيري مذاكرات ميان هيات نظام و مخالفان سوريه بدون هيچ پيش شرطي و با هدف اجراي قطعنامه شوراي امنيت تاكيد كرد و گفت: بايد تمامي گروه‌هاي مخالف به اين مذاكرات دعوت شوند. گفتني است همزمان ديميتري مدودوف، نخست‌وزير روسيه كه رياست هيات روسيه در كنفرانس امنيتي مونيخ را بر عهده دارد، در اظهاراتي درباره امكان آغاز يك جنگ جهاني جديد در صورت اعزام نيروهاي زميني كشورهاي عربي به سوريه هشدار داد.
نظارت سازمان ملل بر روند كمك‌رساني
دي‌ميستورا، نماينده سازمان ملل كه پس از نشست ژنو3، دور جديد تلاش‌هاي خود را براي بازگرداندن طرف‌هاي سوري به پاي ميز مذاكره آغاز كرده، در كنفرانس خبري مونيخ گفت: ما تيمي را تشكيل خواهيم داد كه به طور منظم براي رساندن كمك‌هاي بشردوستانه به مناطق محاصره شده تلاش خواهد كرد. ما ابتدا از شش منطقه شروع خواهيم كرد. منطقه اول ديرالزور خواهد بود چراكه از طريق هوايي مي‌توان براي اين شهر كمك فرستاد اما روز دوشنبه يا سه‌شنبه يا روز ديگري براي رساندن كمك‌هاي بشردوستانه به مناطقي كه رسيدن به آنجا سخت است تلاش خواهيم كرد. دي‌ميستورا گفت: مساله ديگر مربوط به توقف عمليات نظامي ظرف يك هفته است. مطمئنا زمان كمي داريم اما روسيه و امريكا متعهد شده‌اند كه اين هدف را محقق كنند. وي افزود: گروه بين‌المللي حامي سوريه در اينجا گردهم آمده تا پويايي مذاكرات قبل را تقويت كند. اين مرحله مرحله آزمون است و مردم سوريه نتايج را مشاهده خواهند كرد. اگر اوضاع تغيير كند آنها به ما اعتماد خواهند داشت. ما آماده حمايت از مردم سوريه هستيم.
واكنش مخالفان سوري
سخنگوي هيات عالي مخالفان سوريه از تلاش‌هاي صورت گرفته از سوي گروه بين‌المللي حامي سوريه استقبال اما در عين حال تاكيد كرد كه بايد اقدامات عملي روي خاك سوريه اتفاق بيفتد. گفتني است هيات مخالفان سوريه كه در مونيخ حاضر شده، پيش از نشست گروه بين‌المللي حمايت از سوريه، با نمايندگان عربستان و امريكا ديدار و بر توقف فوري حملات در سوريه تاكيد داشت.
آمار جديد از قربانيان جنگ سوريه
«بيش از 11 درصد از جمعيت سوريه در بحران 5 ساله اين كشور كشته يا مجروح شده اند»؛ اين بخشي از يافته‌هاي انجمن غيردولتي SCPR (مركز سوري پژوهش‌هاي سياسي) است كه به تازگي منتشر شده است. روزنامه گاردين به نقل از اين انجمن نوشته است كه در اين مدت ميزان ثروت ملي سوريه و زيرساخت‌هاي اين كشور تقريبا به طور كامل از ميان رفته‌اند. در حالي كه سازمان ملل متحد شمار قربانيان بحران داخلي سوريه را نزديك به ۲۵۰ هزار تن اعلام كرده، اين انجمن مي‌گويد كه طبق آمار به دست آمده شمار قربانيان در اصل تقريبا دو برابر آمار سازمان ملل است. در گزارش اين مركز شمار قربانيان ۴۷۰ هزار تن اعلام شده است.
ارزيابي ناظران
با وجود بازتاب گسترده توافق مونيخ درباره سوريه؛ اظهارات جان كري وزير خارجه امريكا و سرگئي لاوروف وزير خارجه روسيه بازتاب اميدهايي توام با بيم‌هاي بزرگ است. ناظران مي‌گويند توقف عمليات نظامي در سوريه ماموريت دشواري خواهد بود. گاردين به نقل ديپلمات‌هاي غربي گزارش مي‌دهد كه با اين حال در اين توافق، هيچ اشاره‌اي به پايان فوري حملات روسيه كه تقاضاي اصلي مخالفان سوريه است نشده است. روسيه مي‌گويد به حملات خود عليه داعش و جبهه نصرت ادامه خواهد داد. بر اساس گزارش‌ها از آنجا كه جبهه نصرت و متحد آن جيش الفتح از بهار گذشته بخش‌هاي زيادي از استان‌هاي ادلب، حلب و لاذقيه، حما و جنوب نه چندان دور از مرزهاي اردن و سرزمين‌هاي اشغالي فلسطين را در اختيار دارند، امكان اعتراض مخالفان سوري كه همزمان در اين استان‌ها حضور دارند، به نقض آتش بس وجود خواهد داشت.
مفاد توافق
توافقنامه‌اي كه با عنوان «توقف خصومت‌ها» امضا شده، شامل۳ بند؛ كاهش خشونت و تحويل گسترده‌تر كمك‌هاي بشردوستانه از هوا و زمين مي‌شود. بندهاي سه‌گانه توافقي كه به گفته جان كري، وزير خارجه امريكا فعلا در حد كاغذ است، اين نكات را در برمي‌گيرد:
كمك‌هاي بشردوستانه: از طريق هوا و زمين كمك‌هايي شامل مواد غذايي و دارويي به مردم مناطق جنگ‌زده ارسال خواهد شد. كارگروهي از سوي سازمان ملل متحد نظارت بر اجرايي شدن اين بند را عهده‌دار خواهد بود.
پايان فعاليت‌هاي جنگي: از شامگاه جمعه (۱۲ فوريه) همه گروه‌هاي درگير موظفند در سرتاسر مناطق درگيري آتش‌بس برقرار كنند. اما جنگ عليه داعش و جبهه نصرت همچنان ادامه خواهد داشت.
روند سياسي و مذاكرات ژنو: اگر توافق مونيخ اجرايي شود، راه براي ادامه مذاكرات بعدي صلح سوريه در ژنو هموار خواهد شد تا گروه‌هاي سوري درباره سرنوشت سياسي و دولت ملي انتقالي بحث و مذاكره كنند.
سرگئي لاوروف وزير خارجه روسيه گفته است، روسيه و امريكا بر مقدمات اجراي آتش بس در سوريه نظارت خواهند داشت.
حمايت ايران از آتش‌بس
حسين اميرعبداللهيان، معاون عربي و آفريقاي وزارت امور خارجه ايران، پنجشنبه شب در حاشيه نشست «كمك به حل بحران سوريه» كه در مونيخ برگزار شد در جمع خبرنگاران با بيان اينكه به طور مشخص درباره دو موضوع بحث شد، گفت: جمع‌بندي جلسات به اين سمت رفت كه اولا در زمينه برقراري آتش‌بس در همه مكان‌هاي مورد نظر در سوريه به جز بخش‌هايي كه در دست گروه‌هاي تروريستي است اتفاق نظر داشته باشند و همين طور تلاش كنند در اسرع وقت از يك يا دو روز تا حداكثر يك هفته اين آتش‌بس عملياتي شود. وي ادامه داد: همين‌طور كمك‌هاي انسان‌دوستانه به همه مناطق در سوريه از جمله شهرهاي فوعه، كفريا و همچنين زبداني خواهد رسيد، با تاكيد بر اينكه اين كمك‌ها صرفا غذايي، دارويي و انسان‌دوستانه باشد.
معاون وزير خارجه ايران با اشاره به چالش‌هاي زيادي كه در جلسه بود، اظهار داشت: اين چالش به دلايلي از جمله اين بود كه هنوز بحث فهرست گروه‌هاي تروريستي قطعي نشده و از سوي ديگر برخي طرف‌ها كماكان بر سياست‌هاي غلط خود اصرار داشتند. اميرعبداللهيان ابراز اميدواري كرد كه شاهد شروع آتش‌بس در مناطقي كه تروريست‌ها در آن حضور ندارند و نيز تسريع در ارسال كمك‌هاي انسان‌دوستانه باشيم.