محمدجواد ظريف در ديدار با يوسف بن علوي:
رابطه ايران و عمان سقف ندارد
گروه ديپلماسي| آشناترين چهره از ميان اعراب منطقه بار ديگر به تهران آمد. يوسف بن علوي، وزير امور خارجه 71 ساله پادشاهي عمان كه در دو سال و نيم گذشته به آقاي ميانجي در ادبيات رسانه‌اي ايران معروف شده است اين‌بار در سفري كه ظاهرا رنگ و بوي اقتصادي آن بيش از وجوه سياسي‌اش است به ايران آمد. اين‌بار بن علوي با هياتي عاليرتبه كه نشان از بحث در خصوص ابعاد متفاوت رابطه را داشت به پايتخت ايران آمده است. در جريان ديدار بن علوي با وزير امور خارجه كشورمان 11 نفر از عالي‌رتبه‌ترين چهره‌هاي كابينه سطلنتي عمان وي را همراهي مي‌كردند؛ سياستمداراني، همگي ميانسال با لباس‌هاي سنتي قهوه‌اي رنگ و يك شكل. وزير تجارت، رييس هيات سرمايه‌گذاري عمان، رييس كل بانك مركزي عمان و رييس بانك مسقط در زمره افرادي بودند كه آقاي وزير را در ملاقات با ظريف و هيات ايراني همراهي مي‌كردند. ديدار ميان ظريف و بن علوي ديرتر از زمان‌بندي اعلام شده آغاز شد و قريب به يك‌ساعت و نيم طول كشيد. محمد جواد ظريف و همتاي عماني پس از مذاكرات پشت درهاي بسته به جمع خبرنگاران آمدند و خلاصه‌اي از بحث‌هاي جاري ميان دو طرف را با اهالي رسانه در ميان گذاشتند.
اشاره‌هاي اقتصادي ظريف
محمد جواد ظريف احترام كامل را در ميزباني از يوسف بن علوي و همراهان به جا آورد. از گام برداشتن‌هاي آرام در مقام مراعات سن و سال همتاي عماني تا كسب رخصت از وي در نشست خبري براي آغاز كلام با خبرنگاران. در دو سال گذشته هر بار فرصت ديداري ميان ظريف با همتاي كهنه كار عماني فراهم شده است، رييس دستگاه ديپلماسي ايران از نقش مسقط در آغاز گفت‌وگوهاي ايران و امريكا به عنوان نماينده 1+5 در مذاكرات هسته‌اي قدرداني كرده است. قرعه آغاز مذاكرات رسمي و مستقيم ميان ايران و عمان در تاريخ سياسي اين مذاكرات به نام عمان افتاده است و در چند ماه اخير هم رسانه‌هاي ايراني و بين‌المللي ابعاد ناگفته تلاش‌هاي عمان براي شكل‌گيري اين گفت‌وگوها را منتشر كرده‌اند. رابطه آرام، محتاطانه، دوجانبه و كم‌فراز و نشيب ايران و عمان به گواه اتفاق‌هاي تاريخي در منطقه در چهار دهه گذشته باعث شد تا محمد جواد ظريف در مقام توصيف اين رابطه از عبارات پرمحتوايي استفاده كند.
ظريف سخنان خود در ابتداي نشست خبري با بن علوي را با خوشامدگويي به همتاي عماني و هيات همراه آغاز كرد و البته به دليل كار نكردن دستگاه مترجم همزمان، آقاي بن‌علوي سخنان خود را براي چنددقيقه متوقف كرد و پس از آنكه يكي از اعضاي هيات عماني دستگاه ترجمه همزمان خود را در اختيار مافوق خويش قرار داد، از سر گرفت. به دليل اين اتفاق، ظريف دوباره خوشامدگويي خود را تكرار كرده و در ادامه افزود: در اين سفر برادر عزيزم يوسف بن علوي را وزير تجارت، رييس هيات سرمايه‌گذاري عمان، رييس كل بانك مركزي عمان، رييس بانك مسقط و تعدادي ديگر از دوستان در وزارت امور خارجه عمان همراهي مي‌كنند. رابطه‌اي مثال زدني و نمونه در منطقه خاورميانه، عنواني بود كه ظريف براي توصيف رابطه ايران و عمان از آن استفاده كرده و گفت: ما از مقامات عمان از جمله سلطان عمان براي نقش فعالي كه براي حل و فصل موضوع هسته‌اي داشتند، تشكر كرده و مي‌كنيم. علاوه بر اين رابطه دوجانبه مناسب، ايران و عمان هم نقش مشتركي در تعيين امنيت منطقه دارند. در جريان گفت‌وگوهاي امروز در مورد همكاري‌هاي دوجانبه و چندجانبه رايزني‌هايي داشته و در خصوص همكاري‌هاي سياسي، منطقه‌اي، امنيتي و همچنين همكاري در پروژه‌هاي كوتاه‌مدت، ميان مدت و درازمدت گفت‌وگو كرديم.
در جلسه روز گذشته ظريف چند بار از عبارت «شركاي راهبردي» براي توصيف رابطه با عمان استفاده كرده و خاطرنشان كرد: حضور هيات عاليرتبه عمان در ايران و علاقه‌مندي‌اي كه در دولت ايران و بخش خصوصي ايران براي گفت‌وگو و مذاكره و تفاهم با هيات عاليرتبه عماني وجود دارد، نشان‌دهنده اهميتي است كه رهبران دو كشور به اين روابط مي‌دهند. به استناد سخنان ظريف، همكاري‌ها در زمينه‌هاي بانكي، تجارت، حمل و نقل، صنعت، انرژي و همچنين احداث خط لوله گاز و همكاري‌هاي مربوط به سرمايه‌گذاري‌هاي مشترك در زمينه صنعت و معدن، حمل و نقل، گمرك و مراوده‌هاي بانكي در زمره سوژه‌هاي مورد بحث ميان ظريف و بن علوي بوده است. «اميدواريم كه سفر هيات عاليرتبه سياسي و اقتصادي عمان به تهران صفحه جديدي را در گسترش روابط برادرانه و دوستانه بين ايران و عمان به عنوان دو كشور همسايه فراهم كند.» اين عبارتي بود كه وزير امور خارجه ايران به عنوان فصل‌الختام مقدمه‌گويي خود در نشست خبري با همتاي عماني بر زبان آورد و پس از آن وقت را در اختيار يوسف بن علوي قرار داد.
دوستي ايران و عمان عليه كشور سومي نيست
وزير امور خارجه عمان براي نخستين‌بار پس از ورود ايران و 1+5 به فاز اجراي برجام و برداشته شدن تحريم‌هاي ايران در حالي كه همتاهاي اروپايي وي بسيار زودتر خود را به تهران رسانده بودند، به ايران آمد. پيش از اين قرار بود كه بن علوي در اواخر دي ماه به ايران سفر كند كه اين اتفاق همزمان با قطع رابطه ديپلماتيك ايران و عربستان رخ داد و سفر هيات عماني به ايران به تاخير افتاد. بن علوي كه از سال 1982 عنوان وزير امور خارجه عمان را به خود اختصاص داده است، برخلاف تلاش براي ميانجيگري ميان ايران و امريكا در پرونده هسته‌اي از زمان ناآرامي در رابطه ايران و عربستان عملا در حضور افكار عمومي تلاشي براي تنش‌زدايي از اين رابطه نكرده است و اين در حالي است كه در بسياري از رسانه‌هاي داخلي محتمل‌ترين گزينه منطقه‌اي براي ميانجيگري ميان تهران و رياض، مسقط است. نه محمد جواد ظريف و نه بن علوي در سخنان خود اشاره‌اي به مساله عربستان و اينكه آيا در اين خصوص رايزني داشته‌اند و نتيجه اين رايزني‌ها، سخني در جمع خبرنگاران به ميان نياوردند. بن‌علوي تنها در اشاره‌اي ديپلماتيك در ميانه سخنان خود تاييد كرد كه رابطه ايران و عمان به ضرر هيچ كشور ثالثي نيست كه ناگفته پيدا بود مخاطب سخنان وي عربستان سعودي بود.
يوسف‌بن علوي كه نشانه‌هاي كهولت سن در روند آرام آرام سخن گفتن وي و رنگ چهره‌اش هويدا بود، در ابتداي نشست با تشكر از آنچه استقبال گرم ايران خواند، تاكيد كرد كه رابطه وي با محمد جواد ظريف هم از حيث رسمي و هم از حيث شخصي بسيار برادرانه است. يوسف بن علوي در ادامه سخنان خود با اشاره به اينكه در روزهاي پساتحريم به ايران آمده است، تحريم‌هاي اقتصادي ايران در چند سال گذشته را غيرمشروع خوانده و افزود: ما با اراده و تصميم قاطع به تهران آمده‌ايم كه در چارچوب همكاري‌هاي برادرانه، روابط خود را در حوزه‌هاي مختلف گسترش دهيم. افق‌هاي جديدي براي گسترش همكاري‌هاي دو كشور در سطوح همكاري‌هاي اقتصادي، سرمايه‌گذاري، فرهنگي و علمي وجود دارد و اين زمينه‌هاي همكاري مي‌تواند براي دو كشور سودآور باشد.
رييس دستگاه ديپلماسي عمان با تاكيد بر ضرورت حفظ رابطه تاريخي ميان ايران و عمان، ادامه داد: اين سفر در چارچوب يك اهتمام جهاني كه نسبت به ايران وجود دارد، صورت گرفته است. ما به دنبال گسترش رابطه برادرانه و دوستانه ميان دو كشور همسايه هستيم. وي با اشاره به جايگاه و موقعيت ملت و دولت ايران در ميان دولت‌ها و ملت‌هاي منطقه تاكيد كرد كه همكاري‌هاي ايران و عمان در دو جبهه همكاري‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي آغاز خواهد شد. ايران و عمان نقش بسزايي در مسائل منطقه و تامين امنيت منطقه دارند. بن‌علوي در بخش‌هايي از سخنان خود نخستين و آخرين هدف از اين سفر را گسترش همكاري‌ها ميان دو كشور خواند و براي چندمين بار در ميانه سخنان خود ابراز اميدواري كرد كه اين سفر مقدمه گشايش افق‌هاي جديد در رابطه ايران و عمان شود.
بن علوي در سخنان خود بيش از محمدجواد ظريف به مسائل منطقه‌اي، تهديدها و فرصت‌هاي قرار گرفتن در اين منطقه اشاره كرده و گفت: منطقه ما از اهميت زيادي برخوردار است و به همين دليل لازم است كشورهاي منطقه تلاش كنند با همكاري با يكديگر استفاده مشتركي از منافعي كه در منطقه وجود دارد ببرند و در اين چارچوب لازم است كه كشورها از انجام اقدامات ماجراجويانه يا اختلافي خودداري كنند و كاري نكنند كه اختلافي به وجود بيايد چرا كه ايجاد اختلاف و انجام اقدامات ماجراجويانه ممكن است منجر به نتايجي شود كه كل امنيت منطقه را به خطر بيندازد و اين صحبت‌ها در راستاي پيامي جهت ارسال پيام صلح و دوستي بين كشورهاي منطقه است.
دورنماي رابطه راهبردي ايران - عمان
در ادامه نشست روز گذشته، فرصت طرح تنها دو سوال از وزير امور خارجه عمان از سوي خبرنگاران ايراني فراهم شد كه سوژه اقتصادي يكسان هر دوي اين سوال‌ها كار را براي مهمان ايراني‌ها آسان كرد و وي در پاسخ، اظهاراتي مشابه و البته نوعي كلي‌گويي را ارايه داد. از محمد جواد ظريف هم تنها يك سوال در خصوص دورنماي رابطه ايران و عمان پرسيده شد. رييس دستگاه ديپلماسي در پاسخ به اين سوال با بيان اينكه عمان همسايه خوب و قابل اعتمادي براي ايران است، ادامه داد: روابط خوب دو كشور داراي اثرات و منافع مناسب منطقه‌اي و بين‌المللي است و ما همكاري‌هاي دو كشور را در عرصه منطقه‌اي و بين‌المللي ادامه خواهيم داد. شاه كليد سخنان ظريف در نشست روز گذشته آنجا بود كه وي اعلام كرد ايران سقفي را براي گسترش روابط با عمان قايل نيست و در تلاش است كه در حوزه‌هاي مختلف اين روابط را گسترش دهد.
ظريف در ادامه افزود: امروز در خصوص احداث خط لوله گاز بين عمان و ايران صحبت كرديم و قرار است دو كشور همكاري‌هايي را نيز در زمينه هوانوردي، تجارت، تسهيل رواديد براي تجار و بازرگانان، ايجاد زمينه براي حضور سرمايه‌گذاران دو كشور، انجام سرمايه‌گذاري مشترك ايراني و عماني و طرف‌هاي ثالث با يكديگر داشته باشند. به گفته ظريف، هيات عماني در مدت زمان حضور در ايران با رييس‌جمهور، رييس دفتر رييس‌جمهور، رييس كل بانك مركزي، وزراي نفت، راه و شهرسازي، صنعت و معدن، اتاق بازرگاني ايران ديدار خواهند داشت. ظريف در خصوص تاثير عملي اين ديدار بر رابطه دوجانبه از اين به بعد افزود: نتيجه اين گفت‌وگوها در پايان اين سفر تبديل به يك برنامه و جدول زمان‌بندي مشترك براي گسترش همه‌جانبه روابط بين دو كشور خواهد شد و اميدواريم كه در آينده نزديك شاهد گسترش هرچه بيشتر روابط باشيم كه زمينه‌ساز روابط راهبردي ميان دو طرف باشد.
كارشناسان زمينه‌هاي مشترك سرمايه‌گذاري را پيدا كنند
يوسف‌بن‌علوي نيز در اين نشست در پاسخ به سوالي مبني بر اينكه عمان چه برنامه‌اي براي گسترش سطح رابطه اقتصادي با ايران دارد، گفت: همان‌طور كه وزير امور خارجه ايران اشاره كردند افق‌هاي گسترده‌اي براي گسترش همكاري‌ها بين دو كشور وجود دارد. اكنون زمان آن است كه كارشناسان ايراني و عماني بنشينند و در راستاي تحقق اين افق‌ها و گسترش روابط با يكديگر بحث و گفت‌وگو و برنامه‌ريزي كنند. كارشناسان
دو كشور بايد زمينه‌هاي مشترك سرمايه‌گذاري و همكاري‌هاي مشترك را مشخص كنند و براي تحقق آن برنامه‌ريزي كنند. بن علوي همچنين در پاسخ به سوال ديگري مبني بر اينكه ميزان ذخاير ايران در بانك‌هاي عماني به چه ميزان است، گفت: من در خصوص ميزان دقيق مبالغ و دارايي‌هايي كه ايران در عمان دارد اطلاع دقيقي ندارم ولي فكر نمي‌كنم كه زياد باشد. وي با اشاره به عزم دو كشور براي گسترش همكاري‌ها و انجام سرمايه‌گذاري‌هاي مشترك در زمينه پروژه‌هاي مختلف، ادامه داد: طرف‌هاي سومي نيز هستند كه براي حضور در اين سرمايه‌گذاري‌ها درخواست همكاري كرده‌اند و ما در حال بررسي اين درخواست‌ها هستيم.
انتقاد شمخاني از رفتار مخرب برخي كشورهاي منطقه
دومين ميزبان وزير امور خارجه عمان هم علي شمخاني، نماينده مقام معظم رهبري و دبير شوراي‌عالي امنيت ملي بود. تحولات منطقه و گسترش همكاري‌هاي دو كشور در ابعاد سياسي، اقتصادي و فرهنگي سوژه اصلي سخنان دو مقام ايراني و عماني در اين ديدار دوستانه بود. علي شمخاني در اين ديدار با اشاره به روابط تاريخي عميق و مستحكم دو كشور كه هم‌گرايي كم‌نظيري را در روابط منطقه‌اي ايجاد كرده است، تاكيد كرد: مهم‌ترين اولويت سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران توسعه همه‌جانبه با همسايگان و ارتقاي مناسبات سازنده مبتني بر تامين منافع مشترك است. دبير شوراي‌عالي امنيت ملي عمان را دوست، همكار و شريك قابل اعتماد جمهوري اسلامي ايران در منطقه عنوان كرد و افزود: بايد با بهره‌گيري از فضاي پسابرجام، تلاشي مشترك براي ترميم فاصله عميق ميان روابط سياسي با همكاري‌هاي اقتصادي دو كشور شكل بگيرد.
وي با تاكيد بر مشي پايدار جمهوري اسلامي ايران در پيگيري مناسبات مبتني بر خويشتنداري و تفاهم با همسايگان تصريح كرد: برخي كشورهاي منطقه با اقدامات و رفتارهاي شتاب‌زده و متكبرانه ضمن از ميان بردن زمينه تفاهم و گفت‌وگو، امكان مديريت بحران‌هاي منطقه‌اي را با چالش‌هاي جدي روبه‌رو ساخته‌اند. جمهوري اسلامي ايران خود را شريك آلام آسيب ديدگان از تروريسم و تهاجم نظامي غيرمشروع در منطقه مي‌داند و بر مبناي رفتار اسلامي سعي در ياري‌رساني و حل و فصل بحران‌ها براي اجتناب از افزايش تلفات مادي و معنوي در جهان اسلام دارد.
دبير شوراي‌عالي امنيت ملي گفت: در حالي كه گزينه نظامي براي دستيابي به اهداف سياسي در حال خارج شدن از ادبيات قدرت‌هاي جهاني است، برخي كشورهاي منطقه با تلاش براي اعزام نيرو و تامين تجهيزات نظامي براي نجات تروريست‌ها و معارضان مسلح همچنان بر پيگيري رفتارهاي مخرب و غيرمنطقي اصرار دارند. در پايان شمخاني با بيان اينكه اولويت ايران احترام به خواست مردم و حق ملت‌ها در تعيين سرنوشت خود است، خاطرنشان كرد: گزينه‌هاي نظامي در سوريه و بحرين و بمباران مردم يمن هيچ‌يك نخواهد توانست اراده ملت‌ها را براي انتخاب حاكميت خود تغيير دهد. امنيت خليج فارس و منطقه، امنيت همه است و هر نوع تنش‌آفريني و بحران به ضرر كشورهاي منطقه و تامين‌كننده اهداف نظام سلطه است. يوسف بن علوي، وزير امور خارجه عمان نيز ضمن تاكيد بر لزوم بهره‌گيري از تجربيات گذشته و پرهيز از اقداماتي كه افزايش تنش و بحران در منطقه را به دنبال خواهد داشت بر خاتمه استفاده از ابزارهاي نظامي براي رفع اختلافات سياسي تاكيد دارد. وي فعال‌سازي ظرفيت‌هاي بالقوه در حوزه همكاري‌هاي اقتصادي ميان دو كشور را ضرورتي غيرقابل اجتناب عنوان كرد و افزود: موقعيت جغرافيايي و پتانسيل‌هاي علمي، فني، صنعتي و مالي ايران و عمان چشم‌انداز بسيار روشني را در توسعه همكاري‌هاي اقتصادي با هدف ايجاد رونق و دستيابي به بازارهاي صادراتي جديد پيش‌روي دو كشور قرار داده است.