نگاهي به زندگي و آثار هنري ميلر
بر مدار راس السرطان
جمعه 26 دسامبر مصادف با پنجم دي ماه سالروز تولد هنري ميلر نويسنده كتاب معروف
«بر مدار راس‌السرطان» است.
هنري ميلر در طول زندگي‌اش آثار زيادي پديد آورد. آثار او اما همواره به زندگينامه خودنوشته يك نويسنده ياغي شباهت دارد. نويسنده‌يي كه از مادر اغتشاش متولد شده و عاشق «تشويش افكارعمومي» است. مجموعه‌يي درهم و متنوع از تن‌كامي‌ها، عشق به زندگي، روانكاوي شخصيت‌ها و نقد اجتماعي. در اين ميان ساختار اغلب آثار ميلر از نظر هنر نويسندگي، به خاطر جهش‌هاي فكري، يك ساختار نامنظم و آشفته است. ناشران به آثار ميلر كمترين توجهي نشان ندادند. به نظر آنها آثار ميلر ضدزن، هرزه‌نگار و در مجموع غيرقابل انتشار بود. در امريكا برخي آثار او 30 سال پس از چاپ اول‌شان در خارج منتشر شد. در برخي كشورهاي اروپايي مثل آلمان تا مدت‌ها مطالعه آثار هنري ميلر براي نوجوانان قدغن بود. هنري ميلر، در رمان معروفش، بر مدار راس السرطان (۱۹۳۹م) مي‌نويسد: « در آغاز فقط اغتشاش بود.»آثار زير از ميلر به فارسي ترجمه و منتشر شده است: نكسوس (تصليب گلگون) ترجمه سهيل سمي، انتشارات ققنوس/ مكس، ترجمه اميد نيك فرجام، نشر نيلا/ پيكره‌هاي ماروسي، ترجمه مهيد ايراني طلب، نشر پرسش/ عصر آدمكش‌ها، درباره آرتور رمبو، عبدالله توكل، نشر زمان/ آرمش در تبعيد، داود قلاجوردي، نشر آتيه/ شيطان در بهشت (و چند اثر ديگر): ترجمه بهاءالدين خرمشاهي، انتشارات ناهيد
با اين حال مهم‌ترين و شاخص‌ترين اثر هنري ميلر، «مدار راس السرطان» است و كسي كه اين كتاب را نخوانده باشد، هنري ميلر و شاخه‌يي از ادبيات پست‌مدرن را كه ايهاب حسن از آن
به عنوان «ادبيات سكوت» نام مي‌برد، نمي‌شناسد.
هنري ميلر در ۲۶ دسامبر ۱۸۹۱ در بروكلين متولد شد. او فرزند يك خياط مهاجر آلماني بود. ميلر از كودكي به مطالعه علاقه داشت و انواع كتاب‌ها را از شاهكارهاي ادبي جهان تا ادبيات عامه‌پسند و بازاري، هر چه كه به دستش مي‌آمد، مي‌خواند. با وجود عشق و علاقه او به ادبيات، نخستين تلاش‌هايش در نويسندگي به جايي نرسيد. دو بار در دانشگاه ثبت نام كرد و هر بار تحصيل را نيمه‌كاره رها كرد. او با جيب خالي سراسر امريكا را گشت و در اين سفر، براي گذران زندگي به هر كاري تن داد. در يك واريته با عشق زندگي‌اش، زني به نام جون اسميت آشنا شد. ميلر در آن زمان متاهل بود، زنش را طلاق داد و با جون ازدواج كرد. در سال ۱۹۲۸ ميلر و جون به پاريس مهاجرت كردند. آنها به گروهي از نويسندگان امريكايي پيوستند كه سوداي جهاني شدن ادبيات امريكا را در سر مي‌پروراندند و گمان مي‌كردند با مهاجرت به پاريس كه در آن سال‌ها پايتخت هنر و ادبيات جهان بود، مي‌توانند آثاري متفاوت بيافرينند و ادبيات امريكا را از بومي‌گري نجات دهند. اين گروه از نويسندگان بعدها به « American Exiles» مشهور شدند. ميلر هم مانند ديگر نويسندگان و هنرمندان امريكايي مقيم پاريس در اتاقي مرطوب زندگي مي‌كرد و زندگي‌اش را با دستفروشي مي‌گذراند و مقالات و داستان‌هايي مي‌نوشت كه هيچكس علاقه‌يي به منتشر كردن آنها نداشت، چه رسد به پرداخت دستمزدي هر چند مختصر. بعدها هنري و جون از هم طلاق گرفتند. در سال ۱۹۳۴ شاهكار هنري ميلر، رماني به نام «مدار راس السرطان» منتشر شد. اين كتاب تصوري را كه در آن زمان مردم از «اخلاق» داشتند به چالش كشيد و در واقع اخلاق زمانه‌اش را دگرگون كرد. «مدار راس‌السرطان» هم مانند كتاب‌هاي ديگر ميلر از زندگي روزانه او تاثيرپذيرفته و رد زندگي نويسنده و انديشه‌ها و برخي از پنهان‌ترين اميال و تمناهاي او را در اين كتاب مي‌توان يافت. ميلر در اين كتاب سبك تازه‌يي آورد. او نشان داد كه نويسنده مي‌تواند تاريخ‌نويس زندگي شخصي خودش باشد. هاينريش بل، نويسنده سرشناس آلماني و برنده نوبل ادبي درباره ميلر مي‌گويد: در آثار ميلر نوعي ادبيات چريـكي نهفته است. ميلر كاملا شبيه قهرمانان داستان‌هايش است. او دقيقا همان چيزي است كه مي‌نويسد و دقيقا روحيه‌اش با سبك نوشتار او منطبق است. زهرا خانلري درباره هنري ميلر مي‌نويسد: هنري ميلر نويسنده‌يي است كه در ادبيات امريكا نمي‌توان او را در طبقه معين و خاصي جاي داد. آثارش به‌طور شگفت‌انگيز مخلوط و رنگارنگ است. در رمان‌نويسي از دسته فاكنر يا همينگوي نيست. اما مانند آنان نمونه كامل نويسنده امريكايي به شمار مي‌آيد. آثار ميلر مانند ويتمن از قالب ادبيات ساده پا فراتر مي‌نهد. اين آثار كه در واقع يادداشت‌هاي زندگي اوست، به هيچ‌وجه خاص اعمال و رفتارها و جريان‌هاي صوري زندگي يا جريان روحي و معنوي او نيست، بلكه همه آنها يك كتاب را تشكيل مي‌دهد و آن سفرنامه زندگي‌اش است. « مدار راس‌السرطان» كه ذوق مسخره‌نويسي او را آشكار مي‌سازد اعترافاتي است با صداي بلند كه به صورت انفجار از درونش بيرون مي‌جهد. او هفتم ژوئن ۱۹۸۰ در كاليفرنيا درگذشت.