ناظم دباغ، نماينده اقليم كردستان عراق در تهران در گفت‌وگو با «اعتماد»:
كردهاي عراق ايران‌را به عنوان حكم قبول‌دارند
محمد ابراهيم ترقي‌نژاد
وساطتي براي جلوگيري از دو تكه شدن يكي از قديمي‌ترين احزاب كرد عراقي. هفته پيش برهم صالح و كوسرت رسول، دو تن از رهبران اتحاديه ميهني كردستان عراق خواستار تشكيلاتي تحت عنوان «مركز تصميم‌گيري» شدند كه اين امر مي‌توانست منجر به انشقاق در اين حزب شود. با اين حال، يك منبع در حزب اتحاد ميهني كردستان عراق مدعي شده است كه برهام صالح و كوسرت رسول پس از ديدار با هيات ايراني حاضر شده‌اند تا اختلافات را با رهبري حزب كنار بگذارند. درباره مناسبات ايران با اتحاديه ميهني كردستان عراق و ديگر گروه‌هاي كرد گفت‌وگويي با ناظم دباغ، نماينده اقليم كردستان عراق داشته‌ايم كه مشروح آن در ادامه مي‌آيد.
اتحاديه ميهني كردستان عراق از جمله گروه‌هاي قدرتمند كرد است اما به نظر مي‌رسد در درون اين حزب، اختلافاتي ميان جناح‌هايش وجود دارد. اين اختلافات درباره چيست؟
اتحاديه ميهني كردستان عراق از 41 سال پيش كه تشكيل شده، مسائل و اختلافاتي كه هم‌اكنون نيز مطرح است، داشته و دارد و احتمالا خواهد داشت. دليل اين اختلافات هم به دليل تركيب اعضاي آن است كه شاهد هستيم همه نوع طيف فكري در آن حضور دارند؛ از چپ كمونيستي تا افراد ميهن‌پرست و مذهبي. در تاريخ اتحاديه ميهني كردستان عراق مواردي از اختلاف و تفاوت ديدگاه ميان افراد بوده اما هيچگاه به انسداد و بن بست نرسيده است. اختلافاتي كه امروز در اتحاديه ميهني كردستان وجود دارد، در واقع ميان دو جناح اين حزب است. بر اين اساس، يك جناح اتحاديه ميهني معتقد است كه حزب از تصميم‌گيري و ايفاي نقش جدي عقب مانده و دفتر سياسي نتوانسته است نقش خود را به شكل جدي ايفا كرده و امور معمول را اجرايي كند. به همين خاطر، اين افراد اطلاعيه‌اي صادر كردند كه بايد مركز تصميم‌گيري در اتحاديه ميهني تشكيل شود. در مقابل اين افراد، مجموعه رهبري اتحاديه و برخي اعضاي دفتر سياسي هستند كه معتقدند اين مسائل ابتدا بايد در دفتر سياسي مطرح شده و مورد رسيدگي قرار بگيرد. پس از بررسي اين مساله در دفتر سياسي، بايد كنگره تشكيل شده و كنگره در اين باره تصميم‌گيري كند تا مسائل حل و فصل شود. نكته مهمي كه در اين راستا بايد اشاره كنم، اين است كه خوشبختانه آنچه احساس مي‌شود، اين است كه هيچ كدام از دو جناح اتحاديه ميهني كردستان عراق به انشقاق مايل نيستند بلكه معتقد به دستيابي به راهكارهاي معقول هستند تا اتحاديه قوي باقي بماند.
در راس اين جناح‌هاي دروني اتحاديه ميهني چه كساني قرار دارند؟
كوسرت رسول، معاون اول دبيركل و برهم صالح، معاون دوم دبيركل اتحاد ميهني كردستان عراق ميهني در جناحي هستند كه بيانيه تشكيل مركز تصميم‌گيري را داده‌اند. هشت عضو دفتر سياسي نيز اين دو نفر را همراهي و حمايت مي‌كنند. در طرف مقابل اين جناح، همسر آقاي جلال طالباني و مجموعه ايشان هستند.
يك منبع در حزب اتحاديه ميهني كردستان عراق از بازگشت برهم صالح و كوسرت رسول به درون دفتر سياسي حزب پس از جدايي‌شان خبر داده و دليل آن را نيز وساطت هيات ايراني ذكر كرده است. آيا ايران از قدرت و نفوذ برخوردار است كه بتواند مانع انشقاق در ميان رهبران اتحاديه ميهني كردستان عراق شود؟
ايران به عنوان دوست و هم‌پيمان كردها به‌خصوص اتحاديه ميهني كردستان عراق محسوب مي‌شود. در همين راستا، اتحاديه از ميانجيگري ايران در صورت لزوم استقبال مي‌كند تا مانع از اين بشود كه برخي افراد در خارج يا داخل حزب، وضعيت اتحاديه را به سمت انشقاق برسانند و حزب ضعيف شود. نيروي پيشمرگه كرد هم در اين باره تصميم گرفتند تا در اين ماجرا از هيچ كدام از جناح‌ها طرفداري نكنند تا خدايي ناكرده، كار به درگيري منتهي نشود. ايران معتقد است كه امنيت عراق و اقليم كردستان بسيار حياتي و داراي اهميت است چراكه ناامني در عراق و اقليم كردستان مي‌تواند در ايران هم منجر به ناامني شود. از سوي ديگر، براي عراق و اقليم كردستان هم امنيت ايران داراي اهميت است چراكه ناامني در مرزها ايجاد شود، اين مساله بر امنيت اقليم و به ويژه سليمانيه اثر خواهد داشت. با اين حال، خوشبختانه راه مذاكره مسدود نيست و راه باز است و نيت جناح‌ها هم بر حل اختلاف است.
دليل اهميت اتحاديه ميهني كردستان عراق براي ايران چيست؟ چه مسائلي موجب شده است تا ايران نخواهد اتحاديه ميهني دچار انشعاب بشود؟
روابط ايران با كردها مهم بوده و لازم است قوي هم باقي بماند. در روزهاي سخت جنگ با صدام، ايران به كردها كمك‌هاي بسياري كرد و هم‌پيمان آنها بود. پس از سقوط صدام هم اين رابطه حفظ شد. آقاي طالباني هم از رابطه تاريخي با ايران برخوردار است؛ چه به خاطر كمك‌هاي تاريخي در جنگ و چه سرمايه‌گذاري‌هاي ايران در اقليم كردستان پس از سقوط صدام و كمك‌هاي ايران براي بازسازي. همچنين ايران براي مبارزه با داعش كمك تاريخي به اقليم كرد. از سويي، ايران و اقليم كردستان 350 كيلومتر مرز مشترك با يكديگر دارند كه نزديك به 300 كيلومتر آن با اتحاديه ميهني است. بافت تاريخي و جفرافيايي منطقه نيز نياز به حفظ دارد كه با همكاري و هم‌پيماني صورت مي‌گيرد. اتحاديه يك نيروي قدرتمند كردي است. نقش اتحاديه و آقاي طالباني نيز همواره اثر مثبتي براي سياستگذاري منطقه‌اي، امنيت منطقه و تقويت روابط با ايران داشته است.
ارتباطات ايران با گروه‌هاي كردي اقليم چگونه است؟
ارتباطات ايران با تمامي گروه‌هاي كرد، چه اتحاديه ميهني و چه با حزب دموكرات و ديگر گروه‌ها مانند حركت مثبت بوده است. ارتباطات ايران با گروه‌هاي كرد هميشه بوده و لازم است باقي بماند.
به نظر مي‌رسد كه گروه‌هاي كردي هم با يكديگر داراي اختلافات شديدي هستند. آيا ايران از قدرت لازم براي كاهش اختلافات ميان آنها برخوردار است؟
ببينيد اگر اختلافي وجود دارد، احزاب نبايد اجازه بدهند كه نياز به دخالت خارجي به وجود بيايد. با اين حال، اگر اين اختلافات افزايش يافت و نياز به حكميت داشت، ايران يكي از دوستاني است كه گروه‌هاي كرد او را به عنوان حكم قبول دارند.
روابط ايران با دولت حاكم بر اقليم كردستان عراق را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
ارتباطات ميان ايران و دولت اقليم كردستان عراق، خوب و معقول است. من نماينده اقليم كردستان در ايران هستم و مي‌توانم بگويم جز همكاري و احترام از ايران چيز ديگري نديده‌ام. هر گونه كمكي كه در هر شرايطي از ايران خواسته‌ايم، ايران آن كمك را در سريع‌ترين زمان ممكن به ما داده است.
در ماه‌هاي اخير، اختلافات ميان بغداد و اقليم كردستان عراق در خصوص مسائل مختلف افزايش يافته است. تا چه اندازه ايران مي‌تواند به حل مشكلات ميان دولت بغداد با دولت اقليم كردستان عراق كمك كند؟
صريحا مي‌گويم ايران تا اين لحظه در امور داخلي عراق دخالتي نكرده است. با اين حال، هر وقت نياز به كمك چه سياسي و چه نظامي بوده است، گروه‌هاي كرد به نظرات ايران احترام قايل بوده و مشورت‌هايي انجام داده‌اند.
در ماه‌هاي گذشته سفر مقامات اقليم كردستان عراق افزايش يافته است. دليل اين افزايش چه بود؟
هر زمان نياز به مشورت و تبادل هيات بوده است، اين كار انجام شده است. اقليم كردستان نياز به همكاري با ايران دارد چراكه حفظ دوستي با همكاري فراهم مي‌شود.
هم‌اينك مهم‌ترين مساله اقليم كردستان عراق كه ايران مي‌تواند به كردها كمك كند؛ چيست؟
مهم‌ترين خواسته ما از جمهوري اسلامي ايران، حفظ دوستي با اقليم كردستان و حفظ رويه موجود است. هيچ كشوري نبايد به دنبال ايجاد تنش، بزرگ كردن مشكلات يا طرفداري از يك جناح در كردستان باشد. ايران تا به امروز رويكردي مثبت و سازنده درباره كردستان داشته و ما مي‌خواهيم اين رويه حفظ شود.
مساله استقلال كردستان عراق بيش از هر زمان ديگري از سوي دولت اقليم كردستان عراق مطرح مي‌شود. آيا گروه‌هاي كرد در اين باره از وحدت نظر برخوردار هستند؟
هيچ كردي را شما پيدا نمي‌كنيد كه خواستار اين مساله نباشد، ولي درباره شرايط تشكيل كشور كردستان عراق، اين گروه‌ها با يكديگر اختلافاتي دارند. از طرفي هم‌اينك هيچ گروهي اصرار بر تشكيل كشور كردستان ندارد و همگان تلاش مي‌كنند تا در چارچوب قانون اساسي عراق، مشكلات حل شود. در اين راستا، آقاي بارزاني چندي پيش به بغداد مسافرت كرد و نتايج خوبي نيز حاصل شد.
به نظر مي‌رسد كه ايران برخلاف ارتباطات گسترده‌اي كه با گروه‌هاي كرد عراقي دارد، اين ارتباطات را با گروه‌هاي كرد سوري ندارد. ارتباط ايران با اين گروه‌هاي كردستان سوريه چگونه است؟
كردهاي سوريه نسبت به ايران نظر منفي ندارند. اين‌گونه هم نيست كه هيچ گروه كردي با ايران ارتباطي نداشته باشد.
مثلا چه گروهي؟
آقاي صالح مسلم، رهبر حزب اتحاد دموكراتيك كردستان سوريه به ايران سفر كرده است و از سفر به ايران نيز ابراز رضايت كرده بود. تا آنجايي هم كه من مي‌دانم، اين ارتباطات احتمالا ادامه دارد.
برخي معتقدند كه كردهاي سوريه به وجه المصالحه قدرت‌هاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي مانند تركيه، روسيه و امريكا تبديل شده‌اند. چقدر با اين تحليل موافق هستيد؟
جنگ با داعش موجب شد تا كردها خوش بدرخشند و خودي نشان بدهند. پيشمرگه‌ها در آزادسازي مناطق تحت تصرف داعش نقش مثبتي داشته‌اند. به نظر من اين مساله موجب شد تا نظرات اروپا، امريكا و روسيه به كردها و پيشمرگه مثبت شود. من مخالف آن هستم كه كردها وجه‌المصالحه شده‌اند بلكه آنها به ابرازي براي مبارزه با داعش تبديل شده‌اند. به همين خاطر، بايد كمك‌هاي نظامي به كردها ادامه يابد و اين كمك‌ها به توافق سياسي بايد تبديل شوند.