راه دشوار رييس جمهوري جديد برزيل

خانم ديلما روسف، رييس‌جمهور معزول برزيل پس از آنكه سنا با 61 راي موافق و 20 راي مخالف به‌بركناري دايمي وي راي داد و پس از 13 سال قدرت حزب كارگر در برزيل، سرانجام با بدرقه دوستان و همفكرانش و اهداي شاخه‌هاي گل صدها تن از هواداران و اعضاي كابينه‌اش از محل رياست‌جمهوري در شهر برزيليا خداحافظي كرد و به زادگاهش بازگشت. او در پي راي مجلس سنا از كار بركنار شد و معاون او «ميشل تمر» تا سال 2019 مسووليت رياست‌جمهوري را به دست خواهد داشت. روسف به عنوان نخستين رييس‌جمهور زن تاريخ برزيل به اتهام فساد مالي و دستكاري حساب‌هاي دولتي از كار بركنار شد. اتهامي كه وي آن را مردود و بركناري خود را يك كودتا مي‌داند. اتهام اوليه روسف سوءاستفاده از قدرت و شراكت در فساد مالي حول پرونده شركت نفت دولتي (پتروبراس) بود كه بعد از طي مراحل قضايي وي از تمام اتهامات تبرئه شد. در مرحله ديگري از فشار مخالفين، موضوع يك تخلف حقوقي در حيطه بودجه‌نويسي مطرح شد و وي متهم به دست بردن در ارقام مالي جهت ارايه وضعيت مثبت مالي در برنامه بودجه كشور شد. آنچه در برزيل اتفاق افتاد اگرچه به لحاظ حقوقي مبتني بر مكانيزم‌هاي قانوني بود اما بسياري آن را نقطه تاريكي براي دموكراسي برزيل مي‌دانند.  روسف 68 ساله ضمن حضور در سنا و سخنراني، به سوالات متعدد به مدت 14 ساعت پاسخ گفت. به اعتقاد وي پرونده بركناري‌اش نتيجه يك انتقام‌گيري است: «اگر من در نادرستي بدترين چيزي كه در سياست برزيل وجود دارد همدستي مي‌كردم با اين خطر محكوميت ناعادلانه مواجه نمي‌شدم.» او از راي مجلس سنا به ديوان عالي كشور شكايت كرده است. وي كه در روز راي‌گيري در مجلس سنا اميدي به پيروزي در سنا نداشت، متن سخنراني‌اش را خطاب به ملت راجع به جريحه‌دار كردن دموكراسي در يك محاكمه غيرعادلانه و كودتايي قرائت كرد. روسف در رابطه با محاكمه‌اش براي بركناري، به تاريخ گذشته و سرنوشت روساي جمهور مردمي اشاره و تاكيد داشت يك بار در راه مبارزه براي دموكراسي در دادگاه پس از كودتاي نظامي محاكمه شده و اكنون به بهانه‌هاي قانوني و دلايل قضايي محاكمه مي‌شوم. من با راي 54 و نيم ميليون نفرانتخاب شدم و تحقق بركناري دايمي كودتايي است كه باعث انتخاب غير‌مستقيم شده و يك دولت غاصب را روي كار مي‌آورد.
البته بركناري رييس‌جمهوري سابق تاكنون بي‌هزينه نبوده است. ميگل روست، وزير امور بازنشستگي سابق اعلام كرد اگر كودتا تصويب شود روز بعد در خيابان‌ها راهپيمايي تدارك خواهد ديد و خواهان انتخابات جديدي مي‌شود. تاكنون در چند شهر اين كشور تظاهراتي عليه بركناري روسف برگزار و طي آن برخوردي بين پليس و تظاهر‌كنندگان رخ داد و تني چند بازداشت شدند. معترضين با پرتاب سنگ به بانك‌ها و مغازه‌ها حمله كردند.
آقاي تمر، جانشين روسف با مراسم ساده‌اي سوگند ياد كرد و توسط رييس كنگره به سمت رياست‌جمهوري منصوب شد. وي خود را متعهد به بازيابي نيروي اقتصادي مي‌داند. قصد دارد تعداد وزارتخانه‌ها را كاهش داده و براي تضمين حقوق بازنشستگان، اصلاحاتي را در قوانين انجام دهد و قوانين كارگري را مدرن‌سازي كند. وي تاكنون در مقابل سخنان تحريك آميز خانم روسف و حاميانش كه او را كودتاچي مي‌خواندند، جنبه احتياط را در پيش گرفته و در سخنراني خود صراحتا گفت كودتاچي كسي است كه بر خلاف قانون اساسي عمل مي‌كند و كودتاچي شماييد. روسف با وجود بركناري مي‌تواند در انتخابات شركت كند يا پست‌هاي دولتي داشته باشد. تصميم براي حفظ حقوق سياسي روسف ممكن است به ديوان عالي كشيده شود چرا كه مخالفان اين دو را تفكيك‌ناپذير مي‌دانند و معتقدند كه سنا چنين اختياري ندارد.  اگرچه دولت امريكا نسبت به تداوم روابط دو جانبه اعلام آمادگي كرده است اما بوليوي، اكوادور و ونزوئلا سفراي خود را ازبرزيل فراخواندند. آرژانتين نخستين كشور همسايه بود كه اعلام كرد قضاوت در رابطه با تحولات برزيل را محترم مي‌شمارد. احزاب چپ اسپانيا، يونان و آلمان كودتا را در برزيل محكوم كردند و از بروكسل خواستند كه برزيل را در مذاكرات توافق تجاري با مركوسور كنار بگذارد.  بي‌ترديد شكاف‌هاي موجود در برزيل و ساختار سياسي اين كشور به دليل انبوه معضلات اقتصادي و سياسي موجب وضعيت بي‌ثبات كنوني شده است. بدهي‌هاي دولت مركزي و ايالات در جولاي به چهار تريليون و 200 ميلياردرئال بالغ شده كه 69 و نيم درصد توليد ناخالص داخلي است. در ژوئن بدهي‌ها 68 و نيم درصد توليد ناخالص بوده و در ماه جاري به 70 درصد بالغ خواهد شد. عدم توازن در مخارج دولتي و نرخ بالاي بهره باعث شده بدهي‌ها افزايش يابد. تنها در ماه جولاي ميزان بهره‌ها به 40 ميليارد رئال رسيده است. نرخ بهره، 14 و 25 صدم درصد در سال است كه احتمال ضعيفي مي‌رود كه در ماه نوامبر كاهش يابد. در صورت كاهش نرخ بهره در كشورهاي پيشرفته، دارايي سرمايه‌گذاران به كشورهايي همچون برزيل كه نرخ بهره بالاست سرازير خواهد شد ولي در صورت عدم موفقيت دولت در انجام اصلاحات و افزايش نرخ بهره، بيشتر اين سرمايه‌ها به سمت امريكا متمايل خواهد شد.
در مدت حضور جناح چپ در برزيل، اين كشور از وضعيت بدهكارترين كشور جهان به سطح يك اقتصاد نوظهور ارتقا يافته و موفق شده بود از نقش نهادهاي مالي بين‌المللي بكاهد و برزيل را در رتبه ششم برترين اقتصادهاي جهان قرار دهد و با پيوستن اين كشور به گروه قدرت‌هاي اقتصادي همچون چين، روسيه، هند و آفريقاي جنوبي جايگاه ژئواستراتژيك اين كشور در جهان ارتقا يابد و همين امر موجب انتخاب وي به عنوان نخستين رييس‌جمهوري زن برزيل در سال 2011 شد. وي در دور دوم رياست‌جمهوري خود در 2014 نيز با كسب 54ميليون راي شهروندان برزيلي توانست در انتخابات پيروز شود اما كاهش آراي وي نشان داد نارضايتي‌ها در اين كشور افزايش يافته و شكست در انتخابات پارلماني 2015 زنگ خطر را براي وي به همراه داشت.