باب ديلن، نخستين ترانهسراي تاريخ شد كه نوبل ادبيات ميگيرد
نوبل براي
«موسيقي متن» اعتراض
نيم قرن پيش، باب ديلن با دست گرفتن گيتار الكتريك و بيگانه كردن طرفداران فولك راك، موسيقي را شوكه كرد. طي دههها فعاليت با سرودن ترانههايي پيچيده و رازآميز به تغيير ذهنيتها ادامه داد. حالا ديلن ملكالشعراي عصر راك، جايزه نوبل ادبيات را از آن خود كرده است؛ ديلن براي كسب اين جايزه بزرگان ادبيات جهان همچون هاروكي موراكامي، دان دليلو، فيليپ راث، آدونيس و... را كنار زد و نامش را در كنار تي. اس. اليوت، گابريل گارسيا ماركز، توني موريسون و ساموئل بكت قرار داد. ديلن 75 ساله نخستين موزيسيني است كه اين جايزه را به خانه خواهد برد و شايد انتخاب او در روز پنجشنبه دقيقترين انتخاب تاريخ آكادمي سوئد كه به سال 1901 برميگردد، باشد.
آكادمي سوئد با انتخاب موزيسيني مشهور براي برترين فرد دنياي ادبيات، عملا مرزهاي ادبيات را بازتعريف كرد و در عين حال اين بحث را پيش كشيد كه ترانههاي موسيقيايي داراي ارزش هنري شعر يا رمان هستند يا نه. برخي نويسندگان برجسته امريكايي مانند استفن كينگ و جويس كرول اويتس دستاورد ادبي ديلن را به او تبريك گفتند اما برخي ديگر تصميم آكادمي را منحرف ناميدند و اين سوال را مطرح كردند كه ترانهسرايي هر چقدر هم گيرا و درخشان باشد آيا ميتواند خود را به درجه تعالي ادبيات برساند؟ جودي پيكو، رماننويس امريكايي در صفحه توييترش با كلامي انتقادآميز نوشت: «براي باب ديلن خوشحالم، اما (اين جايزه او) به اين معني است كه من هم ميتوانم گرمي برنده شوم؟» بسياري از موزيسينها نيز انتخاب آكادمي را با نوعي سردرگمي ستودند. رزانا كش، ترانهسرا و دختر جاني كش، در صفحه توييترش نوشت: «خداي بزرگ من. باب ديلن جايزه نوبل را برده. » ديلن كه فولكهاي كلاسيك و ترانههاي اعتراضي مانند «دميدن در باد»، «زمانه در تغيير است» و «همچون سنگي غلطان» را سروده است، برنده غيرمتعارف نوبل ادبيات به شمار ميرود. او نخستين امريكايياي است كه پس از توني موريسون (1993) اين جايزه را به دست ميآورد. بعد از اعلام خبر رسمي جايزه نوبل، باب ديلن پنجشنبه براي اجرايي در سالني در لاس وگاس حضور يافت اما در اين مورد هيچ اظهارنظري نكرد. اغلب اشارات و كنايههاي ادبي در ترانههاي ديلن و همچنين موسيقياش تاثير داشته است، او در آثارش به شاعراني چون آرتور رمبو، پل ورلين و ازرا پاوند ارجاع داده است.
او همچنين آثاري در حوزه نظم و نثر دارد كه مجموعه «رطيل» در سال 1971 و «تواريخ: جلد يك» كه در سال 2004 منتشر شد از جمله آنها است. مجموعه ترانههاي او از سال 1961 تا 2012 اول نوامبر از سوي انتشارات سيمون و اسچوستر منتشر خواهد شد. محققان ادبي بحثها و مناظرههاي طولاني در مورد اين موضوع كه ترانههاي ديلن ميتوانند وجه شعري داشته باشند مطرح كردهاند. بسياري از تحقيقات دانشگاهي در ستايش موسيقي او بوده است. كتاب آكسفورد شعر امريكا در سال 2009 درباره سبك منحصر به فرد ادبي او بحث كرده است. بيلي كالينز، شاعر امريكايي هم در اين مورد بحثي را مطرح كرده وميگويد كه باب ديلن سزاوار اين است كه نه فقط به عنوان يك ترانهسرا بلكه به عنوان شاعر به رسميت شناخته شود. به گفته او ترانههاي باب ديلن بدون هارمونيكا و گيتار روي كاغذ هم جذابيتها وصداي خاص خودش را دارد، به همين دليل است كه او واجد شرايط شاعر بودن است. برخي ترانههاي او توسط بسياري از خوانندگان مشهور بازخواني شده است كه از جمله آنها ميتوان به «از فراز برج ديدباني»كه توسط جيمي هندريكس اجرا شد، اشاره كرد. مارتين اسكورسيزي فيلم مستند «راهي به خانه نيست» را در مورد باب ديلن ساخته است.
همچنين فيلم «من آنجا نيستم» ساخته تاد هينز برگرفته از زندگي اين هنرمند است. حالا باب ديلن به عنوان نخستين موزيسيني است كه از دنياي موسيقي نامش در نوبل ادبيات ثبت شده است و جايزه نوبل ادبيات را به خاطر آفرينش بياني تازه در ترانهسرايي امريكا دريافت كرده است.
New York Times