ادامه از صفحه اول
موريانه شكل‌گرايي
ولي از هنگامي كه اين مراسم كارناوالي شد، قمه‌زني نيز جذابيت گذشته خود را بازيافت و با وجود ممنوعيت‌هاي سياسي و انتظامي و حتي اعلام حرمت ديني آن، باز هم كسان زيادي هستند كه از اين مراسم استقبال مي‌كنند.
مشكل محتوا ناشي از اين است كه قبلا رقباي قدرتمندي در صحنه فكري در برابر دينداران بودند كه مفاهيم و مضامين ديني را مورد انتقاد و حتي نفي قرار مي‌دادند. متوليان دين كه متكي به قدرت رسمي نبودند، ناچار بودند تا پاسخ به اين موارد را در فضايي غيرحمايتي بدهند. نتيجه اين امر رشد محتواي ديني بود. نشانه اين توانايي همين بس كه امروز نيز همچنان همان كتاب‌هايي كه در چند دهه پيش منتشر شده بودند، منبع اصلي و محتواي ديني هستند. يعني در اين مدت محتوايي در خور توليد نشده است. به نظر مي‌رسد كه قدرت يافتن مداحان نيز انعكاسي از اين واقعيت است. كساني كه در سال‌هاي اوليه انقلاب به كلي به حاشيه رانده شده بودند، به مرور زمان به متن آمدند و علماي راستين را به حاشيه راندند. زيرا مداحان متوليان مناسك هستند و علما متوليان محتوا و به نسبتي كه محتوا قرباني مناسك شود مداحان تقويت و علما تضعيف مي‌شوند. مهم‌تر اينكه بسياري از افراد و جوانان كه از نظرگاه رسمي مطلوب تلقي نمي‌شوند وارد اين ماجرا شده‌اند و اجراي بخشي از برنامه مناسكي و كارناوالي را شخصا و مطابق معيارهاي خود از حيث اجرا، پوشش، شعر، موسيقي و... عهده‌دار مي‌شوند.
اين اتفاق درباره موضوع مهدويت نيز رخ داده است. مهدويت كه موضوعي مفهومي است، تبديل به مساله‌اي عيني و غيرمفهومي شده است. هركس براي آن حضرت داستان‌سرايي مي‌كند، يا حتي در تلويزيون مي‌گويند كه ايشان داراي اهل و عيال است و مثلا در تهران زندگي مي‌كند. يا در مقطعي براي عبور آن حضرت مي‌خواستند جاده بسازند. اخيرا نيز از غيب خبر مي‌دهند و يكي از آنان گفته است كه: «بارها قرار بوده كه حضرت (منظور امام زمان) ظهور كنند اما با كارهايي كه ما كرده‌ايم، تصميم عوض شده و ظهور به تاخير افتاده است!! تا به حال چند بار در اين مسجد مقدس (جمكران) به افراد نگاه كرده‌ايد و با خود گفته‌ايد كه امام زمان (ع) ممكن است يكي از همين افراد باشد؟!»
اين تاكيدات بر شكل‌گرايي و حذف محتوا در كوتاه‌مدت ممكن است مطلوبيت‌هايي براي متوليان رسمي دين داشته باشد، ولي در ميان‌مدت و بلندمدت مثل خوره از درون هر دين و آييني را خالي و ضربه‌پذير خواهد كرد. البته براي جلوگيري از اين رفتار در ايران كمي دير شده است، زيرا كساني كه بايد جلوي آن را بگيرند تا حدي به حاشيه رفته‌اند. اگر اين شكل‌گرايي به همين ترتيب رشد كند و از محتوا خالي‌تر شود، بسياري از افراد و سليقه و گرايش‌هاي حتي غيرديني از اين مناسك براي امري ديگر استفاده خواهند كرد. لذا نبايد شگفت‌زده شويم كه آرايش و مد عاشورا چند سالي است باب شده است. اين روند به چنين پديده‌هايي شتاب خواهد داد.
نيمه دوم، كسري شش ماهه نخست را جبران مي‌كند
در صورتي كه دولت اندكي صبر و تحمل داشته باشد، نتيجه سه سال تلاش خود را سال آينده خواهد ديد تا از راه بهبود مديريت بخش‌هاي مختلف اقتصاد و توجه كافي به افزايش بهره‌وري، گامي بلند براي رسيدن به رشدي مطلوب برداشته شود. دولتمردان مي‌توانند با بهبود مديريت بخش‌هايي از اقتصاد كه تحت كنترل دولت است و بهبود بهره‌وري عوامل توليد، رشد اقتصادي را حاصل كنند، زيرا تنها فروش نفت و سرمايه‌گذاري رشد اقتصادي به همراه نمي‌آورد و عوامل ديگري نيز براي جبران كسري در بخش‌هاي ديگر وجود دارد.