ايرباس و بويينگ امتياز تعمير و ساخت قطعه به ايران دادند
اعلام آمادگي بخش خصوصي براي همكاري با ايرباس
گروه اقتصادي
دبير انجمن شركت‌هاي هواپيمايي در حالي از انتقال تكنولوژي، ارايه آموزش و مشاركت شركت‌هاي ايراني در ساخت قطعات و تجهيزات در قرارداد ايران با بويينگ و ايرباس پرده برداشت كه اين موضوع ظرف روزهاي گذشته تبديل به دستمايه‌اي براي نقد قراردادهاي اخير با اين دو غول هواپيماسازي شده بود. منتقدان با اشاره به حجم چندين ميليارد دلاري قرارداد خريد هواپيما، از وزارت راه انتقاد كردند چرا با اين وجود بحث انتقال تكنولوژي و مشاركت در ساخت قطعات مغفول مانده است. حالا مقصود اسعدي‌ساماني ضمن رد اين انتقاد، مدعي است كه هنوز از قراردادها به شكل عمومي رونمايي نشده است و به همين دليل انتقادات فوق پايه و اساس واقعي ندارد.
پس از برجام، سياست تجهيز ناوگان هواپيمايي جزو نخستين اولويت‌هاي وزارت راه و شهرسازي شد. در همين رابطه بحث خريد هواپيماهاي متعدد در دستور كار قرار گرفت و شركت ايرباس به عنوان نخستين سازنده هواپيما به ميز مذاكره با مقامات صنعت هوايي كشور آمد. خريد 118 هواپيما از ايرباس و 109 هواپيما از بويينگ به اندازه‌اي وسوسه‌انگيز بود كه اين شركت‌ها تلاش خود را براي متقاعد كردن وزارت خزانه‌داري امريكا انجام دادند تا در نهايت مجوز لازم از سوي آن صادر شد. اين دو شركت كه پس از بحران جهاني سال 2008 دچار مشكلات عديده شده بودند نمي‌توانستند چشم بر چنين قراردادي ببندند و برخي كارشناسان اقتصادي باور دارند كه انعقاد اين قرارداد مي‌تواند ايرباس را از مرز ورشكستگي و بويينگ را از ركود خارج كند. اين ميان برخي كارشناسان و صاحب‌نظراني كه عمدتا منتقد دولت يازدهم بودند، با انتقاد از اين قرارداد خواهان دريافت مجوزهاي لازم براي مونتاژ قطعات كوچك و برخي تجهيزات از سوي اين دو غول هواپيماسازي شدند. اين منتقدان با اشاره به اثر تحريم‌ها و احتمال بازگشت دوباره آنها در سال‌هاي نه چندان دور، دولت را به ضرورت چنين امري فراخواندند. اين ميان وزارت راه و شركت ايران اير از اظهارنظر مشخص در اين رابطه خودداري كردند. هر چند كه به شكل غير مستقيم چنين ادعايي رد مي‌شد و همه‌چيز به بعد از مذاكرات موكول شد.
هر چند كه گفته‌هاي اسعدي كاشاني نشان مي‌دهد اين انتقادات چندان منطقي نيست چرا كه چنين مجوزهايي براي خريد هواپيما در جهان امروز تبديل به يك عرف شده و مذاكرات مربوط به اين ماجرا ادامه دارد.
اسعدي ساماني در همين رابطه به مهر گفت: «براساس عرف تمام قراردادهاي خريدهواپيما، تعمير و نگهداري برعهده كشورخريدار است ايران هم از اين قاعده كلي مستثني نيست. علاوه بر اين انتقال تكنولوژي، ارايه آموزش و مشاركت در ساخت قطعات و تجهيزات در قرارداد ايران با ايرباس و بويينگ در گذشته مطرح بود و به نظر مي‌رسد كه در پيش‌نويس قرارداد لحاظ شده باشد.»
او اضافه كرده: «در حال حاضر نمايندگان ايرباس در ايران مشغول مذاكره هستند. با توجه به آنكه بحث‌هاي فني و مالي خريد هواپيما بسيار پيچيده و زمانبر است، مذاكره با دو شركت سازنده بويينگ و ايرباس هم همچنان ادامه دارد؛ چرا كه اين قراردادها پيوست‌هاي گوناگوني دارد اما با همه اين تفاسير، بحث‌هاي مربوط به پشتيباني با سرعت و كيفيت مطلوبي در جريان است. »
به گفته اسعدي ساماني مسائل مربوط به تامين مالي خريد بويينگ با مشاركت يك بانك ژاپني و امريكايي در حال انجام است و هر چند هنوز قرارداد نهايي ميان دو طرف به امضا نرسيده، اما بويينگ گفت‌وگوهايي در اين زمينه انجام داده كه هنوز جزييات آن منتشر نشده است؛ نبايد فراموش كنيم كه خريد هواپيما يك قرارداد چند ميليارد دلاري است و با توجه به حجم بالاي اين قراردادها، بايد تمام ابعاد و جزييات موضوع خريد مورد بررسي‌هاي همه‌جانبه قرار بگيرد.
وي با انتقاد از اظهارنظر برخي كارشناسان صنايع هوايي درباره عدم امتياز دهي ايرباس و بويينگ به ايران براي تعمير و نگهداري هواپيما در داخل كشور گفته است: «قرارداد خريد هواپيما از اين دو شركت سازنده هنوز نهايي نشده است پس نبايد در زمينه مفاد حقوقي اين قرارداد، پيشداوري كرد و بايد منتظر نهايي شدن اين قراردادها باقي ماند. »
به گفته او: «عرف تمامي قراردادهاي خريد و فروش هواپيما در دنيا بر اين است كه امتياز تعمير و نگهداري قطعات در اختيار خريدار قرار گيرد و با وجود آنكه جزييات قرارداد منتشر نشده اما به نظر مي‌رسد كه اين امتياز به ايران واگذار شده است. »
صادرات قطعه مي‌تواند در دستور باشد
اسعدي ساماني در نهايت تاكيد كرد: «مذاكرات شركت اي‌تي‌آر و ايران اير همچنان ادامه دارد و اين مذاكرات نيز هنوز به مرحله قرارداد نهايي نرسيده است. »
همچنين اسعدي ساماني در گفت‌وگو با «اعتماد» ضمن تاييد مذاكرات براي انتقال تكنولوژي، آموزش ساخت قطعات در ايران گفت: «اين مسائل همه در دستور قرار دارند ولي چنين فعاليت‌هايي پيش از هر چيز منوط به خريد است. درواقع پس از آنكه قرارداد خريد امضا شود، به سرعت مذاكره براي ساخت قطعات، آموزش نيروها و مشاركت‌هاي صنعتي هم مطرح خواهد شد. »
او ادامه داد: «در ايران همين امروز توانمندي‌هاي خوبي براي فعاليت‌هاي ساخت قطعات هواپيما وجود دارد و شركت‌هاي دانش بنيان در اين زمينه فعاليت مي‌كنند. درنتيجه پتانسيل توليد قطعات همين امروز در كشور وجود دارد. علاوه بر اين، هم بخش خصوصي و هم بخش دولتي توانايي لازم براي مشاركت‌هاي صنعتي با ايرباس را دارند. »
اسعدي ساماني در پاسخ به اين سوال كه ساخت هواپيما در دستور قرار دارد، گفت: «ساخت هواپيما در دنياي امروز، مانند ساخت خودرو نيست كه تمام كارهاي آن را يك شركت يا كشور انجام دهند. امروزه برخي كشورها قطعات را مي‌سازند و در كشور ديگري مونتاژ مي‌شود. اما قطعا اگر ساخت قطعات آغاز شود، بحث صادرات اين قطعات هم در دستور قرار مي‌گيرد و اميدوارم كه در آينده ايران تبديل به يكي از صادركنندگان قطعات هواپيما شود. »